Als predikant van Redeemer Presbyterian Church in New York heeft Tim Keller velen bereikt die tevoren niet met het Evangelie bereikt waren. Toen hij wist dat hij ongeneeslijk ziek was, bereidde hij zich, gelet op wat daarover naar buiten kwam, op een kennelijk christelijke wijze voor op zijn levenseinde. Hij zocht zijn houvast in het werk van Christus.

Als het om de positieve betekenis van Keller gaat, noem ik zijn kritiek op de lege beloften van geld, seks en macht. Ik denk dan in het bijzonder aan zijn boek ”Namaakgoden”. Keller was er terecht diep van overtuigd dat alleen God de leegte in het hart van de mens werkelijk kan vervullen.

Lees ook

Tim Keller, evangelist in een seculiere tijd

Kuyperprijs

Ook noem ik dat Keller, tegen de tijdgeest in, vasthield aan het Bijbelse getuigenis over huwelijk en seksualiteit en over de positie van de vrouw in de kerk. Het feit dat hij geen ruimte zag voor vrouwen in kerkelijke ambten was de reden dat Princeton Theological Seminary ervan terugkwam om hem de Kuyperprijs uit te reiken. Een prijs die overigens al helemaal niet aan Abraham Kuyper zelf uitgereikt had kunnen worden.

Keller was een van de opstellers van het rapport ”Menselijke Seksualiteit” van de Presbyterian Church in America. Opvallend in dit rapport is dat, duidelijker dan veelal in Nederland gebeurt, niet alleen gedrag dat niet beantwoordt aan Gods Woord, maar ook gevoelens die niet bij het oorspronkelijke goede beeld van God behoren als zonde worden gezien. Dat wel in combinatie met het Bijbelse getuigenis dat de vergeving van zonden ook geldt voor zondige gevoelens waartegen we ons leven lang moeten strijden. Als ergens duidelijk is dat Keller bereid was tegen culturele trends in te gaan, dan is het hier.

Verschillende jaren is Keller geassocieerd met het standpunt dat de evolutieleer verenigd kan worden met het christelijk geloof, mits maar erkend wordt dat God de evolutie heeft geleid. Ik voeg eraan toe dat Keller enkele jaren geleden de indruk gaf hiervan toch te willen terugkomen en op grond van de Schrift te willen vasthouden aan Adam als de eerste mens. Hij had daarin echter nog duidelijker kunnen zijn.

Kruis van Christus

Eerlijk moet ik zeggen dat Keller voor mij niet een theoloog is die ik zonder reserve als gids aanraad. Naar mijn overtuiging moet de boodschap van zonde en genade, van Wet en Evangelie krachtiger verkondigd worden dan Keller deed. Zonde is voor Keller vooral het aannemen van een onjuiste identiteit. Op zich goede en soms ook minder goede zaken nemen de plaats in van de Schepper. Ongetwijfeld is dat een aspect van de zonde, maar de Bijbel tekent zonde allereerst als ongehoorzaamheid en overtreding van Gods wet.

Omdat zonde door Keller niet allereerst als ongehoorzaamheid wordt gedefinieerd, kan hij niet ten volle recht doen aan de betekenis van het kruis van Christus. De eigenlijke betekenis daarvan is voor hem vaak meer subjectief (het leidt tot een nieuw leven) dan objectief (het wegnemen van Gods toorn), al ontbreekt niet dat de verzoening op God is gericht. Opvallend is dat Keller, evenals de Britse apologeet C.S. Lewis, meer dan eens positief verwijst naar de Schotse predikant George Macdonald. Maar deze had een afkeer van de leer van de verzoening door voldoening.

Taak in de wereld

Een christen heeft ongetwijfeld een taak in de wereld en daarvoor heeft Keller telkens weer aandacht gevraagd. Dat verbindt hem aan Nederlandse theologen als Kuyper en Bavinck. Feitelijk gaat Keller in zijn openheid naar de cultuur en zijn nadruk op de taak van een christen in de wereld nog behoorlijk wat verder dan het neocalvinisme. Voor het neocalvinisme waren dit zaken van algemene genade. Keller heeft ze vrij rechtstreeks aan Gods koninkrijk verbonden. Hoewel hij meer dan eens puriteinen positief citeert, mis ik bij hem de notie van vreemdelingschap, die kenmerkend is voor zowel de puriteinen als de reformatoren. In de muziekstijlen, het kijken van films en de zondagsheiliging is de levensstijl die de preken en geschriften van Keller uitstralen, veel te weinig die van een pelgrim.

Als mensen door het lezen van de boeken van Keller tot Christus gebracht zijn en het belijden van Christus verbinden met het navolgen van Hem, kan ik mij daarover alleen maar verblijden. Dan nog blijft staan dat ik als gidsen om de Bijbel beter te verstaan andere theologen aanraad. Dan denk ik aan de reformatoren, de puriteinen, Kohlbrugge en (dichter bij huis) ds. G. Boer.

Gasten en vreemdelingen

Wij kunnen en hoeven de zeventiende eeuw met haar Nadere Reformatie en de negentiende eeuw met haar Reveil niet te kopiëren. Wel is het zaak dat we één zijn met de geslachten voor ons die zochten naar de stad die fundamenten heeft, waarvan God de Bouwer en Architect is. Zij hebben beleden hier op aarde gasten en vreemdelingen te zijn. Daarbij kunnen de geschriften van (nadere) reformatoren, puriteinen en hun geestelijke erfgenamen tot op vandaag tot een hulp zijn, zowel in Nederland als daarbuiten.

De auteur is emeritus predikant van de Hersteld Hervormde Kerk en lector bij de stichting Godsvrucht en wetenschap.