Zetel Räsänen wankel in Finse verkiezingen
Voor de Finse christendemocraat Päivi Räsänen is het erop of eronder bij de parlementsverkiezingen zondag. Ze houdt er rekening mee dat ze niet wordt gekozen, voor het eerst sinds 28 jaar. „Het is in Gods handen wat er gebeurt.”
Räsanen komt net van de lange latten. Een verkiezingscampagne is een drukke periode. Na een intensieve campagne begint de vermoeidheid toe te slaan bij de politica die in het buitenland vooral bekend is vanwege de rechtszaak die tegen haar loopt vanwege kritische uitingen over homoseksualiteit. Elke dag gaat ze daarom even langlaufen.
De Finnen gaan zondag na vier jaar weer naar de stembus voor de landelijke verkiezingen. Al staat Räsänens partij, de christendemocratische Kristillisdemokraatit (KD), stabiel op vijf zetels in de peilingen, het loopt er om of Räsänen ook na zondag zitting mag nemen in het parlement (de Eduskunta). De afgelopen jaren had de KD vijf van de tweehonderd zetels (3,9 procent van de stemmen).
Finland is opgedeeld in kiesdistricten. In het district van Häme, waar Räsänen meedoet, zijn veertien zetels te verdelen. De Finse politica gaat in deze verkiezingen de strijd aan met 143 andere kandidaten uit 17 verschillende partijen. Volgens Räsänen vormt de opmars van de rechts-populistische Finnenpartij voor haar de grootste bedreiging. „Als zij verder stijgen, verlies ik mijn zetel in het parlement.” Wedkantoor Betsson verlaagde Räsänens kansen dinsdag van een ‘vrij zekere’ kans op een zetel naar ‘wankel’.
Een andere zorg voor de christendemocraten zijn de ouder wordende kiezers. „Onze partij kent misschien wel de loyaalste kiezers, maar veel kiezers van vier jaar geleden zijn overleden”, legt Räsänen uit. “Natuurlijk proberen we jonge kiezers te trekken, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.”
De Finnenpartij (voorheen de Ware Finnen, een rechts-populistische beweging) groeit niet alleen in Häme; ook landelijk is die partij verwikkeld in een machtsstrijd. Volgens peilingen zal zondag de strijd om het premierschap gaan tussen de zittende sociaaldemocratische partij van premier Sanna Marin, de Finnenpartij en de rechts-conservatieve Nationale Coalitiepartij; elk staat op zo’n 20 procent van de stemmen. Wat de uitslag ook wordt, een voortzetting van de huidige coalitie lijkt onmogelijk.
Levenseinde
Uitgaande van de huidige peilingen kan de KD een belangrijke rol spelen in het vormen van een coalitie. Räsanen, die minister van Binnenlandse Zaken was van 2011 tot 2015, staat open voor een nieuwe ministerspost. “Al is het gebruikelijk dat de partijleider, in dit geval Sari Essayah, dit op zich neemt.”
Waar andere partijen de Finnenpartij uitsluiten van mogelijke coalities, staan de christendemocraten overal voor open, zegt Räsänen. “Maar we hebben een aantal standpunten waarop we geen compromis willen.”
Een belangrijke blokkade is euthanasie. In 2018 strandde een wetsvoorstel dat dit zou moeten legaliseren in het Finse parlement. Räsänen verwacht echter dat dit onderwerp de komende regeringsperiode opnieuw op de agenda komt. “Een meerderheid van de Finnen steunt euthanasie. Het is hen moeilijk uit te leggen dat we middelen als pijnbestrijding hebben en kunnen gebruiken om het levenseinde te verzachten.”
In het licht van de discussie over euthanasie diende Räsänen in december vorig jaar een initiatiefwet in om alle Finnen recht te geven op palliatieve zorg. “We hebben goede zorg rond het levenseinde, maar niet overal in het land. Ik heb altijd benadrukt dat we stervenden een goed levenseinde kunnen geven met hoogwaardige hospicezorg. Een waardig levenseinde zou effectieve palliatieve zorg moeten betekenen; niet het doden van mensen.”
Verder verwacht de Finse politica een vernieuwde abortusdiscussie in het land, dat vorig jaar nog stemde voor een verruiming van de wetgeving. Met ingang van september hoeven dokters geen toestemming te geven voor een abortus tot 12 weken. “Het was een verdrietige uitslag en ik ben er een fel tegenstander van”, zegt Räsänen. Ze betrad 28 jaar geleden, in 1995, de landelijke politiek juist vanwege dit onderwerp. Ze noemt het een groot probleem dat medici op grond van hun geweten geen ruimte krijgen om medewerking aan abortus te weigeren.
Bij het verruimen van de abortuswet, eerder vorig jaar, kregen de christendemocraten met hun tegenstem steun van de Finnenpartij. En ook rondom lhbt-gerelateerde zaken vinden beide partijen elkaar. Rond euthanasie lopen de meningen echter uiteen: de Finnenpartij promoot euthanasie.
Vrijspraak
Räsänen kreeg wereldwijde bekendheid nadat ze terechtstond omdat ze beschuldigd werd van haatzaaien tegen homoseksuelen. Deze week was het een jaar geleden dat ze op alle punten werd vrijgesproken. De officier van Justitie tekende echter beroep aan tegen de vrijspraak. Eind augustus zal deze rechtszaak plaatsvinden.
Ondanks de internationale bekendheid is dit voortdurende juridische gevecht geen onderwerp in de Finse verkiezingen, zegt Räsänen. Toch blijft vrijheid van meningsuiting volgens de politica een onderwerp van discussie in Finland. Een 12-jarige jongen schreef onlangs bij een schoolopdracht dat er maar twee geslachten zijn. De school verbood de jongen vervolgens om die opdracht in te leveren, omdat het discriminerend zou zijn. “Dat leidde tot veel publieke discussie over of kinderen het recht hebben om te zeggen wat ze denken.”
Kerk
Voor de 63-jarige Räsänen zijn het de achtste verkiezingen. Of het haar laatste zijn, weet ze niet. “Ik ben vooral bezig met campagnevoeren en weet niet hoe de situatie over vier jaar is.” Ze is na al die jaren echter nog steeds erg gemotiveerd om haar geluid uit te dragen in de Eduskunta. “Ik heb altijd gevoeld dat ik daar een roeping heb.”
Voor Räsänen is aanstaande zondag grotendeels een rustdag als alle andere. “Ik hoop met mijn man naar de kerk te gaan en nog wat te langlaufen.” Räsänen is een liefhebber van het sneeuwwandelen op lange latten; jaarlijks loopt ze zo’n 1000 kilometer en in coronatijd liep dat op tot 3000 kilometer. “Ik probeer elke dag te langlaufen, zolang er maar genoeg sneeuw ligt. Dat is nog een paar weken het geval.”
De afgelopen zondagen voerde de politica bewust geen campagne om de zondag te heiligen. “Alleen aanstaande zondagavond zal anders zijn dan normaal; samen met mijn campagneteam gaan we de uitslagen volgen. En dan is het in Gods handen wat er gebeurt.”
