Smaak, prijs en gemak. Dat zijn de drie elementen die bepalen wat wij dagelijks eten en drinken, vertelt Liesbeth Velema van het Voedingscentrum. Wat het zwaarste weegt, verschilt natuurlijk per persoon, maar gemiddeld genomen vinden we alle drie ongeveer even belangrijk. Het zijn precies deze drie factoren die mensen als verklaring geven voor het feit dat het ze maar niet lukt gezonder te eten.

Want een op de drie Nederlanders zou het best willen, in plaats van een frikandel speciaal eens wat vaker een fruitsalade. Maar, zo zegt 17 procent van hen tegen het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS): „De prijs van gezond eten houdt mij tegen.”

Dat percentage ligt weliswaar een stuk lager dan het percentage mensen dat zegt het moeilijk te vinden om ongezond eten te laten staan (dat zegt bijna 40 procent), maar de prijs speelt dus wel degelijk een belangrijke rol.

Zorg

Gezonder eten is ook daadwerkelijk duurder geworden, becijferde het CBS een aantal jaar geleden al. Terwijl de overheid in het Nationaal Preventieakkoord in 2018 de ambitie uitsprak om ongezond eten duurder te maken en gezond eten goedkoper te maken.

Dat lukt maar niet. In oktober sprak hoogleraar Jaap Seidell er daarom zijn zorg over uit dat gezond eten alleen maar duurder aan het worden is. „Je ziet dat gezonder eten elk jaar weer duurder is geworden dan ongezond eten. Wanneer je moet besparen op voedsel, dan ga je dus sneller van gezonde naar minder gezonde keuzes”, zei Seidell in een radio-interview bij EenVandaag.

Andersom

Eigenlijk moet het precies andersom zijn, zegt Velema. „Gezond eten zou goedkoper moeten worden en ongezond eten duurder. Nu is al het voedsel door de oorlog in Oekraïne duurder geworden, maar gezond eten is dus nog harder in prijs gestegen.”

Toch is het volgens Velema niet zo dat je met een kleine beurs niet gezond kunt eten. „Maar je moet er duidelijk meer moeite voor doen. Je kunt bijvoorbeeld bij verschillende supermarkten kijken wat er in de aanbieding is.”

Het Voedingscentrum geeft op de website nog meer tips om met weinig geld toch gezond te eten (zie ”Met weinig geld toch gezond eten”). Een woordvoerder van het Nibud herkent het beeld dat gezond eten duurder is, maar geeft ook aan dat het met een kleine beurs zeker niet onmogelijk is om gezond te eten.

Lager tarief

Velema vindt dat hier ook een rol voor de overheid is weggelegd. „Je kunt niet alleen naar de consument kijken en maar hopen dat mensen altijd de verstandige keuze maken. Dat is gewoon heel lastig, zeker wanneer je bedenkt dat 80 procent van het aanbod in de supermarkt niet in de schijf van vijf staat en aanbiedingen vaak ongezond zijn.” Wat volgens het Voedingscentrum in ieder geval zou helpen is een lager btw-tarief op gezond eten, zoals groente en fruit.

Het lastige is dat bij ongezond eten gemak, prijs en smaak vaak precies samenvallen, waardoor consumenten hier dus eerder voor kiezen, zegt Velema. „Het gaat dus niet alleen om de prijs. Want eten kan nog zo gezond en goedkoop zijn, als het niet lekker is, nemen mensen het gewoon niet.” Juist ongezond eten bevat veel zout, suiker en vet. Precies wat we van nature het lekkerst vinden. Tel daarbij op dat ongezond eten vaak nauwelijks bereidingstijd vraagt. De prijs vormt dus maar een deel van het probleem.