Tijdens de coronaperiode had ongeveer 20 procent van de Nederlanders sceptische ideeën over de pandemiebestrijding, zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat deze vrijdag verscheen.
Mensen wantrouwden de informatie van de overheid of twijfelden aan de intenties of de gevolgen van de coronamaatregelen. Uit het onderzoek blijkt dat deze mensen zich uitgesloten voelden door de overheid, de media en de maatschappij. Dat versterkte hun wantrouwen. Het SCP adviseert de overheid om nieuwsgierig te zijn naar de argumenten van mensen die een sterk afwijkende mening hebben. „Omdat er vaak begrijpelijke vragen en zorgen aan ten grondslag liggen.”
Voor de publicatie ”Sceptische visies in het coronadebat” voerden onderzoekers van het SCP een enquête uit onder ruim 2800 mensen. Ook analyseerden ze de berichtgeving van sociale media en vier grote dagbladen en spraken ze met mensen die sceptisch waren over de overheid tijdens de coronacrisis.
Het kabinet trof tijdens de coronacrisis maatregelen om het virus te bestrijden die sterk ingrepen in de persoonlijke levens van burgers, zoals mondkapjes, testen voor toegang en lockdowns. Bij een deel van de Nederlandse bevolking ontstond scepsis over de informatie die de overheid over corona en de maatregelen gaf en over de intenties achter het coronabeleid.
Uit het onderzoek blijkt dat de mensen met sceptische opvattingen niet verschillen in hun psychische gezondheid, mediagebruik of ervaringen met covid van mensen die geen coronasceptische opvattingen hebben. Het is een diverse groep met uiteenlopende opvattingen. „Niet iedereen met scepsis gelooft hetzelfde.” De gemene deler blijkt een laag vertrouwen in de politiek en de media.
Uit interviews met sceptici blijkt dat hun wantrouwen zich ontwikkelde over een langere periode. Ze kregen bijvoorbeeld te maken met verschillende negatieve ervaringen, zoals de inzet van de politie tijdens coronademonstraties, het verwijderen van berichten op sociale media, de manier waarop ze in de media werden neergezet en aanvaringen in hun sociale omgeving. „Door die ervaringen werd hun idee bevestigd dat er geen ruimte was om af te wijken van de norm.”
Het SCP adviseert op basis van de onderzoeksresultaten om mensen met een afwijkende visie niet buiten te sluiten, maar juist nieuwsgierig naar hen te zijn. Om te begrijpen hoe mensen tot hun visie komen en welke zorgen ze hebben. Daarnaast is het volgens het SCP belangrijk voor de democratie dat kritische mensen hun vertrouwen in de overheid niet helemaal verliezen. „Interesse in de achterliggende zorgen van mensen en het gesprek aangaan kan voor meer wederzijds begrip zorgen.” Die nieuwsgierigheid naar mensen met een afwijkende visie, is volgens het SCP „met name belangrijk bij thema’s waarbij mensen twijfelen aan de informatie en intenties van de overheid”. Het planbureau noemt daarbij maatregelen rond klimaat en stikstof.
