Zaterdagochtend vroeg is Israël getroffen door een grootscheepse aanval van Hamas op Israël. Het dodental in Israël door Palestijnse aanvallen is inmiddels opgelopen tot zeker 700. Tientallen mensen zijn ontvoerd. Volg de ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
Het leger van Israël heeft de inwoners van het land opgedragen een noodvoorraad aan te leggen. Ze zouden voldoende voedsel, water en medicijnen voor minstens 72 uur moeten inslaan.
De oproep komt ruim twee dagen na een ongekende aanval van de islamitische beweging Hamas vanuit de Palestijnse Gazastrook, waarop Israël reageert met een eveneens ongekend tegenoffensief. De strijdkrachten willen dat burgers ook andere uitrusting voor noodsituaties aanschaffen en nagaan waar de dichtstbijzijnde schuilkelder is.
De Europese Commissie schort de financiële hulp aan de Palestijnen toch niet op. De aankondiging van maandagmiddag riep veel vragen op. De commissie had niet de benodigde instemming van de EU-lidstaten gevraagd. De maatregel raakte volgens critici - ook uit eigen gelederen - onschuldige en radeloze Palestijnen.
De commissie zou „alle betalingen onmiddellijk opschorten” en de hulp voor de Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever tegen het licht houden, liet Eurocommissaris Oliver Varhelyi weten. Zo wil de Hongaar zeker stellen dat Europees geld niet in de verkeerde handen van bijvoorbeeld Hamas valt. Na de ongekende aanval afgelopen weekend door Hamas op Israël kon de Europese Unie volgens hem „niet op de oude voet voortgaan”.
Maar dat riep meteen veel vragen en tegenwerpingen op. Al was het maar omdat de buitenlandministers van de lidstaten dinsdagmiddag pas bespreken of de hulp aan de Palestijnen kan doorgaan. EU-landen morden. En Varhelyi maakte voor noodhulp ook geen uitdrukkelijke uitzondering.
Vele uren later stelde de commissie dat zij de komende tijd helemaal niet van plan was geld uit te keren aan de Palestijnen. Er wordt dus ook geen betaling stopgezet. Noodhulp wordt al helemaal niet bevroren, had Varhelyi’s collega voor crisisbestrijding al duidelijk gemaakt. En naar die humanitaire hulp wordt ook geen onderzoek ingesteld zoals naar de andere Europese steun, aldus de commissie.
EU-buitenlandchef Josep Borrell reageert tevreden. „De geplande betalingen worden niet opgeschort”, twittert hij. Het bevriezen van hulp zou „het hele Palestijnse volk straffen”. „Dat zou de belangen van de EU in de regio hebben geschaad en terroristen alleen maar verder hebben gesterkt.”
Bij de aanval van de islamitische beweging Hamas op Israël hebben Hamas-schutters kinderen „geëxecuteerd” die met hun handen waren geboeid. Dat zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu tijdens een tv-toespraak, waarin hij de daden van de groep opnieuw vergeleek met die van Islamitische Staat (IS).
„De wreedheden die Hamas begaat, zijn sinds de wreedheden van IS niet meer vertoond. Geboeide kinderen geëxecuteerd samen met hun families. Jonge mannen en vrouwen in de rug geschoten, geëxecuteerd. Andere gruwelen, die ik hier niet zal beschrijven”, aldus Netanyahu.
In verband met de ongekende aanval van Hamas op Israël, die qua impact al is vergeleken met de aanval van 11 september 2001 op de Verenigde Staten, riep Netanyahu de Israëlische oppositie op samen met de regerende partijen een regering van nationale eenheid te vormen: „Ik roep de oppositieleiders op onmiddellijk een noodregering van nationale eenheid te vormen zonder voorwaarden vooraf.”
SGP en PVV roepen de Tweede Kamer op een gemeenschappelijk statement te maken om Israël een hart onder te riem te steken.
De twee vragen de overige partijen voor morgenochtend 9.00 uur kenbaar te maken of zij zich kunnen vinden in de voorgestelde tekst.
De Israëlische luchtaanvallen op de Gazastrook hebben inmiddels zeker 687 mensen het leven gekost, meldt het Palestijnse gezondheidsministerie. Onder hen zijn 140 kinderen en 105 vrouwen.
Het aantal gewonden sinds zaterdagochtend is opgelopen tot 3726. De aantallen lopen vermoedelijk nog verder op omdat de luchtaanvallen op de Gazastrook aanhouden. De Gazastrook is zeer dichtbevolkt en de inwoners kunnen het gebied niet verlaten.
Het geweld in Israël lijkt ver weg. Maar in een Amsterdamse koosjere supermarkt voelt het conflict dichtbij. De gelatenheid is groot, de emotie zichtbaar. Over broers in het leger en niet mogen bellen op de sabbat.
Hamas, de islamitische beweging die zaterdag vanuit de Palestijnse Gazastrook Israël aanviel, staat open voor bemiddeling of politieke dialoog. Dat zei een Hamas-kopstuk tegen de Arabische zender Al Jazeera.
Volgens de hooggeplaatste Hamas-functionaris is de groep bereid besprekingen te houden over een mogelijke wapenstilstand met Israël, nu het „zijn doelen heeft bereikt”. Moussa Abu Marzouk vertelde Al Jazeera in een telefonisch interview dat Hamas openstaat voor „iets dergelijks” en „alle politieke dialogen”, op de vraag of de islamitische beweging bereid is een mogelijk staakt-het-vuren te bespreken.
VN-topman António Guterres heeft zijn zorgen geuit over de situatie in de Gazastrook nu Israël de toevoer van onder meer stroom, elektriciteit en brandstoffen blokkeert. Die was al „extreem nijpend” en zal nu „alleen maar exponentieel verslechteren”.
Medische apparatuur, voedsel, brandstof en andere humanitaire goederen zijn volgens Guterres dringend nodig in de Gazastrook, net als humanitair personeel. Hij vindt dat de toevoer van hulpgoederen en andere noodzakelijke benodigdheden moet worden gefaciliteerd. „Ik dring er bij betrokken en relevante partijen op aan de Verenigde Naties toegang te verlenen.”
De Gazastrook heeft 2,3 miljoen inwoners en steeds meer mensen raken ontheemd door de aanhoudende bombardementen van het Israëlische leger. Zo’n 137.000 Palestijnen hebben hun toevlucht gezocht op scholen van de VN. Guterres zegt dat twee scholen, gezondheidsfaciliteiten, wooncomplexen en een moskee zijn getroffen door luchtaanvallen.
De secretaris-generaal roept Israël op bij zijn tegenoffensief volgens het Internationaal humanitair recht rekening te houden met burgers. Ook veroordeelt hij opnieuw het offensief van Palestijnse militanten tegen Israël. Guterres stelt dat „het tijd is om een einde te maken aan deze vicieuze cirkel van bloedvergieten, haat en polarisatie” en pleit voor een oplossing voor de lange termijn.
Mensenrechtenorganisaties hekelen de Israëlische blokkade van de toevoer van stroom, brandstoffen, water en goederen naar de Gazastrook. Onder meer Human Rights Watch en Norwegian Refugee Council wijzen erop dat het straffen van een bevolking een oorlogsmisdaad is volgens de Verdragen van Genève.
Israël treft de maatregel omdat Hamas, die de controle heeft over de Gazastrook, zaterdag een aanval op het land begon. „Een bezette bevolking van voedsel en elektriciteit beroven is een collectieve straf, een oorlogsmisdaad, net als verhongering gebruiken als wapen”, aldus Omar Shakir van Human Rights Watch, op berichtendienst X.
Jan Egeland van Norwegian Refugee Council schrijft op X dat „het afsnijden van voedsel, water en brandstof een ernstige schending van het internationaal recht is en een poging zou zijn om een hele bevolking te straffen”. Egeland benadrukt verder dat bijna de helft van de bevolking kind is.
In de Gazastrook wonen zo’n 2,3 miljoen mensen. Zo’n 80 procent van de bevolking is volgens de VN afhankelijk van voedselhulp. Ook kampt de Gazastrook al jaren met een energietekort. Een deel van de elektriciteit wordt in het gebied zelf opgewekt, goed voor ongeveer vier uur stroom per dag, maar het merendeel wordt ingevoerd vanuit Israël.
Het aantal doden in Israël door een ongekende aanval van de islamitische Hamas-beweging is verder opgelopen. Volgens Israëlische media zijn inmiddels meer dan negenhonderd sterfgevallen geteld na de aanval die zaterdagochtend vanuit de Palestijnse Gazastrook begon. Alleen al op een dancefestival vielen honderden slachtoffers. Ook zijn er nieuwe meldingen over gesneuvelde soldaten.
In de nederzetting Beeri, niet ver van de Gazastrook, zijn minstens honderd lijken geborgen. Hamas had de kibboets zaterdag bestormd. Een deel van de inwoners kon vluchten, mogelijk tientallen anderen zijn ontvoerd, melden meerdere inwoners.
