De negatieve kanten van sociale media komen geregeld in het nieuws. Talloze onderzoeken tonen aan dat de platforms op zijn minst een negatieve invloed hebben op de psychische gezondheid van vooral jonge gebruikers. Je moet wel heel sterk in je schoenen staan als de gelikte filmpjes van influencers niets met je zelfbeeld doen.

Ook verslaving is een groot probleem. Slimme algoritmes weten op basis van eerder gedrag steeds weer nieuwe, ogenschijnlijk interessante video’s voor te schotelen. Zie dan maar eens je telefoon weg te leggen.

En wat te denken van de bergen aan informatie die je over jezelf prijsgeeft aan allerlei commerciële partijen. Wat doen de Chinezen met de gegevens die ze van TikTok halen? Om van nepnieuws en pestgedrag nog maar te zwijgen. De sfeer op X, voorheen Twitter, is ver beneden het nulpunt gezakt.

Twee uur per dag

Gezien de toegenomen negativiteit rondom sociale media ligt een daling van het aantal gebruikers voor de hand. Toch blijkt dat niet uit de cijfers. Alleen Facebook en Twitter hebben te kampen met een terugloop van het aantal leden. Instagram, Snapchat, TikTok en BeReal groeien daarentegen fors.

Maar misschien dat dan het aantal minuten dat mensen er doorbrengen wel daalt? Dat velen nog wel accounts hebben op verschillende sociale media maar er weinig meer mee doen? Je account verwijderen lijkt een al te drastische stap. Want we willen over een jaar best nog eens kijken hoe het nu met die voormalige klasgenoot gaat.

Ook dat is niet waar. Uit het Nationale Social Media Onderzoek 2023 van Newcom Research blijkt dat we juist meer tijd zijn gaan doorbrengen op sociale media dan vorig jaar. Gemiddeld nu zo’n twee uur per dag. Jongeren doen dat dagelijks nog veertig minuten langer.

Dopamine

Toch is stoppen, al is het maar een tijdje, beslist aan te raden. Want het constant ‘aan’ staan zorgt voor veel druk, stelt Andreas Tober van de Hersenstichting. „Dit kan leiden tot depressie en angst. Sociale media zijn zo ontworpen dat je telkens terugkeert. Omdat je er bevestiging krijgt of iets leuks ziet. Bij elke like die je krijgt, geven de hersenen dopamine af. Dat is iets fijns, waardoor we er steeds meer van willen.” Tober vergelijkt het met spieren die constant aangespannen zijn. „Vroeg of laat gaat dat een keer fout.”

Afkicken is dus het devies. Al is dat niet makkelijk. Experts vergelijken het met het stoppen met alcohol of roken. Een heftig proces, dat lange tijd in beslag neemt. Stoppen met sociale media levert aantoonbaar voordelen op. Al is het alleen maar een zee van tijd die anders naar de telefoon gaat. Andere effecten zijn een toename van concentratie, minder stress en angst en een positiever zelfbeeld.

Zoals je ook niet op hetzelfde moment stopt met roken, drinken en snoepen, zo zullen er ook weinigen alle socialemedia-accounts op dezelfde dag verwijderen. Nagaan waar de meeste tijd aan op gaat, kan een eerste stap zijn op weg naar een leven zonder digitale ballast.