Nu publiceren wetenschappers hun bevindingen vaak pas als het onderzoek af is. Maar misschien is het veel interessanter om u als lezer direct bij de start van het onderzoek te betrekken. Laat ik, om u warm te maken voor dit idee, een allereerste uitkomst beschrijven van mijn onderzoek. Gebruikmakend van data van de World Values Survey en European Values Survey ontdek ik dat geloof inderdaad positief samenhangt met geluk. Op wereldschaal gemeten blijken protestanten (inclusief reformatorischen en evangelischen) en daarna katholieken het gelukkigst. Het verschil met mensen die geen lid zijn van een religieuze gemeenschap is statistisch significant.

Er zijn evenwel wetenschappers die concluderen dat dit positieve verband tussen geloof en geluk in westerse landen aan het verdwijnen is. Door de secularisatie neemt het christelijk geloof geen centrale plaats meer in. Door schandalen in kerken zijn kerken steeds meer in een kwaad daglicht komen te staan. Volgens recente onderzoeken bungelt in Nederland de kerk ergens onderaan als het gaat om vertrouwen in instituties. Het is goed denkbaar dat de lagere maatschappelijke waardering voor het geloof een negatieve weerslag heeft op hoe gelukkig gelovigen zichzelf voelen. Nederland kent bovendien een groeiende cultuur van individualisme en emancipatie.

In het licht van deze onderzoeken zou men verwachten dat geloof in Nederland niet meer positief samenhangt met geluk. Misschien zelfs negatief. Dat maakt het voor jongeren, die onze cultuur in- en uitademen, moeilijker om aan te haken bij het christelijk geloof. Misschien dreigt zelfs een vicieuze cirkel, waarbij het aantal gelovigen daalt, met als gevolg dat het geluk van gelovigen afneemt, wat vervolgens het aantal kerkleden verder doet dalen.

Daarom heb ik ook gekeken naar Nederland. Tegen mijn verwachting in blijkt dat ook in Nederland protestanten statistisch significant het gelukkigst zijn, gevolgd door katholieken. Deze bevinding geldt niet alleen als ik toets voor de periode 1981-2022, maar evengoed als ik inzoom op 2022. Dus ook na de coronacrisis, die een aanslag deed op het aantal kerkleden, is het verband onverminderd positief. Een opvallende en onverwachte uitkomst in het licht van de literatuur.

Deze uitkomst roept natuurlijk allerlei vervolgvragen op (daar hoop ik in de komende tijd aandacht aan te schenken). Zoals: wat gebeurt er als je in de relatie met geluk naast geloof ook andere variabelen meeschat. Denk bijvoorbeeld aan inkomen. Blijft het positieve verband dan ook in stand? En waarom zou geloof positief samenhangen met geluk? Wat zijn de kanalen waarlangs dit verband loopt? Bijvoorbeeld: misschien komt het omdat gelovigen vaker getrouwd zijn, want wij weten uit onderzoek dat een huwelijk geluk bevordert. Vervolgens: kunnen er ook omstandigheden zijn waaronder het verband tussen geloof en geluk negatief wordt? Verder zijn er ook theologische vragen te stellen: Is het wel belangrijk om de relatie tussen geloof en geluk te onderzoeken? Het gaat in het geloof toch niet in de allereerste plaats om menselijk geluk? En wat kunnen wij praktisch leren van dit onderzoek?

Kortom, vragen te over. Maar laten wij steeds kleine stapjes vooruitzetten. In de volgende aflevering borduur ik voort op bovengenoemd resultaat en zoom ik in op de protestanten. Dat is natuurlijk een heel diverse groep, juist ook als het gaat om geloof in God, kerkgang en hoe belangrijk God is in hun leven. De vraag die ik dan zal onderzoeken is: hoe zijn deze verschillende aspecten van het geloof van invloed op het geluk van protestanten?

De auteur is hoogleraar Economie, Onderneming en Ethiek, Tilburg University.