Hamas zegt steeds een Israëlische gijzelaar te zullen doden als het Israëlische leger zonder waarschuwing een nieuw bombardement uitvoert op burgerwoningen in de Gazastrook. Het Palestijnse gebied is sinds zaterdag het doelwit van luchtaanvallen.
Hamas begon zaterdag een groot offensief tegen Israël en nam toen zowel burgers als soldaten vanuit Israël als gijzelaars mee naar de Gazastrook. Volgens Israël gaat het om ongeveer 150 mensen. Door het Israëlische tegenoffensief zijn honderden doden en duizenden gewonden gevallen in de Gazastrook.
De verschrikkelijke beelden van de oorlog in Israël staan op ons netvlies gebrand. Jeanette Gabay-Schoonderwoerd deelt in deze special van RDactueel haar ervaringen.
De Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever kunnen wel op Europese noodhulp blijven rekenen. Die wordt niet stopgezet, zoals de andere financiële steun, zegt de Europese Commissie.
De commissie kondigde eerder op de dag aan alle financiële hulp aan de Palestijnen te bevriezen. Het zou gaan om 691 miljoen euro, meldde Eurocommissaris Oliver Varhelyi, verantwoordelijk voor ontwikkelingshulp. Dat is een dreun voor de Palestijnen, die van niemand zoveel steun krijgen als van de Europese Unie.
Maar voor humanitaire hulp maakt de EU een uitzondering, twittert verantwoordelijk Eurocommissaris Janez Lenarcic. „Hoewel ik de terreuraanval door Hamas ten sterkste veroordeel, is het noodzakelijk om burgers te beschermen en het internationaal humanitair recht te respecteren.” Deze hulp „gaat door zolang dat nodig is”.
Varhelyi maakte geen uitdrukkelijke uitzondering voor noodhulp, die voor veel inwoners van het straatarme Gaza van levensbelang is. Onder andere Ierland vraagt opheldering over het bevriezen van de steun.
Bij de grootschalige aanval van de islamitische beweging Hamas op Israël zijn volgens Israëlische bronnen ongeveer 150 mensen ontvoerd naar de Palestijnse Gazastrook. Dit maakte het persbureau van de regering bekend op Facebook. Aanvankelijk had Israël het over meer dan honderd ontvoerden.
De gekidnapte personen kunnen voor Hamas belangrijk zijn om de vrijlating van Palestijnse gevangenen af te dwingen. Israël en de beweging kwamen vaker tot een gevangenenruil.
De synagoge in Breda wordt voorlopig extra goed in de gaten gehouden vanwege de aanval vanuit de Gazastrook op Israël en de Israëlische vergeldingsacties daarvoor. „We zijn extra alert op herkenbare joodse objecten zoals de synagoge. Daarnaast houden we een vinger aan de pols in de verschillende wijken om mogelijke sentimenten op te vangen. We hebben ook contact met vertegenwoordigers van de joodse gemeenschap”, laat de gemeente weten.
Het Drentse Tynaarlo meldt dat er op sommige plekken in de gemeente extra veiligheidsmaatregelen zijn getroffen, maar zegt niet waar.
In een rondgang van het ANP langs ongeveer honderd gemeenten willen de meeste niets zeggen over hun beveiligingsmaatregelen. Eindhoven doet „nooit mededelingen over veiligheidsmaatregelen”, Leiden „doet hier geen uitlatingen over” en Enschede meldt: „We doen geen mededelingen over eventuele extra veiligheidsmaatregelen. Vanzelfsprekend zijn we wel extra alert.” Alkmaar laat weten: „Als dat noodzakelijk is, nemen wij passende maatregelen. Gezien de kwetsbaarheid doen wij daarover verder geen mededelingen.” Ook Groningen, Leeuwarden en Harderwijk willen er niets over zeggen.
Andere gemeenten melden dat zulke voorzorgsmaatregelen bij hen niet nodig zijn. Nijmegen stelt bijvoorbeeld: „De gemeente heeft op dit moment geen extra veiligheidsmaatregelen genomen, omdat er geen signalen zijn die daartoe leiden. Het treffen van maatregelen buiten de openbare ruimte is overigens geen bevoegdheid van de gemeente, maar van de instellingen zelf. Uiteraard hebben we contact met inwoners en zijn we alert op signalen.” Den Bosch ziet „geen aanleiding voor aanvullende maatregelen van gebouwen” en ook in Amersfoort zijn geen extra maatregelen getroffen.
Het Brabantse Oudenbosch laat weten: „Er is een joodse begraafplaats in Oudenbosch. Daarvoor worden geen extra maatregelen getroffen. Er is op dit moment ook geen enkel signaal dat er extra maatregelen nodig zijn.”
Zwitserland voegt zich bij het steeds langere lijstje van landen die hun burgers ophalen in Israël. Vliegmaatschappij Swiss International Air Lines vliegt dinsdag op verzoek van het ministerie van Buitenlandse Zaken naar Tel Aviv om Zwitsers op te halen.
Swiss International Air Lines, de grootste luchtvaartmaatschappij van Zwitserland, biedt voorlopig geen reguliere vluchten aan van en naar Israël. De speciale vlucht kan alleen door Zwitsers worden geboekt via een speciaal telefoonnummer. Ongeveer 28.000 Zwitsers en hun familieleden zijn geregistreerd in Israël en de Palestijnse gebieden.
Zwitserland heeft de aanval van Hamas op Israël veroordeeld. Het land roept op tot een einde van het geweld om verdere escalatie te voorkomen en pleit ook voor de vrijlating van gijzelaars die nu worden vastgehouden in de Gazastrook.
DWARS, de jongerenbeweging van GroenLinks, veroordeelt in een bericht op sociaal platform X de aanval van de militante Palestijnse beweging Hamas op Israël, maar ook de „uitgebreide tegenaanvallen van Israël op burgerdoelen”. GroenLinks-leider Jesse Klaver betoogde afgelopen weekeinde juist dat Israël „alle recht” heeft zichzelf te verdedigen tegen „deze terreur”.
DWARS noemt het „afschuwelijk” dat aan beide zijden van het conflict burgerdoden vallen en hoopt op een spoedig staakt-het-vuren. „Om een duurzame weg van vrede te creëren is het belangrijk dat de twee staten en zeker Israël gaan werken aan een omgeving waarin mensen hetzelfde worden behandeld.”
Klaver sprak eerder van „laffe terroristische aanvallen” die „de krachtigste veroordeling” verdienen. Ook Frans Timmermans, aanvoerder van de gezamenlijke lijst van GroenLinks en PvdA bij de komende Tweede Kamerverkiezingen, veroordeelde de „verrassingsaanval” van Hamas. „Niets kan dit willekeurige geweld tegen Israëlische burgers legitimeren.”
De al-Quds-brigades, de gewapende tak van de Palestijnse Islamitische Jihad-beweging, zeggen dat ze achter de aanval zitten tegen Israël vanuit Libanon. Zeven Israëlische soldaten zouden bij de operatie gewond zijn geraakt.
Eerder maandag meldde het Israëlische leger bewapende indringers te hebben gedood nadat die vanuit Libanon de grens waren overgestoken. Het leger bestookte daarop doelen in het zuiden van Libanon met gevechtshelikopters. Zeker één strijder van Hezbollah kwam daarbij om het leven, bevestigde de islamitische organisatie.
Bewoners in het uiterste noorden van Israël moesten in schuilkelders blijven. Het Libanese leger op zijn beurt riep burgers in het zuiden op heel goed op te letten en niet naar het grensgebied te gaan.
Hezbollah voerde zondag vanuit Libanon een aanval uit op Israël, waarop dat land een tegenaanval uitvoerde. De sjiitische beweging uitte met de aanval zijn steun aan Hamas, dat sinds zaterdag vanuit de Palestijnse Gazastrook bezig is met een groot offensief tegen Israël. De groeperingen zijn bondgenoten van elkaar en worden allebei gesteund door Iran.
Ondertussen roepen de blauwhelmen van de Verenigde Naties in Libanon op tot „maximale terughoudendheid” aan de grens. De VN-missie UNIFIL is sinds 1978 in het grensgebied aanwezig. De missie zegt in contact te staan met alle betrokken partijen en wil verdere escalatie en het verlies van mensenlevens voorkomen.
Het is van groot belang dat de Nederlandse overheid zijn verantwoordelijkheid neemt om leerlingen en studenten uit Israël te repatriëren.
Die oproep doen de colleges van bestuur van de reformatorische scholengroep Driestar-Wartburg en de Christelijke Hogeschool Ede. Beide hebben tientallen leerlingen in Israël die momenteel niet naar huis kunnen.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft gedreigd dat hij „het Midden-Oosten gaat veranderen met de oorlog tegen Hamas”. De Israëlische strijdkrachten bombarderen en beschieten de Gazastrook waar ruim 2 miljoen mensen opeengepakt wonen. Hij deed deze uitspraak in het zwaar getroffen zuiden van Israël waar Palestijnse strijders, voornamelijk van de beweging Hamas, zaterdagochtend vanuit de afgerasterde Gazastrook Israëlisch grondgebied aanvielen.
