Twee vrienden. Allebei ouderling, in hetzelfde dorp, maar in verschillende kerken. Beiden met liefde voor ds. G.H. Kersten en zijn werk. Ouderling Bart Bolier (40) en ouderling Reinier van Klinken (30) gaan voor een serie video’s in gesprek over de betekenis van de predikant die deze zaterdag 75 jaar geleden werd begraven.
Het kerkgebouw van de gereformeerde gemeente in Nederland (ggiN) in Elspeet staat aan de rand van het Veluwse dorp. Aan de Oude Hof, tegen de bossen aan. Hier is Bolier ouderling. Hij leest er af en toe een preek van ds. Kersten tijdens de zondagse diensten. Zelf publiceerde hij twee boeken over de predikant, een met een levensbeschrijving en het andere met citaten uit Kerstens werk.
Het kerkgebouw van de gereformeerde gemeente (gg) staat geen 500 meter verderop, aan de Nachtegaalweg. Hier dient Van Klinken, docent godsdienst op het Van Lodensteincollege, als ouderling.
Ze wandelen deze mooie zomerdag van het ene kerkgebouw naar het andere. Al pratend over de betekenis van de predikant en hoe die ook voor hun eigen geestelijk leven van betekenis was. De twee ambtsdragers werken graag mee aan de video’s, in de hoop dat ook jongeren zo iets meekrijgen over het leven en werk van de voorman van de GG, SGP en onderwijsorganisatie VGS, en oprichter van kerkelijk blad De Saambinder en politiek periodiek De Banier.
Jong ontdekt
De wandeling begint bij de kerk van de ggiN. Wie was ds. Kersten nu eigenlijk, vraagt kerkredacteur Kees van den Brink van het Reformatorisch Dagblad aan de twee. Van Klinken wijst erop hoe vroeg Kersten de Heere al vreesde: „Jong ontdekte de Heere hem aan zijn diepe verlorenheid buiten Christus. Dat je op zestienjarige leeftijd voor het eerst aan het heilig avondmaal gaat, dat zijn natuurlijk dingen die niet zo vaak voorkomen.”
Bolier vult aan: „En op z’n negentiende was hij al oefenaar in Meliskerke. Daar gebeurden echt wonderen. Onder zijn prediking vond een kleine opwekking plaats, waar veel mensen tot bekering kwamen en tot ruimte kwamen. Die zochten elkaar op. Ik weet van een voorval dat ze ’s morgens vroeg werden opgehaald na zo’n gezelschap, omdat de koeien aan het roepen waren: die moesten gemolken worden.”
Het gesprek gaat verder. Over hoe ds. Kersten het al jong –hij was nog geen 25 jaar– voor elkaar kreeg om, in 1907, de ledeboeriaanse en kruisgezinde gemeenten te verenigen in de Gereformeerde Gemeenten. Ging dat allemaal zonder slag of stoot? Van Klinken: „De dingen die hij deed en ideeën die hij had, waren best vernieuwend voor die tijd. De oprichting van de Theologische School bijvoorbeeld riep vragen op bij gerespecteerde predikanten. Die hadden toch zoiets van: Krijgen we dan geen fabrieksdominees met veel verstandskennis? Maar je merkt dat hij vasthoudend was. Als hij dacht: ik ben in de weg van het Woord, dan ging hij tot het uiterste en dan gebruikte hij al zijn overtuigingskracht: Dit is de weg van de Heere.”
Lastige thema’s passeren, zoals de opstelling van ds. Kersten in de Tweede Wereldoorlog. Bolier is er duidelijk over: „Ds. Kersten was gericht op het buigen onder het oordeel van God als straf over de zonden van Nederland.” Daarin stond hij in lijn met profeten uit het Oude Testament, ziet de ouderling. „De hele oorlog heeft hij dat vastgehouden. Tegelijkertijd zag je na ongeveer anderhalf jaar wel een verandering toen de Duitsers zich vijandelijker gingen opstellen, ook tegen de Joden. Toen is hij nadrukkelijker het verzet gaan steunen.”
Over de weg passeren af en toe auto’s en fietsers. De bestuurders kijken geïnteresseerd: wat doen die twee mannen in zwarte pakken daar nu voor de camera? Bolier en Van Klinken groeten soms een bekende van het dorp.
