De Spaanstalige kerken hebben goed opgeleide voorgangers nodig, om vanuit een conservatief theologisch perspectief goed onderbouwde antwoorden te geven in een tijd van internet, sociale media en gendervraagstukken.
Dat vindt dr. Manuel Martínez, rector van het Instituto Bíblico y Seminario Teológico de España (Bijbels Instituut en Theologisch Seminarie van Spanje, Ibste), een theologische school in Barcelona. De Spaanse theoloog is deze zaterdag een van de sprekers op de zendingsmiddag van de stichting Spaanse Evangelische Zending (SEZ) in Hardinxveld-Giessendam. Hij spreekt over de geschiedenis en het kerkelijk leven van het protestantisme in Spanje.
Martínez is geboren in Terrassa, zo’n 30 kilometer van Barcelona, in een traditioneel rooms-katholiek gezin. Al is hij gedoopt en doet hij communie, in het ouderlijk huis spelen de Bijbel en de kerk geen rol. Als veertienjarige komt Manuel op een christelijk jeugdkamp tot verandering. „Ik ontdekte dat mijn hart ver bij de Heere verwijderd was”, vertelt Martínez. „Ik moest bekeerd worden en ik leerde Jezus Christus als Mijn Redder kennen. Ik kreeg een Bijbel en begon die intensief te lezen en sloeg in een christelijke gemeente nabij Barcelona geen dienst meer over.”
Martínez voelde de nood van het ontbreken van evangeliepredikers in Spanje en hij besloot in de Verenigde Staten theologie te gaan studeren. Daar ontmoet hij een Spaanse medestudente, met wie hij trouwt. Martínez vervolgt zijn theologiestudie in Praag en promoveert uiteindelijk op 5 september 2017 aan de Vrije Universiteit Amsterdam op een proefschrift over de Spaanse reformator Juan de Valdés (circa 1490-1541).
Hoe rooms-katholiek is Spanje nog?
Martínez: „Spanje was rooms-katholiek, maar is dat niet meer. Ik onderscheid in de Spaanse geschiedenis enkele tijdperken waarin kerk en staat nauw verbonden waren. Door de inquisitie groeide de Rooms-Katholieke Kerk in de zestiende eeuw uit tot een geducht en gevreesd machtsinstituut. Ook ten tijde van de conservatieve rooms-katholieke dictator Franco, in de vorige eeuw, was de kerk oppermachtig. Protestanten konden toen moeilijk huurwoningen en nauwelijks werk krijgen. Na Franco’s dood sloeg de stemming om. Spanjaarden verafschuwden de kerk en stuwden Spanje in de richting van een onchristelijk en seculier land.
Het op 27 oktober verschenen rapport van de Spaanse ombudsman, waarin 440.000 gevallen van misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk aan het licht is gebracht, betekende een schok voor Spanje. De geruchten en vermoedens bestonden al lang, maar niemand durfde vroeger iets te zeggen, uit vrees voor de macht van de kerk. Een doorsnee Spanjaard maakt geen onderscheid tussen rooms-katholiek en protestants en zo hebben evangelische christenen ook te lijden onder het slechte imago van de kerk.”
Wat doet het theologisch instituut?
„Het Bijbels Instituut en Theologisch Seminarie van Spanje is de enige protestantse theologieopleiding die niet aan een bepaalde kerk is verbonden. Het instituut is niet confessioneel gebonden, maar wel gebaseerd op de overtuiging dat de Bijbel onfeilbaar en gezaghebbend is en woord voor woord geïnspireerd. De docenten komen uit verschillende protestantse stromingen. In Spanje is er geen gereformeerde traditie, zoals in Nederland. Evangelicale christenen, zoals ikzelf, voelen verwantschap met puriteinse en gereformeerd-baptistische theologen.
In het Ibste wordt op goed wetenschappelijk niveau theologie bedreven, maar wel onder het motto ”Theologie verbonden aan de praktijk”, dus met het oogmerk om de kerken en de samenleving te dienen. Momenteel zijn er 43 studenten, van wie er 23 de vierjarige fulltime studie volgen. Het instituut is bezig onlinecursussen aan te bieden voor geïnteresseerde gemeenteleden en andere mensen in Spaanstalige Zuid-Amerikaanse landen.”
Het Ibste moet particulier worden bekostigd. Een kwart van het budget komt uit het buitenland. Wie betaalt, bepaalt?
Resoluut: „Nee, echt niet. Zo is bijvoorbeeld de verhouding met de SEZ zelfs bij contract geregeld. Het gaat daarin om een gelijkwaardig partnerschap, met wederzijds respect voor elkaars identiteit. De SEZ heeft als doel „het Evangelie in Spanje en Spaanstalige landen (met name Cuba) te verspreiden, alsmede ondersteuning en verdieping van de Bijbelse confessie overeenkomstig de gereformeerde leer”. Dat levert geen problemen op. Berend Coster kreeg aan het Ibste volledige vrijheid om in overeenstemming met de gereformeerde belijdenis te doceren. Het theologisch instituut is blij dat naast de SEZ ook Zending Gereformeerde Gemeenten een ondersteunende partner is.”