Netanyahu zei ook dat Hamas „een vreselijk hoge prijs gaat betalen en een moeilijk en gruwelijk leven zal leiden.” Er is veel kritiek op regering en leger in Israël die kennelijk volkomen verrast werden door de aanval vanuit de bewaakte en geïsoleerde Gazastrook. Netanyahu regeert in een partijencoalitie samen met voornamelijk ultrarechtse en orthodox-joodse partijen.
Eerder op maandag zei de Israëlische defensieminister Yoav Gallant dat de Gazastrook nu volledig wordt afgesloten. Er mag ook geen voedsel, brandstof, elektriciteit of water naar de strook. Gallant sprak van een strijd „tegen beestachtige mensen en wij handelen als zodanig”. Er zijn 300.000 reservisten opgeroepen, zeer waarschijnlijk voor een aanval over land op de Gazastrook. Netanyahu zou volgens mediaberichten de Amerikaanse president Joe Biden al hebben gezegd dat een aanval over land volgens hem nodig is.
KLM en Transavia schrappen ook de komende dagen vluchten naar Tel Aviv. Volgens woordvoerders gaan er in elk geval dinsdag en woensdag geen vliegtuigen naar de Israëlische stad vanwege de onveilige situatie in het land.
Eerder annuleerde KLM al vluchten naar Tel Aviv. Passagiers kunnen hun geld terugkrijgen, zegt de woordvoerster.
Ook Transavia en easyJet cancelden afgelopen weekend vluchten naar Israël na de aanval van Hamas. Transavia schrapt de komende dagen twee vluchten van en naar Israël, een op dinsdag en een op woensdag, aldus een woordvoerder. Over de vlucht van donderdag wordt nog een beslissing genomen, vrijdag wordt er ook niet gevlogen. Mensen die tot en met zondag 15 oktober een vlucht van en naar Tel Aviv hadden geboekt, kunnen gratis omboeken.
EasyJet komt later met meer informatie over de vluchten van de komende dagen.
Drie Amsterdamse partijen in de gemeenteraad hebben een debat aangevraagd over de Israëlische vlag op het Amsterdamse stadhuis. De fracties van DENK, Lijst Ahmadi-Veldhuyzen en Lijst Kabamba vinden dat er op deze manier sprake is van een „ongelijkwaardige herdenking”, omdat het college ervoor heeft gekozen „om alleen de Israëlische vlag te hijsen en niet óók de Palestijnse vlag”.
Sinds maandag hangt de vlag op het stadhuis, als een steunbetuiging aan de Israëlische bevolking, vanwege „het brute geweld van Hamas tegen onschuldige burgers”, zo meldde de gemeente eerder. Dat is in lijn met het besluit van het kabinet, want ook op het Binnenhof werd maandagochtend de Israëlische vlag gehesen. Verder zei het Amsterdamse college ook zeer mee te leven met onschuldige slachtoffers aan Palestijnse zijde.
De partijen denken dat „de spanningen in de stad kunnen toenemen” vanwege de volgens hen ongelijkwaardige herdenking. „Het is daarom belangrijk om in debat te gaan over de keuze voor een ongelijkwaardige herdenking en hoe deze hersteld kan worden.”
Eerder riepen de Amsterdamse VVD en JA21 de gemeente op om de Israëlische vlag uit te hangen.
Het Rode Kruis maakt zich „ernstige zorgen” over de recente escalatie van het conflict tussen Israël en Hamas, laat de hulporganisatie maandag weten. In Israël zouden volgens Magen David Adom, zoals het Rode Kruis daar heet, twee ambulancemedewerkers zijn gedood tijdens de hulpverlening. Een ambulance van de Palestijnse Rode Halve Maan zou zijn beschoten.
Het Rode Kruis veroordeelt geweld tegen hulpverleners. „Mensen die niet deelnemen aan de strijd, verdienen bescherming. Ambulances en hulpverleners moeten in staat zijn om gewonde mensen te helpen”, zegt Jan Tijmen Ninck Blok, expert op het gebied van humanitair oorlogsrecht van het Nederlandse Rode Kruis. Ook geweld tegen burgers „kan niet worden gerechtvaardigd en is verboden onder het humanitair oorlogsrecht”, stelt hij in een persbericht. „Strijdende partijen moeten alles op alles zetten om te voorkomen dat meer burgers slachtoffer worden.”
De lokale afdelingen van het Rode Kruis helpen in beide gebieden met medische hulp. „Honderden hulpverleners van de Palestijnse Rode Halve Maan, zoals het Rode Kruis daar heet, bieden medische hulp en bemensen in totaal 26 ambulances om gewonde mensen te behandelen en naar ziekenhuizen te vervoeren.” Ook zijn er medische goederen gebracht naar een ziekenhuis in Gaza. In Israël bemenst Magen David Adom zowel de ambulances als de bloedbanken. Er zijn al duizenden extra zakken bloed gedoneerd, zegt de hulporganisatie. Het Rode Kruis „staat klaar om meer humanitaire hulp te verlenen in Israël en de bezette gebieden”.
Tot slot wijst de hulporganisatie op de gevaren van des- en misinformatie over het conflict die wordt verspreid op sociale media. Het zou onder andere gaan om oude video’s van raketten die gebouwen raken die worden gepresenteerd alsof ze nieuw zijn. „Deze desinformatie is gevaarlijk, helemaal in tijden van conflict, en draagt niet bij aan het voorkomen van onnodig leed.”
De Universiteit Leiden haalt vijf studenten terug uit Israël, meldt het College van Bestuur van de universiteit op de website. Met de studenten is contact geweest over de voorbereiding van hun terugkomst naar Nederland. Voor zover bekend zijn er geen medewerkers van de universiteit in het betrokken gebied, stelt het college.
Voor de vijf studenten zijn vliegtickets geregeld, maar het is nog niet zeker of deze vluchten gaan, schrijft de universiteit. Diverse luchtvaartmaatschappijen hebben voor de komende dagen vluchten naar Israël geschrapt. „Mochten die vluchten inderdaad worden geannuleerd, dan zorgen we voor nieuwe tickets. Voor nu hebben wij hen geadviseerd om op de eigen locatie te blijven en de aanwijzingen van de lokale universiteit op te volgen”, luidt het advies.
De universiteit wil niet zeggen waar de studenten precies zitten en wat voor studies ze doen. Ook is het niet bekend hoe het met de studenten gaat. Daar wil de universiteit ook geen uitspraken over doen, in verband met privacy, stelt de woordvoerster.
Drie studenten zouden nog naar Israël reizen, maar hen is gevraagd de reis uit te stellen, schrijft de universiteit. Het college schrijft verder „net als vele anderen afgelopen weekend met ontzetting kennisgenomen” te hebben „van het losgebarsten geweld in Israël en de Gazastrook”.
De universiteit hangt dinsdag de vlag op de universitaire gebouwen halfstok. „Dit doen wij uit respect voor alle slachtoffers van dit conflict”, aldus het college.
De Wereldbank maakt zich ernstige zorgen over de „schokkende escalatie” van het geweld in Israël en de Gazastrook. Volgens ’s werelds grootste instituut op het gebied van ontwikkelingssamenwerking is sprake van een „verschrikkelijk verlies van mensenlevens” en ondervindt de bevolking van beide partijen de nadelige gevolgen van het oplaaiende conflict.
Een en ander bevestigen bronnen binnen de Wereldbank aan het ANP na eerdere berichtgeving door persbureau Reuters. De VN-organisatie spreekt in een interne memo de hoop uit voor een snelle de-escalatie van het conflict en een einde aan het geweld.
De Wereldbank zet zich al jaren in voor het ondersteunen van de armere en kwetsbare bevolking van de Palestijnse gebieden. Het uitgangspunt daarbij is dat er een fundament wordt gelegd voor een „stabielere en duurzamere toekomst”.
Het instituut houdt deze week net als het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zijn jaarvergadering in het Marokkaanse Marrakech. Er staan daar tal van onderwerpen op de agenda, maar de kans lijkt aanwezig dat de topbijeenkomsten in de financiële wereld overschaduwd worden door de dreiging dat het geweld verder escaleert en er een breder conflict ontstaat in de regio.
Het IMF vindt het nog te vroeg om een inschatting te kunnen maken van de mogelijke economische gevolgen. Het kredietfonds, dat zich hard maakt voor de financiële stabiliteit in de wereld, heeft laten weten de situatie voorlopig nauwlettend in de gaten te houden.
Hoe dan ook lijkt het opgelaaide geweld op korte termijn ook gevolgen te hebben voor de portemonnee van Nederlanders. President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) wees er eerder op maandag namelijk op dat de olieprijzen al zijn opgelopen omdat markten vrezen dat de levering van olie aan het Westen wel eens lastiger kan gaan worden als gevolg van de strijd. Dat werkt waarschijnlijk door in bijvoorbeeld de prijzen aan de pomp.
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben hun steun betuigd aan „het Israëlische volk” en „alle families die getroffen zijn door de gewelddadigheden of in angst verkeren om hun dierbaren”. Dat laat het paar weten in een verklaring, gedeeld op sociale media.
