Eerder op die dag maakte het CBS bekend dat de Nederlandse economie in het derde kwartaal gekrompen is met 0,2 procent. Daarmee is die drie kwartalen op rij afgevallen. De krimp die eerder werd gemeld in het eerste en tweede kwartaal, bleek bij nader inzien iets groter te zijn. Het zijn geen schokkende percentages maar het feit is wel dat Nederland in een recessie verkeert.

Elke economie, en dus ook de Nederlandse, kunnen we vergelijken met een Airbus 380. Net als dat vliegtuig, vliegt een economie namelijk ook op vier motoren, te weten consumptie van huishoudens, investeringen van bedrijven, uitgaven van de overheid en handel met het buitenland.

Uit de cijfers van het CBS bleek dat de bedrijfsinvesteringen (denk aan machines, voertuigen, gebouwen) gedaald waren. De huishoudelijke consumptie bleef onveranderd, de overheid gaf meer uit en hoewel zowel onze import als export daalde, daalde de export minder dan de import. Als land maakten we dus als het ware winst in onze handel met het buitenland, iets wat een bijdrage levert aan de groei. Ofwel: twee motoren van de Nederlandse economie werkten in het derde kwartaal en twee waren uitgevallen.

Een piloot die in zijn cockpit de melding krijgt dat twee motoren zijn uitgevallen, vindt dat niet leuk maar hij weet ook dat de Airbus 380 in principe ook met slechts één werkende motor in de lucht kan blijven. Ideaal is het niet, het vliegtuig verliest aan snelheid bijvoorbeeld, maar de piloot kan de kist veilig laten landen zodat technici aan de slag kunnen. Hetzelfde geldt voor de in dit geval Nederlandse economie.

Het zou niet verbazen als onze economie ook in het vierde kwartaal krimpt. Het CBS meldde ook dat de huishoudelijke consumptie in september is gedaald. Aangezien die in het hele derde kwartaal onveranderd is gebleven, betekent dat dat huishoudens in juli en augustus meer hebben uitgegeven, anders kan het gemiddelde niet op 0 zijn uitgekomen. Dat hun uitgaven in september zijn gedaald, zegt mij dat de kans groot is dat de huishoudelijke consumptie in het vierde kwartaal van dit jaar af zal nemen. Vanuit de hoek van bedrijfsinvesteringen valt mijns inziens voorlopig ook niet veel te verwachten. Enerzijds door de verslechterde vooruitzichten, anderzijds door de gestegen rentestanden maar ook door de onzekerheid over wat voor kabinet we gaan krijgen na de verkiezingen en welk beleid dat nieuwe kabinet zal voeren.

Kortom, het kan best zijn dat ook in de laatste maanden van dit jaar minstens twee motoren van de Nederlandse economie uitgeschakeld blijven. Niet leuk maar het land blijft draaien. Onze economie heeft in feite een zachte noodlanding gemaakt. Het is nu aan de technici, lees Den Haag, om mankementen op te sporen en te verhelpen zodat in de nabije toekomst alle vier motoren weer gaan draaien. Het ondernemersvertrouwen is in oktober verder gedaald maar desondanks verwacht ondernemend Nederland in 2024 meer te investeren. Mits de technici hun werk doen.

De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer.