De predikant van de hervormde gemeente in Elburg sprak zaterdag tijdens de toerustingsdag van de Hervormde Mannenbond. De jaarlijkse bijeenkomst werd jarenlang gehouden in de Oude Kerk te Putten, maar vond nu voor het eerst plaats in de Dorpskerk in Hoevelaken. De kerk was bijna vol.

Het thema was ”Gedoopt, maar dan…?!” Ds. Mensink trok Bijbels-theologische lijnen vanuit Romeinen 6. De predikant gaf aan dat theologen in de afgelopen tijd verlegen waren met dat hoofdstuk. In een boekje dat hij enkele jaren geleden schreef over de kinderdoop miste een collega van hem Romeinen 6, zei hij. Het hoofdstuk wordt volgens hem ook niet genoemd in diverse dogmatieken en in preken komt het eveneens weinig aan de orde.

Volgens ds. Mensink is Romeinen 6 juist van groot belang voor het verstaan van de doop. „De doop is geen kwestie van vallen en opstaan, maar van sterven en opstaan. Dat komt hier aan de orde. De doop brengt in verbinding met Christus, de Gekruisigde en de Opgestane. Als we verbonden worden met Christus, worden we met Hem meegekruisigd en staan we met Hem op.”

Het is de predikant opgevallen dat in Romeinen 6 het verbond niet wordt genoemd. „Maar”, zo zei hij, „daar wordt voluit verbondstaal gesproken. Er is continuïteit tussen het Oude Testament met de besnijdenis en het Nieuwe Testament met de doop. In het doopformulier worden die bij elkaar gehouden.”

Na afloop kreeg hij de vraag wat de gevolgen van het buiten beeld blijven van Romeinen 6 zouden kunnen zijn. Ds. Mensink: „Velen blijven in hun persoonlijk geestelijk leven hangen in de vraag of ze wel delen in het geestelijk heil. De doop wil zekerheid bieden. De Heere komt op de doop terug. Door de opgetreden versmalling is radicaliteit verdwenen. Romeinen 6 vraagt dat we leven in het teken van het offer. Het gevolg van twijfel over de zekerheid van het geloof kan een wettisch of een wetteloos leven zijn. Het nieuwe leven met Christus geeft veel.”

Opnieuw geboren

Prof. dr. M.A. van Willigen, bijzonder hoogleraar Bijbeluitleg Vroege Kerk aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, sprak over de doop in de Vroege Kerk en de betekenis daarvan voor nu. Zijn hoofdvraag was of de doop in de plaats van de besnijdenis is gekomen.

De hoogleraar ging in op de teksten Kolossenzen 2:11 en 12, waar doop en besnijdenis bij elkaar komen. Hij citeerde Hilarius van Poitiers, die schreef: „We worden dus besneden, niet met een vleselijke besnijdenis, maar met de besnijdenis van Christus, dat wil zeggen: opnieuw geboren tot een nieuwe mens. Wanneer we immers samen met Christus worden begraven door zijn doop is het ook noodzakelijk dat we sterven aan onze oude mens, omdat de wedergeboorte van de doop de kracht van de opstanding is.”

Prof. Van Willigen noemde als overeenkomst tussen de doop en de besnijdenis het woord ”inwijdingsritueel”. Hij ziet ook verschillen. „Bij de doop vindt een persoonlijke verandering van de gedoopte plaats. De gedoopte neemt definitief afstand van zijn vroegere leven. Een dergelijke verandering was er niet bij de besnijdenis.”

Hij noemde de besnijdenis een verbond. „God sloot immers een verbond met Abraham. Maar bij de doop zou ik eerder willen spreken van een hechte verbintenis die Christus met de gelovige aan wil gaan. Men kan een zeer nauwe verbintenis ook duiden als een verbond, maar de verbondsgedachte kan ook tot ontsporingen leiden met als gevaar een oppervlakkig verbondsautomatisme: men is gedoopt, dus dan ook kind van God. Daarbij kan de diepgang van het wonder door de verlossing van Christus op de achtergrond raken.”