„Een onbeschrijflijk leed is aangericht door de aanvallen van dit weekeinde op Israël. Wij hebben ons medeleven en onze gevoelens van verbondenheid overgebracht aan president Herzog.”
De christelijke reisorganisatie Beter Uit heeft voor de komende weken zo’n vijftien reizen naar Israël geannuleerd. Volgens directeur Jan van den Bosch waren er op het moment dat Hamas Israël aanviel geen groepen van zijn organisatie in het land. „We hadden er een groep van 35 en een van 25, maar die waren net terug.”
Voor de maand oktober zijn alle reizen naar Israël afgeblazen. De groepen die momenteel in Jordanië zijn en zouden doorreizen naar Israël, blijven in Jordanië.
„We bestaan al 43 jaar en hebben al meer dan 60.000 mensen naar Israël gebracht”, zegt de directeur. „We zijn wel wat gewend, maar het is nu wel heel heftig. Het is vooral vreselijk voor de mensen daar.”
Bij de aanvallen van de Palestijnse beweging Hamas en enkele anders strijdgroepen op Israël zijn volgens de Israëlische nieuwszender KAN tv zeker achthonderd doden gevallen. Volgens Israëlische bronnen hebben strijders zaterdag op tachtig plaatsen de hekwerken rond de Gazastrook doorbroken. Tussen de achthonderd en duizend strijders zijn zo op Israëlisch grondgebied in de aanval gegaan. Ondertussen vuurde Hamas een spervuur van raketten af op Israëlische doelen. Het zouden er tot en met maandagmorgen naar schatting 4400 zijn geweest.
Er zijn meer dan 2000 mensen gewond geraakt en de aanvallers hebben naar schatting meer dan 130 mensen uit Israël ontvoerd.
Doelwit waren circa twintig steden of plaatsen en meer dan tien bases van het Israëlische leger, meldt KAN tv. Hamas zou meer dan een jaar in het diepste geheim aan de voorbereidingen hebben gewerkt. Ook de tweede strijdgroep van de Gazastrook, de Islamitische Jihad, zou niets van de Hamas-operatie geweten hebben en pas in actie zijn gekomen nadat Hamas in de aanval was gegaan.
Volgens Egyptische veiligheidsfunctionarissen heeft Caïro Israël herhaaldelijk gewaarschuwd dat er „met Hamas iets groots” stond te gebeuren, maar wat precies was een raadsel en Israël zou de waarschuwingen niet serieus genomen hebben. Hun Israëlische gesprekspartners zouden zich voornamelijk bezig hebben gehouden met de Westelijke Jordaanoever.
Het Israëlische leger zegt „gewapende verdachten” te hebben gedood nadat die vanuit Libanon de grens naar Israël waren overgestoken. Het leger bestookt het desbetreffende gebied vanuit helikopters, aldus de strijdkrachten.
Lokale media berichten over artillerievuur en geweerschoten in het zuiden van Libanon. Het is niet bekend hoeveel personen zijn gedood. Het Israëlische leger heeft geen details gedeeld. Ook zegt het klaar te staan bij zijn grenzen.
Hezbollah ontkent betrokkenheid, net als Hamas en Islamitische Jihad. Hezbollah voerde zondag vanuit Libanon een aanval uit op Israël, waarop dat land een tegenaanval begon. Hezbollah uitte daarmee zijn steun aan Hamas, dat sinds zaterdag bezig is met een groot offensief tegen Israël. De groeperingen zijn bondgenoten van elkaar en worden allebei gesteund door Iran.
De Israëliër Itai Bar, die in Nederland is opgegroeid, verkeert in grote onzekerheid sinds de aanvallen van Hamas op zijn land. Bar woont met zijn vrouw en drie jonge kinderen in Jaffa, vlakbij Tel Aviv. Hoewel de situatie op dit moment rustig is in zijn woonplaats, is de reisleider bang. „Wat er is gebeurd overtreft iedere orde van grootte die we kennen. Er spelen zoveel factoren mee en wat gaat Israël nu doen?”
Het gezin was net een paar dagen terug van vakantie in Nederland, waar Bar familie heeft. „We hadden het er ook nog over gehad om op zaterdag terug te gaan, dan had ik nu nog in Nederland gezeten”, zegt Bar, die voorlopig wel van plan is in Israël te blijven.
Toen het luchtalarm zaterdagochtend afging, schuilde het gezin in een kamer van gewapend beton in huis. „Toen we het nieuws keken, zagen we al dat het dramatisch was. Uren erna werd duidelijk hoe rampzalig het echt was.”
Die zaterdag was het doodstil op straat, maar in Jaffa bleef het verder rustig op een paar sirenes op zaterdagavond na. Hoewel de onzekerheid nog groot is, gaat het leven twee dagen later ook weer door. Volgens Bar zijn de scholen dicht, maar wordt er wel online les gegeven. Zelf heeft hij maandag geholpen in een restaurant in de buurt, dat ook gesloten is maar waar maaltijden werden gemaakt voor een ziekenhuis in het zuiden. Daar liggen veel gewonden en Bar ziet dat meer mensen hier eten naartoe brengen.
Bar is reisleider en vanwege het hoogseizoen zat zijn agenda vol. „Van de ene op de andere dag ben ik werkloos. Alles is geannuleerd.” Hij verwacht dat dat de komende weken en mogelijk maanden nog wel aanhoudt.
De Europese Commissie heeft alle financiële hulp aan de Palestijnen voorlopig stopgezet. Het gaat om 691 miljoen euro, zegt Eurocommissaris Oliver Varhelyi. Na de ongekende terreuraanval afgelopen weekend door Hamas kan de Europese Unie „niet op de oude voet voortgaan”, twittert hij.
De EU geldt als de belangrijkste hulpleverancier voor de Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. De commissie ziet erop toe dat EU-geld niet in handen van Hamas valt en alleen burgers in de knel ten goede komt, houdt zij vol. Maar het dagelijks bestuur van de EU ziet toch reden om de hulp te bevriezen.
„Alle hulpprojecten worden tegen het licht gehouden”, twittert Varhelyi. Alle betalingen zijn onmiddellijk stopgezet en alle financieringsvoorstellen zijn uitgesteld. Er is volgens de Hongaarse Eurocommissaris „een keerpunt” bereikt. „We moeten nu aan de slag met de grondslagen voor vrede, verdraagzaamheid en samenleven. Haatzaaierij, geweld en de verheerlijking van terreur hebben de geesten van te veel mensen vergiftigd.”
De EU steunt onder meer de Palestijnse vluchtelingenorganisatie, het bestuur van de Palestijnse Autoriteit op de Westoever en hulporganisaties daar en in Gaza. Over de hulp wordt al jaren gemord, omdat die in verkeerde handen zou vallen of bijvoorbeeld zou worden gebruikt voor propaganda op school.
Meerdere EU-landen besloten sinds de verrassingsaanval door Hamas van zaterdag al om hun eigen hulp aan de Palestijnen te bevriezen. Dinsdag bespreken de buitenlandministers van de lidstaten het bloedvergieten en wat de EU nu te doen staat. De commissie verwees eerder op de dag naar die bijeenkomst bij vragen over de voortzetting van de hulp aan de Palestijnen.
De EU is vanouds verdeeld over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Zo laveerden EU-kopstukken de afgelopen dagen tussen uitgesproken steun voor een Israëlische tegenaanval en oproepen om juist terughoudend te zijn.
De aandelenbeurzen in New York gingen maandag omlaag door de oplaaiende geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten. Beleggers namen geen risico’s na de verrassingsaanval van Hamas op Israël afgelopen weekeinde en de Israëlische oorlogsverklaring als reactie daarop. Op de markten wordt vooral gevreesd voor een escalatie van het conflict in de regio. Israël heeft aangekondigd hard terug te slaan en de Verenigde Staten beloofden het land te steunen.
De Dow-Jonesindex noteerde kort na aanvang van de handel een fractie lager op 33.395 punten. De brede S&P 500 verloor 0,4 procent tot 4293 punten. De Nasdaq ging 1 procent omlaag tot 13.302 punten. De techgraadmeter steeg vrijdag nog 1,6 procent ondanks een sterkere dan verwachte Amerikaanse banengroei in september. Die wakkerde in eerste instantie de rentevrees aan, maar uiteindelijk kreeg het optimisme over de sterke Amerikaanse economie en de afnemende inflatie de overhand.
Op de Amerikaanse obligatiemarkten wordt maandag overigens niet gehandeld. Die blijven in tegenstelling tot de aandelenmarkten dicht vanwege de viering van Columbus Day.
De olieprijzen gingen flink omhoog door de vrees dat aanvoer van ruwe olie uit het Midden-Oosten in gevaar zou kunnen komen bij een escalatie van de oorlog in Israël. De prijs van een vat Amerikaanse olie steeg 3,7 procent tot 85,82 dollar. Brentolie kostte 3,4 procent meer op 87,46 dollar per vat.