Wat hebben de twee Elspeters persoonlijk met ds. Kersten? Van Klinken: „Met name rond mijn twintigste was ik voor mezelf op zoek naar geestelijke leiding, naar geestelijk houvast. Toen ben ik levensbeschrijvingen gaan lezen, bekeringsgeschiedenissen. Daarin kwam ik de naam van Kersten veelvuldig tegen. Later ben ik me meer in zijn werk gaan verdiepen en heb ik zijn dogmatiek doorgespit.” Veel had Van Klinken aan het advies van ds. Kersten: „Je kunt beter een oudvader pakken en je blijven verdiepen in de lijn van de Reformatie en de Nadere Reformatie.” Bolier: „Ds. Kersten bleef weg bij arminianisme zowel als bij hypercalvinisme. Hij had niets met bevinding zonder geloof in Christus of geloof in Christus zonder bevinding. Dat evenwicht spreekt me aan.”
De ambtsbroeders vatten de prediking van ds. Kersten samen: „Het ging om het enige fundament waarop gebouwd moet worden, dat is Jezus Christus. Alles wat daarbuiten was, dat sneed hij liefderijk, maar ook radicaal af.” Bolier: „Het welbehagen van de drie-enige God als grondslag van de zaligheid nam een grote plaats in. Hij preekte drie stukken, twee wegen, één Naam, dat is de kern.”
De bespreking van een volgend thema wordt opgenomen in de buurt van molen De Hoop. Deze video gaat over de betekenis van ds. Kersten voor deze tijd.
Overwinnaars
Verder, richting het Kulturhus aan het begin van de Nachtegaalweg. Het verkeer is druk. In een rustig hoekje praten de twee ambtsdragers over de vraag wat jongeren van nu aan ds. Kersten hebben. En welk boek zij het beste als eerste kunnen pakken om kennis te maken met de predikant. Beiden noemen –net als de predikanten ds. M. Golverdingen en ds. F. Mallan in het verleden deden– de meditatiebundel ”Meer dan overwinnaars”.
Bolier geeft toe dat het taalgebruik en de zinsopbouw van Kerstens werken wat moeilijk kunnen zijn, maar zijn boodschap is wat hem betreft onverminderd actueel. Van Klinken: „Hij zegt steeds: Laat je niet meenemen met allerlei wind van leer, allerlei gevoelens, allerlei mensen die van alles roepen en allerlei meningen hebben, maar probeer je te oriënteren op Schrift en belijdenis, op de oude schrijvers. Probeer daar vastheid in te vinden. Dat is denk ik iets wat nog steeds ontzettend actueel is.” De hertaling van een aantal preken zouden de twee graag ter hand nemen.
Het kerkgebouw van de gg komt in zicht. Een interessante vraag wacht nog voor de laatste video: Kan de herkenning die er rond ds. Kersten is voor verbinding zorgen tussen de GG en de GGiN nu? Van Klinken: „Bij de huidige generatie is minder emotie rond de scheuring. Maar je moet niet uitvlakken wat er in 1953 gebeurd is. Dat heeft mensen aan beide zijden enorm pijn gedaan. Ook die pijn moeten we recht doen.” Bolier: „Ds. Kersten zei dat samenplakken geen zin heeft en dat de eenheid van onderaf moet beginnen: in de ontmoeting tussen Gods kinderen en de eenheid binnen de plaatselijke gemeenten.”
Beide ambtsdragers vinden dat het gedachtegoed van ds. Kersten voor verbinding zou kunnen en moeten zorgen. Zij zien binnen hun dorp en ook daarbuiten „hoopvolle tekenen” als het gaat om erkenning en herkenning, „al is daarmee niet alles gezegd en opgelost.” Bolier: „Interne eenheid is noodzakelijk om zo’n stap te kunnen zetten.”
Van Klinken hoopt dat het gesprek mag voortgaan. „Broeder Bolier vertelde me onlangs met instemming wat hij een predikant had horen bidden: „Bouw de muren van Jeruzalem op en breek de muren binnen Jeruzalem af.” Dat is wat mij betreft mooi samengevat hoe het moet.”
Het is dit jaar 75 jaar geleden dat ds. G.H. Kersten overleed, op 6 september 1948. In een serie artikelen wordt met name zijn kerkelijke nalatenschap belicht. Donderdag deel 3.
