Jongeren eisen voor Europees Hof in Straatsburg meer klimaatactie
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) buigt zich woensdag over een grote klimaatzaak. Een groep Portugese jongeren heeft de zaak aangespannen tegen 33 landen, waaronder alle EU-lidstaten, omdat die volgens hen te weinig doen tegen klimaatverandering.
Doel van de eisers is hierover een bindende uitspraak te krijgen. Ze hopen overheden te dwingen tot meer actie, zodat de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 worden gehaald. In dat akkoord spraken wereldleiders af dat de temperatuurstijging ruim onder de 2 graden moet blijven - en bij voorkeur onder de 1,5 graden.
De jongeren menen dat Europa nog te weinig doet, al heeft de EU vastgelegd dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55 procent moet zijn verlaagd ten opzichte van 1990. Daarmee voldoen de landen volgens de eisers niet aan hun „eerlijke deel”. Ze beargumenteren dat de opwarming van de aarde nog tijdens hun leven op 3 graden kan uitkomen als alle landen op de wereld het Europese voorbeeld volgen. De jongeren zien in de gevolgen van klimaatverandering een directe bedreiging van de mensenrechten. Daaronder vallen bijvoorbeeld het recht op leven en het recht op familieleven.
In dit opzicht lijkt de zaak wel op de Urgenda-zaak, die eerder in Nederland werd gevoerd. De Hoge Raad oordeelde hier eind 2019 al dat het beperken van klimaatverandering een mensenrechtenkwestie is. De Nederlandse overheid moest daarom in 2020 al zorgen voor een daling van de uitstoot van broeikasgassen met een kwart.
Nederland is een van de zes landen die ook zelf het woord nemen. De beklaagden, die met vele tientallen advocaten aantreden, zullen onder meer betogen dat het hof in Straatsburg helemaal niet zou moeten beginnen aan de zaak. Als die in de rechtszaal thuishoort, dan in een nationale, menen ze.
Rechters van het EHRM hebben de zaak vanwege het grote belang én de haast die erbij geboden is vorig jaar direct doorverwezen naar de zogeheten Grote Kamer met zeventien rechters. Dat gebeurt zelden. Normaal kan het jaren duren voordat het mensenrechtenhof een zaak behandelt en kan dat pas als alle opties bij de nationale rechter zijn uitgeput.
Een uitspraak wordt pas volgend jaar verwacht. De activisten hopen binnen een paar maanden. Als dat lukt is dat „best snel”, zegt jurist Jasmine Rayée van actiegroep GLAN, die de jongeren bijstaat.
In de rechtszaal wordt het volgens haar „geen activistische bedoening”. Rond het gerechtsgebouw zullen actievoerders wel van zich laten horen.