Grote Amerikaanse olieconcerns als Exxon Mobil en Chevron profiteerden van de hogere olieprijzen en stegen 3,7 en 2,4 procent. Ook defensiebedrijven stonden in de belangstelling door de onrust in het Midden-Oosten. Lockheed Martin en RTX dikten 8 en 4 procent aan.
Walt Disney steeg 1,1 procent. Volgens zakenkrant The Wall Street Journal heeft Trian Fund Management van de activistische belegger Nelson Peltz zijn belang in het entertainmentconcern uitgebreid. Peltz zou daarmee meerdere zetels in de raad van bestuur willen bemachtigen.
Ook de Amerikaanse dollar, die in onzekere tijden als een veilige haven wordt gezien, steeg in waarde. De euro was 1,0554 dollar waard, tegen 1,0596 dollar op vrijdag. Goud, een andere veilige haven, werd ongeveer 1 procent duurder.
Hulporganisatie Save the Children is „geschokt door de escalatie van het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden” sinds dit weekend, laat de organisatie weten. De hulporganisatie wil dat er een „onmiddellijk” staakt-het-vuren komt „om verdere escalatie die kinderen in gevaar brengt te voorkomen”.
Kinderen lopen „onvoorstelbare risico’s” voor hun veiligheid, met „verschrikkelijke gevolgen voor de lange termijn” voor hun mentale gezondheid, zoals depressie, nachtmerries, in bed plassen en zelf-mutilatie, waarschuwt Save the Children in een persbericht.
Het gevoel van veiligheid is bij kinderen „weggerukt”, zegt Pim Kraan, directeur van Save the Children Nederland. „Met elke luchtaanval en raket die wordt afgevuurd, neemt het gevoel van veiligheid bij kinderen af, met alle gevolgen van dien voor hun welzijn op de lange termijn. Onze medewerkers in Gaza zijn ondergedoken. Zodra het veilig is om dit te doen, verlenen we geestelijke gezondheidszorg, psychosociale ondersteuning en creëren we kindvriendelijke ruimten. Ons mobiele medische noodteam staat paraat.”
Volgens de organisatie neemt het aantal kinderen dat getroffen wordt door het oplaaiende geweld in het land toe. Tot nu toe zijn ten minste 78 kinderen in Gaza om het leven gekomen. Ook zijn ten minste drie scholen in Gaza beschadigd door de gevechten. Alle scholen in Gaza en Israël zijn dicht, waardoor kinderen niet naar school kunnen. De organisatie spreekt ook van gedode en gewonde Palestijnse kinderen door luchtaanvallen en ontvoerde en gegijzelde Israëlische kinderen.
Het is nog niet bekend hoeveel kinderen in Israël zijn omgekomen. Save the Children verwacht dat deze aantallen alleen maar zullen oplopen zolang de militaire operaties voortduren. „Alle partijen moeten hun uiterste best doen om kinderen te beschermen en zich te houden aan het internationaal recht”, schrijft de organisatie.
Bij de aanvallen van Hamas op Israël zijn volgens het Witte Huis zeker negen Amerikanen om het leven gekomen. Het is niet bekendgemaakt of het Amerikanen zijn die in Israël woonden en ook Israëli waren.
Britse media berichtten maandag dat er meer dan tien Britten worden vermist sinds het begin van de aanvallen vanuit de Gazastrook. Naar schatting zijn daar zevenhonderd doden bij gevallen. Ook zijn talrijke mensen ontvoerd door de strijders van Hamas en andere strijdgroepen uit de Gazastrook.
Israël heeft maandag volgens het Palestijnse persbureau WAFA in het noorden van de Gazastrook onder meer een moskee en een markt gebombardeerd. Er zouden vele tientallen doden gevallen zijn en er zou enorme schade zijn aan omliggende panden. Vlak bij de kust werd een moskee in al-Shati getroffen. Circa 25 kilometer oostelijker is volgens meldingen een markt in Jabalya gebombardeerd.
Al-Shati is in 1948 gesticht voor de opvang van Palestijnen die vluchtten uit delen van toenmalig Palestina die tot de staat Israël gingen behoren. Het staat nog steeds te boek als vluchtelingenkamp. Zo wordt Jabalya ook vluchtelingenkamp genoemd. De Gazastrook telde in 1947 naar schatting 60.000 tot 80.000 inwoners en werd het volgende jaar overspoeld door Palestijnse vluchtelingen die naar het destijds door Egypte gecontroleerde gebied trokken.
Nu wonen er op de 365 vierkante kilometer rond de twee miljoen mensen van wie de meesten door de zeventien jaren van blokkades geen bron van inkomsten hebben en ook geen zicht op een betere toekomst hebben. Met bijna 6500 inwoners per vierkante kilometer is het een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld. De stad Londen bijvoorbeeld heeft een bevolkingsdichtheid van circa 5600 inwoners per vierkante kilometer.
In de Gazastrook zijn sinds zaterdag zeker 560 mensen omgekomen door Israëlische luchtaanvallen, meldt het Palestijnse gezondheidsministerie op Facebook. Ook zouden er 2900 gewonden zijn.
Het dodental aan de Israëlische zijde is inmiddels opgelopen tot zeker 700, maar onbevestigde berichten spreken al over 800 doden. Meer dan 2200 Israëliërs zouden gewond zijn geraakt.
Philips roept zijn personeel in Israël op zoveel mogelijk thuis te werken vanwege de verrassingsaanval van Hamas vanuit de Gazastrook afgelopen zaterdag. Het zorgtechnologieconcern heeft een fabriek en een onderzoeks- en ontwikkelingscentrum in Israël en telt een kleine 1400 werknemers in het land.
„Onze prioriteit ligt bij de veiligheid van onze medewerkers”, verklaarde een woordvoerder van Philips desgevraagd. „We hebben al onze medewerkers kunnen bereiken en ze zijn allemaal veilig. Maar veel medewerkers hebben familie en vrienden in het gebied en we vinden het belangrijk dat ze zich vooral op hen richten en zoveel mogelijk vanuit huis werken.”
Zuid-Holland hangt de provinciale vlag op het provinciehuis in Den Haag halfstok, als blijk van medeleven met alle slachtoffers van het geweld in Israël en op de Gazastrook. Zuid-Holland volgt hiermee het voorbeeld van gemeenten als Rotterdam, Den Haag en Utrecht, die hun gemeentevlaggen halfstok hebben gehangen.
„De Zuid-Hollandse vlag hangt halfstok. De provincie doet dat naar aanleiding van de gebeurtenissen in Israël. Op deze manier geven we uiting aan ons medeleven met alle slachtoffers die gevallen zijn”, aldus een woordvoerder van de provincie.
Van Noord-Holland, Gelderland en Flevoland is bekend dat ze voor het provinciehuis de Israëlische vlag hebben gehesen. Dat gebeurde maandag ook op het Binnenhof bij het ministerie van Algemene Zaken. Volgens een woordvoerder van het departement van demissionair premier Mark Rutte gaat het niet om een vlaginstructie. Provincies en gemeenten mogen zelf beslissen of ze dit willen doen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft in ieder geval besloten ook de Israëlische vlag te hijsen.
Vorig jaar diende Forum voor Democratie in de Provinciale Staten van Zuid-Holland een motie in, waarin het de provincie opriep om neutraliteit te behouden wat betreft vlaggenvertoon. Aanleiding hiervoor was de Oekraïense vlag die voor het provinciehuis in Den Haag werd gehesen, als blijk van medeleven met Oekraïne na de Russische militaire inval. De motie van FVD werd door een grote meerderheid van de Staten verworpen.
Israël ontkent tegen de krant The Times Of Israel dat Qatar probeert te bemiddelen in een gevangenenruil met Hamas. Eerder schreven het Chinese staatspersbureau Xinhua en het Britse persbureau Reuters dat Qatar het initiatief had genomen.
De bedoeling zou zijn om een onbekend aantal gegijzelde Israëlische vrouwen en kinderen vrij te krijgen in ruil voor 36 Palestijnse vrouwen en kinderen die vast zitten in Israëlische gevangenissen. Een bron van persbureau Reuters zegt dat de gesprekken, waar ook de Verenigde Staten bij betrokken zijn, „positief” verlopen, maar dat er nog geen zicht is op een doorbraak. Volgens Israël zijn er dus überhaupt geen onderhandelingen.
Hamas en Islamitische Jihad zeiden in de nacht van zondag op maandag dat ze 130 Israëliërs vasthouden. Het is onduidelijk hoeveel vrouwen en kinderen onder hen zijn.
Qatar heeft in 2020 ook al eens bemiddeld tussen de Israëliërs en de Palestijnen. Toen werd een grensovergang heropend. Vorige maand fungeerde de oliestaat nog als bemiddelaar tussen de Verenigde Staten en Iran voor een gevangenenruil.
Enkele tientallen mensen zijn maandagmiddag bijeengekomen bij de Liberaal Joodse Gemeente in Den Haag. Ze condoleerden elkaar en wensten elkaar sterkte, waarna ze de synagoge binnengingen. De Koninklijke Marechaussee hield met twee man een oogje in het zeil.
De bijeenkomst vond plaats naar aanleiding van de raketaanvallen van Hamas op Israël dit weekend. Daarbij kwamen honderden mensen om het leven.
Tegenover de synagoge staan twee politieposten, maar die staan er volgens de marechaussees altijd.
Bij andere Joodse instellingen in de stad en bij de Israëlische ambassade was het maandag rustig. Ook bij het gebouw van de Palestijnse missie, de diplomatieke vertegenwoordiging in Nederland, in Den Haag waren geen bijzonderheden te melden.
Het Amerikaanse olie- en gasconcern Chevron heeft van Israël de opdracht gekregen om de productie in het Tamar-gasveld te staken vanwege de onrust in de regio. Chevron, dat het veld exploiteert, bevestigde dat het van het Israëlische ministerie van Energie de opdracht had gekregen om het veld, gelegen op zo’n 25 kilometer van de stad Ashdod langs de zuidelijke Middellandse Zeekust van Israël, te sluiten.
„Onze topprioriteit is de veiligheid van ons personeel, de gemeenschappen waarin we actief zijn, het milieu en onze faciliteiten”, laat Chevron in een verklaring weten. Het grootste offshore-gasveld van Israël, Leviathan, blijft volgens Chevron wel normaal functioneren. Tamar produceert volgens de website van Chevron ongeveer 7,1 miljoen tot 8,5 miljoen kubieke meter aardgas per dag. De sluiting van het gasveld volgt op de aanval op Israël door Hamas afgelopen weekeinde.
De Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al zet extra vluchten in om gestrande reservisten van het Israëlische leger uit het buitenland op te halen. Israël heeft 300.000 reservisten opgeroepen in de strijd tegen Hamas, de grootste mobilisatie in de geschiedenis van het land.
Veel internationale luchtvaartmaatschappijen vliegen nu niet naar Israël vanwege de strijd tussen Hamas en Israël. Als gevolg daarvan zitten volgens Israëlische media zeker duizenden reservisten vast in het buitenland. El Al, de nationale luchtvaartmaatschappij van het land, heeft geen vluchten geschrapt en veel vluchten zijn volgens een woordvoerder volgeboekt.
Israël heeft de Gazastrook ook afgesloten van de watervoorziening. Eerder kondigde Israël al een totale blokkade aan van het gebied, wat betekent dat er geen voedsel, brandstof of elektriciteit naar de Gazastrook gaat.
De dichtbevolkte Gazastrook ligt ingesloten tussen Egypte en Israël en is voor veel voorzieningen afhankelijk van Israël. Nu Hamas zaterdag een grootschalige aanval tegen Israël is begonnen, lijkt Israël het hele gebied met twee miljoen inwoners te willen straffen. De minister van Infrastructuur zegt daarover bijvoorbeeld: „wat in het verleden zo was, zal niet zo zijn in de toekomst.”
Rotterdam heeft besloten om de eigen vlag van de gemeente halfstok te hangen op het stadhuis. De groen-wit-groene vlag wordt gehesen „voor alle burgerslachtoffers van de recente explosie van geweld tussen Palestijnen en Israëli”, laat burgemeester Ahmed Aboutaleb weten. Ook Den Haag en Utrecht hebben de eigen gemeentevlaggen halfstok gehangen na de aanval van Hamas op Israël en de vergeldingsacties van het Israëlische leger.
In een rondgang van het ANP zeggen meer gemeenten dat ze ervoor hebben gekozen de eigen vlag halfstok te laten hangen vanwege de situatie in het Midden-Oosten. „De uitbraak van het geweld heeft vele slachtoffers tot gevolg. En er is onzekerheid over het lot van geliefden die voor familieleden en vrienden niet meer bereikbaar zijn. In Tilburg leven we met hen allen mee. Onze gedachten gaan naar hen uit”, stelt de gemeente bijvoorbeeld. Amersfoort laat weten: „Bij de brute aanval en de daaropvolgende vergeldingsacties zijn in korte tijd zeer veel burgerslachtoffers gevallen.”
Andere gemeenten spreken zich uit voor Israël door de vlag van dat land te tonen. Haarlem doet dat op het stadhuis. „Wij betuigen steun aan de Joodse gemeenschap in Haarlem door de Israëlische vlag halfstok te hangen en zijn in gedachten bij hen die naasten in het getroffen gebied hebben. Wij leven mee met alle onschuldige slachtoffers, ook aan Palestijnse zijde”, laat burgemeester Jos Wienen weten.
Katwijk verlicht het gemeentehuis de komende dagen blauw en wit, de kleuren van de vlag van Israël. In Sliedrecht hangt de vlag van Israël op het stadhuis. „Daarmee betuigen wij steun aan de Israëlische bevolking. Wij hopen dat het geweld snel stopt en leven mee met alle slachtoffers, waaronder ook de onschuldige burgerslachtoffers in Gaza”, stelt burgemeester Jan de Vries. Alphen aan den Rijn heeft besloten een 135 meter hoge zendmast blauw en wit te verlichten, „als een uiting van solidariteit met en tegen het brute geweld waarmee de burgers in Israël momenteel worden geconfronteerd. Tegelijkertijd leeft het college mee met de onschuldige Palestijnse slachtoffers. Het college maakt zich zorgen over de agressie en de oorlog in de wereld en de gevolgen daarvan.”
In Den Bosch hangt de Nederlandse vlag halfstok vanwege de situatie in Israël, maar ook voor de slachtoffers van de aardbeving in Afghanistan. „’s-Hertogenbosch leeft mee met de slachtoffers van de geweldsituatie in het Midden-Oosten en de aardbeving in Afghanistan. Daarom vlaggen wij vandaag halfstok voor het Stadhuis.”
De buitenlandministers van de Europese Unie hebben spoedoverleg belegd over het geweld in Israël en Gaza. Minister Hanke Bruins Slot en haar 26 collega’s spreken elkaar dinsdagmiddag.
Op de ingelaste vergadering buigen de ministers zich over „de situatie in Israël en de regio”, twittert EU-buitenlandchef Josep Borrell. Bruins Slot en een flink aantal ambtgenoten schuiven aan in Oman, waar ze bijeen zijn voor eerder gepland overleg met landen rond de Perzische Golf. Anderen bellen in.
Egypte staat in nauw contact met Israël en Hamas en probeert verdere escalatie van de gevechten te voorkomen, stellen bronnen binnen de Egyptische veiligheidsdiensten.
Aan Israël zou Cairo vragen zich in te houden bij de tegenaanvallen. Van Hamas wil Egypte dat het goed voor gijzelaars zorgt. Egypte hoopt dat dit een basis kan vormen voor bemiddeling tussen beide partijen.
VNO-NCW en MKB-Nederland volgen de situatie in Israël „nauwlettend”, laten de ondernemersorganisaties weten. „Ook vanwege de dreiging van verdere escalatie van het conflict in het Midden-Oosten.”
Het is volgens VNO-NCW en MKB-Nederland nog te vroeg om iets te zeggen over mogelijke gevolgen van de situatie aldaar voor het Nederlands bedrijfsleven. „Vanzelfsprekend staan we daarover in nauw contact met onze leden.”
De gemeente Amsterdam doet geen uitspraak over eventuele extra veiligheidsmaatregelen bij Joodse en islamitische instellingen naar aanleiding van het oplaaiende geweld in Israël en Gaza sinds afgelopen weekend. „Over veiligheidsmaatregelen doen we nooit uitspraken”, aldus een woordvoerder van de gemeente. Of er demonstraties in de hoofdstad op de planning staan kon ze ook niet zeggen. „Demonstraties maken wij niet zelf bekend, dat is echt aan de organiserende partij.”
De Joodse Gemeente Amsterdam (NIHS) heeft na de gevechten in Israël en de Gazastrook extra veiligheidsmaatregelen getroffen, laat voorzitter Sidney Bialystock maandag weten. Over de aard van de maatregelen doet hij geen uitspraken. Bij de NIHS zijn tien synagogen in en rond Amsterdam aangesloten.
Het Joods Cultureel Kwartier, waar onder meer het Joods Museum en de Hollandse Schouwburg in Amsterdam onder vallen, spreekt op sociale media afschuw uit over de gebeurtenissen van afgelopen weekend. „Ten aanzien van de veiligheid zijn we vanzelfsprekend uiterst alert en staan we voortdurend in contact met alle betrokken overheidsinstanties”, meldt een woordvoerster.
Premier Mark Rutte liet eerder op de dag weten dat het demissionaire kabinet extra alert is als het gaat om de beveiliging van Joodse instellingen. „We nemen alle zichtbare en onzichtbare maatregelen die nodig zijn”, zei Rutte na overleg van de Nationale Veiligheidsraad.
De Israëlische defensieminister Yoav Gallant heeft een volledige blokkade van Gaza bevolen. Dat betekent dat er geen elektriciteit, voedsel en brandstof meer naar de Gazastrook gaat, aldus Gallant.
„We strijden tegen beestachtige mensen en we handelen als zodanig”, motiveerde de defensieminister zijn besluit. Israël werd zaterdag aangevallen door Hamas. Sindsdien wordt er hevig gevochten, met name rond de Gazastrook.
Israël stelde eerder op maandag weer controle te hebben over de grensregio rond Gaza. Volgens nieuwszender Al Jazeera maken Palestijnen zich zorgen over een aanstaande landinvasie. De Israëlische krijgsmacht meldde maandag 300.000 reservisten te hebben opgeroepen vanwege de gewelddadigheden.
De Gazastrook ligt ingesloten tussen Israël en Egypte en is voor veel voorzieningen afhankelijk van Israël.
Israël wordt nog steeds met raketten beschoten vanuit de Gazastrook. Israëlische media melden explosies in onder meer Jeruzalem en Tel Aviv. Er worden ook raketten neergehaald door de luchtafweer. Onder de getroffen plekken zijn volgens The Times of Israël een onbebouwd stuk grond bij Tel Aviv en de snelweg tussen de twee genoemde steden. Er zijn geen meldingen van gewonden.
Er zijn ook raketaanvallen gemeld in heuvels ten westen van Jeruzalem en in het grensgebied met de Gazastrook.
Het demissionaire kabinet is extra alert als het gaat om de beveiliging van Joodse instellingen, zei premier Mark Rutte na een beraad van de Nationale Veiligheidsraad. „We nemen alle zichtbare en onzichtbare maatregelen die nodig zijn.”
Volgens hem leven in de Joodse gemeenschap hier „heel veel zorgen, daar leeft ook angst”. Rutte zei dat er „nauw contact” is met de Joodse gemeenschap en dat hij dinsdagmiddag een gesprek heeft met de vertegenwoordigers ervan.
Hij herhaalde verder dat Nederland Israël onvoorwaardelijk steunt. „Israël is aangevallen door een terroristische organisatie, inderdaad is hier geen ‘ja maar’ op zijn plaats. Dus Israël kan op onze steun rekenen.”
Rutte riep militante Palestijnse groepen op het geweld te beëindigen en Israëlische gijzelaars onmiddellijk vrij te laten. Hamas viel zaterdag vroeg Israël aan. Daarbij zijn al meer dan zevenhonderd Israëliërs omgekomen. Bij Israëlische acties kwamen bijna vijfhonderd Palestijnen om.
Voor het ministerie van Rutte hangt de Israëlische vlag uit solidariteit. Rutte zei dat er geen vlaginstructie is voor gemeenten. Dat kan alleen voor de Nederlandse vlag. Het is een zaak van de burgemeesters, zei hij. Rutte denkt niet dat het hijsen van de Israëlische vlag polariserend werkt.
De ontwikkelingshulp aan de Palestijnse gebieden wordt niet gestopt, verklaarde de minister-president. Hij wees erop dat Palestijnen in Gaza ook al zestien jaar „onder het juk” van Hamas leven. De EU is de grootste financiële donor van de Palestijnse gebieden.
Reizen naar Israël wordt afgeraden, aldus de premier. Alleen hoogst noodzakelijke reizen kunnen doorgaan, is het advies. Rutte riep Nederlanders in Israël op zich te registreren bij de Nederlandse ambassade in Tel Aviv.
Joodse instellingen in Antwerpen houden ramen en deuren uit voorzorg gesloten. Ze vrezen dat het geweld tussen Hamas en Israël overslaat naar de Belgische havenstad, die een grote Joodse gemeenschap herbergt.
De Antwerpse politie bewaakt ook de komende dagen instellingen als scholen en synagoges extra scherp. De Joodse gemeenschap zet zelf ook extra mensen in van de eigen beveiligingsdienst Shmira.
Er is vooralsnog geen sprake van een bijzondere dreiging voor België of Antwerpen, meldt het Coördinatiecomité van Joodse organisaties in de Scheldestad. Maar het is toch zaak waakzaam te zijn, aldus het comité. Het roept op „alles wat verdacht lijkt of er ongewoon uitziet” te melden.
De Israëlische krijgsmacht heeft 300.000 reservisten opgeroepen in wat de grootste mobilisatie van het land ooit is, zegt Daniel Hagari van de Israëlische krijgsmacht.
Hamas begon zaterdag een grootschalig offensief tegen Israël. De strijdende partijen vechten met name rond de Gazastrook.
Hagari zegt dat Israël „nu het offensief opent”. Volgens Hagari heeft Israël weer controle over de grensregio rond de Gazastrook, waar eerder nog hevig werd gevochten. Volgens Al Jazeera wordt sinds het Israëlische tegenoffensief rond Gaza gevreesd voor een aanstaande landinvasie. Hagari had het daar niet over in zijn verklaring.
Duizenden reservisten zijn in het buitenland gestrand, meldde de Israëlische krant Haaretz eerder. Door het aanhoudende geweld hebben veel luchtvaartmaatschappijen vluchten naar Israël geschrapt.
Bij het offensief zijn aan de Israëlische zijde al meer dan zevenhonderd mensen om het leven gekomen, waaronder ruim zeventig militairen. Bij Israëlische tegenaanvallen zijn volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid bijna vijfhonderd burgerdoden gevallen in de Gazastrook.
De Israëlische krijgsmacht (IDF) zegt weer controle te hebben over grensplaatsen rond de Gazastrook. Eerder werd nog intensief met strijders van Hamas gestreden op Israëlisch grondgebied in de buurt van de grens met Gaza.
Volgens de IDF zijn er nog wel Hamasstrijders in Israël en vinden er nog „geïsoleerde confrontaties” plaats tussen de twee strijdende partijen. In het noorden van Israël zou de situatie rustig zijn, maar ook daar blijft de IDF paraat.
Meerdere provincies hebben maandag de Israëlische vlag gehesen, als blijk van medeleven met Israël. Van Noord-Holland, Gelderland en Flevoland is bekend dat ze voor hun provinciehuis de vlag van Israël ophangen. In andere provincies wordt hierover nog gediscussieerd.
De provincie Noord-Holland liet zondag al weten „uit medeleven met de getroffenen van de terreuraanslagen in Israël en allen die rouwen en in angst verkeren over het lot van familie en geliefden” de Israëlische vlag te hijsen bij het provinciehuis in Haarlem. De Flevolandse gedeputeerde Jan Klopman (BBB) meldde op X dat hetzelfde gaat gebeuren in Lelystad. Bij het Gelderse provinciehuis in Arnhem wappert de vlag van Israël inmiddels ook, aldus een woordvoerder.
De Israëlische economieminister Nir Barkat en zijn collega van Financiën Bezalel Smotrich hebben opgeroepen tot een noodregering samen met de oppositie. „Israël is in oorlog en dit is het moment voor een regering van nationale eenheid”, zegt Barkat tegen Al Jazeera. Premier Netanyahu vroeg al eerder om een „brede noodregering”.
Meerdere oppositiefiguren hebben sinds de grote aanval van de Palestijnse beweging Hamas aangegeven open te staan voor dat idee, maar wel op enkele voorwaarden. Zo zou voormalig premier Yair Lapid, nu oppositieleider, alleen willen toetreden tot de regering als bepaalde figuren uit het kabinet worden gezet, schrijft Al Jazeera. Netanyahu leidt momenteel volgens analisten de meest rechtse regering in de geschiedenis van Israël.
Lapid doelt mogelijk op leden van de extreemrechtse partij Joodse Kracht van minister Itamar Ben-Gvir. Die zou op zijn beurt alleen akkoord gaan met een noodregering als het doel daarvan „de totale nederlaag van Hamas en de vernietiging van diens militaire en politieke macht” is, meldt de krant The Times of Israel. Ook kleinere oppositiepartijen noemen die voorwaarde.
Het Overlegorgaan Joden, Christenen en Moslims (OJCM) is „geschokt en aangedaan over de immense uitbarsting van geweld in Israël en Palestina”, laat het overlegorgaan in een eerste reactie weten. Het OJCM roept hun achterban op te bidden voor „ieder die getroffen is door het geweld”. De betrokken organisaties gaan nog met elkaar in gesprek over de situatie en komen mogelijk op een later moment naar buiten met een gezamenlijke verklaring.
„Ons medeleven gaat allereerst uit naar de slachtoffers en hun familie”, aldus het overlegorgaan. „Als OJCM zijn wij met elkaar in gesprek om deze complexe kwestie te begrijpen en ons erop te bezinnen.”
Aan het OJCM nemen onder meer het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap en het Contactorgaan Moslims en Overheid deel.
De landelijke welzijnsorganisatie Stichting Joods Maatschappelijk Werk (JMW) heeft al tientallen telefoontjes binnengekregen op een tijdelijk noodnummer, vertelt een woordvoerster. Zo bellen mensen onder meer om hun zorgen te uiten, maar ook met vragen over hoe ze hulp kunnen bieden. Ook willen mensen hun hart luchten. „Mensen zijn bang om naar Joodse gebouwen te gaan of met een groep Joden bij elkaar te komen. Dat begrijpen we en daar proberen we ook gehoor aan te geven.”
Maandag houdt JMW met maatschappelijk werkers diverse steunbijeenkomsten, onder meer in de middag in Amsterdam en in de avond in Dieren. De bedoeling is dat er de komende tijd verspreid over het land meer bijeenkomsten volgen.
Volgens Daniel Hagari, de hoogste woordvoerder van het Israëlische leger (IDF), wordt er nog steeds gevochten op zes plekken in het zuiden van Israël in de buurt van de grens met Gaza, meldt de krant The Times of Israel.
De gevechten vinden plaats in een aantal grensstadjes met strijders van Hamas van wie een aantal zich sinds zaterdag in Israël bevindt.
Volgens Hagari zijn 425 strijders door IDF gedood in de Gazastrook en honderden meer op Israëlisch grondgebied. Hij zei ook dat het Israëlische leger honderdduizenden reservisten oproept.
Het IDF zegt dat het 1148 doelen in de Gazastrook heeft aangevallen.
De provincie Noord-Holland hijst maandag „uit medeleven met de getroffenen van de terreuraanslagen in Israël en allen die rouwen en in angst verkeren over het lot van familie en geliefden” de Israëlische vlag bij het provinciehuis in Haarlem. Dat meldt de provincie op X.
Ook op het Binnenhof en op het Amsterdamse stadhuis wappert maandag de Israëlische vlag.
In Utrecht zal maandag de Utrechtse vlag halfstok hangen „voor alle burgerslachtoffers die zijn gevallen bij het hevige geweld afgelopen weekend”, laat burgemeester Sharon Dijksma in een tweet weten. „We volgen de situatie in en rondom Israël met grote zorg”, schrijft Dijksma. „Onze gedachten gaan uit naar Utrechters met naasten in de getroffen gebieden.”
Den Haag volgt dit voorbeeld: ook daar hangt de stadsvlag maandag halfstok uit solidariteit met de slachtoffers, laat een woordvoerder weten. Burgemeester Jan van Zanen van Den Haag liet eerder dit weekend via zijn zegsman weten het hijsen van de Israëlische vlag op dit moment „niet opportuun” te vinden.
Het ministerie van Algemene Zaken, het departement van demissionair premier Mark Rutte, hijst maandagochtend de vlag van Israël op het Binnenhof. Een woordvoerster van het ministerie bevestigt dat.
VVD-leider Dilan Yeşilgöz heeft zich op een solidariteitsavond voor Israël fel uitgesproken tegen het geweld van de Palestijnse terreurorganisatie Hamas. „We moeten opstaan tegen deze barbaarse daden”, zei zij op het evenement georganiseerd door Joodse organisaties. „Dit geweld zonder enige terughoudendheid veroordelen.”
Hamas gedraagt zich als beesten, stelt Yeşilgöz. „Wie meent deze terreur uit te kunnen storten over de Joodse bevolking, die kan niet anders dan ons tegenover zich vinden. Schouder aan schouder. Eén met Israël.”
Zaka, een Israëlische vrijwilligersgroep die menselijke resten verwerkt na terreuraanslagen en andere rampen, zegt al meer dan 250 lichamen te hebben gevonden op een festivalterrein in het zuiden van het land. Dat heeft een woordvoerder van de groep tegen diverse Israëlische media gezegd.
Hamas-strijders vielen zaterdag deelnemers aan die een rave nabij de grens met de Gazastrook bijwoonden. Talloze mensen zouden vanaf het festivalterrein naar de Gazastrook zijn ontvoerd. De media citeerden ooggetuigen die spraken van een bloedbad. Online circuleren video’s waarop te zien is hoe de feestvierders vluchten voor de schoten van de aanvallers.
De Verenigde Staten brengen meerdere militaire schepen en vliegtuigen dichter bij Israël, meldt minister Lloyd Austin van Defensie. De Amerikaanse militaire aanwezigheid is zowel ter afschrikking als een blijk van steun aan Israël.
Onder de schepen zijn het vliegdekschip de USS Gerald R. Ford Carrier en raketkruisers van de Ticonderoga-klasse en Burke-klasse. De VS brengen ook gevechtsvliegtuigen naar de regio, aldus Austin. Het gaat om squadrons van F-35’s, F-15’s, F-16 ’s en A-10’s. Het verschepen van het materieel begint „vandaag al”, zei Austin. De militaire hulp, die ook munitie bevat voor het Israëlische leger, moet „in de komende dagen arriveren”.
Eerder zondag zei president Joe Biden in een telefoongesprek met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat Amerikaanse militaire hulp „nu onderweg is” naar Israël en dat er „in de komende dagen” meer wordt verwacht, aldus het Witte Huis.
Minstens drie Amerikaanse staatsburgers zijn omgekomen bij de verrassingsaanval door de Palestijnse groep Hamas zaterdag op Israël. Dat meldt CNN op basis van een memo van de Amerikaanse regering.
Ook twee Oekraïense staatsburgers zijn omgekomen door het geweld in Israël. „Helaas is de dood van twee Oekraïense burgers bevestigd”, zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in zijn nachtelijke videotoespraak.
Volgens hooggeplaatste leden van Hamas en Hezbollah, beide gesteund door Iran, hebben Iraanse veiligheidsfunctionarissen geholpen bij het plannen van de verrassingsaanval van Hamas op Israël. Ook gaven ze groen licht voor de aanval tijdens een bijeenkomst in Beiroet afgelopen maandag, meldt The Wall Street Journal.
Volgens de leden van Hamas en Hezbollah hebben officieren van de Iraanse Revolutionaire Garde sinds augustus samengewerkt met Hamas om invallen over land, de zee en via het luchtruim voor te bereiden.
Hamas en de Palestijnse groep Islamitische Jihad zeggen dat ze 130 Israëliërs gevangenhouden, meldt The Times of Israel. Daaronder zouden ook Israëlische militairen zijn.
Eerder al liet een cel van de Islamitische Jihad weten dat de gegijzelden niet naar huis mogen „totdat al onze gevangenen zijn vrijgelaten.” Daarmee werd verwezen naar de duizenden Palestijnen die in Israëlische gevangenissen zitten.
Volgens het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken is ook een onbekend aantal Duitse burgers gegijzeld, die ook de Israëlische nationaliteit hebben.
Hamas heeft ook een Mexicaanse man en vrouw gevangengenomen, meldde de Mexicaanse minister van Buitenlandse Zaken.
Demissionair premier Mark Rutte, de vicepremiers en enkele andere betrokken ministers komen maandagochtend bijeen om de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te bespreken.
Veel leden van de VN-Veiligheidsraad hebben zondag de aanval van Hamas op Israël veroordeeld, maar de veroordeling was niet unaniem.
Tijdens een spoedbijeenkomst drongen de Verenigde Staten erop aan Hamas te veroordelen. „Een flink aantal landen heeft de aanvallen van Hamas veroordeeld, maar uiteraard niet allemaal”, zei de hoge Amerikaanse diplomaat Robert Wood tegen verslaggevers na de zitting achter gesloten deuren.
„Je zou er waarschijnlijk één kunnen raden zonder dat ik iets zeg”, zei Wood in een duidelijke toespeling op Rusland, waarmee de betrekkingen met het Westen zijn verslechterd sinds de Russische invasie van Oekraïne.
Diplomaten zeiden dat de Veiligheidsraad niet met een gezamenlijke verklaring of een bindende resolutie kwam, omdat een aantal landen onder leiding van Rusland een bredere focus wilde dan alleen het veroordelen van Hamas.
De Israëlische luchtmacht heeft achthonderd doelen in Gaza gebombardeerd. Doelwitten waren onder andere een aantal commandoposten van Hamas, een hoofdkwartier en een commandopost van een hooggeplaatst lid van de zeemacht van Hamas.
De Israëlische luchtmacht voerde ook aanvallen uit op huizenblokken, tunnels en huizen van Hamasleden.
Ook werd een commandopost in een moskee in de stad Jabalia in het noorden van Gaza vernietigd, meldt het Israëlische leger op X, voorheen Twitter.
Er zijn minstens 413 Palestijnen omgekomen bij de aanvallen op de Gazastrook die Israël heeft gelanceerd als vergelding voor de aanval van Hamas. Dat meldt het ministerie van Volksgezondheid in Gaza.
Iran heeft maandag ontkend betrokken te zijn geweest bij de aanval van Hamas op Israël, meldt de krant The Jerusalem Post. De Iraanse delegatie bij de VN gaf daartoe een verklaring uit.
„De vastberaden stappen van de Palestijnen zijn een volkomen legitieme verdediging tegen zeventig jaar bezetting en verschrikkelijke misdaden van het onrechtmatige Zionistische regime”, luidde de verklaring.
Ook werd in de verklaring uitgesproken dat Iran de Palestijnen zonder voorbehoud zou steunen. „Maar we zijn niet betrokken bij het Palestijnse antwoord, dat door Palestina zelf werd uitgevoerd.”
Eerder hadden hooggeplaatste leden van Hamas en Hezbollah gezegd dat Iraanse veiligheidsfunctionarissen hadden geholpen bij het plannen van de verrassingsaanval van Hamas op Israël.
Advertentie
