De auteur schreef een boek over het proces tegen Räsänen. ”Aangeklaagd”, luidt de titel in het Fins. Hiervoor sprak ze met alle hoofdrolspelers in de rechtszaak tegen het christendemocratische parlementslid.

Het trof haar dat niemand echt blij of tevreden was. Räsänen werd eind maart vrijgesproken van de drie aanklachten, maar de officier van Justitie besloot in beroep te gaan. Het duurt nog tot augustus volgend jaar voor de zaak verder gaat.

Miettinen: „We leven in een overgangstijd. Päivi staat voor het traditionele geluid dat vroeger vanuit de kerk normaal was. Maar de aanklager denkt dat ze strijdt voor een rechtvaardiger wereld; van haar kant heel oprecht, denk ik. Deze rechtszaak moet bepalen welke richting het recht mee krijgt. De spanning in zo’n proces doet aan alle kanten zeer.”

Opwekkingen

Danielle Miettinen is een christelijke Finse journalist. De uitgever van het boek, Perussanoma, benaderde haar vorig jaar zomer. Eerder had de publicist enkele titels geschreven over levensbeschrijvingen over zendelingen, over opwekkingen in Finland, alsmede een kinderboek over het avondmaal. Omdat de uitgever een boek over het leven van Räsänen wilde, benaderde hij Miettinen.

„In die tijd bad ik God of ik iets kon doen in de zaak-Räsänen. Er zijn maar weinig mensen die zichzelf in de media overhebben voor de bagger die dit onderwerp kan opleveren. De vraag van de uitgever zag ik dat dus als antwoord op mijn gebed. Alleen wilde ik geen boek uitsluitend over Päivi als persoon. Daarom besloten we het te beperken tot de rechtszaak. Ik zag dat wel zitten. Hoewel ik me ook bewust was van het risico. Dit onderwerp zou mijn reputatie als schrijver kunnen ruïneren, maar ik hoop mijn zelfcensuur te overwinnen. De media zijn zeer onvoorspelbaar.”

Wat was uw doel met dit boek?

„Om de zaak te documenteren. Ik denk dat het een belangrijke zaak is. Het heeft iets van de tekenen der tijden. Zoiets moet goed worden vastgelegd. En vooral ook van alle kanten. Als het goed is, ziet de lezer wat de motieven en argumenten van alle partijen zijn.

Voor mij is het geen vraag dat ik achter Päivi sta. Maar voor het boek moet dat niet uitmaken. Ik wil dat alle partijen zien dat hun aandeel in deze zaak eerlijk is vastgelegd. Daarom heb ik ook bijna alle citaten vooraf ter controle voorgelegd. Het gaat om een gevoelige kwestie, dus je moet zorgvuldig te werk gaan.”

Welke bronnen hebt u gebruikt voor uw onderzoek?

„Allereerst alle video’s die zijn gemaakt voor een documentaire die over Räsänen wordt gemaakt. Dat team volgt haar al jaren, maar het materiaal is nog nooit uitgezonden. Die vele uren videomateriaal waren voor mij van grote waarde.

Daarnaast heb ik interviews gevoerd met alle hoofdrolspelers. Päivi zelf heb ik bij elkaar wel zo’n twintig uur gesproken. Ze is een drukbezet mens, dus onze telefoongesprekken werden vaak op de gekste momenten gepland. Bijvoorbeeld als zij aan het skiën was, of achter het stuur zat.

Met de procureur-generaal, Raija Toiviainen, die eindverantwoordelijk is voor het proces, heb ik ook meermalen getelefoneerd. Aanvankelijk was zij wat stug, mogelijk door wantrouwen, maar toen ik haar haar verhaal liet doen, opende ze zich. Ik vind dat moedig. Ik weet niet wat ik zelf zou hebben gedaan.

Met pastor Harri Meronen (die door aangiften de zaak aan het rollen bracht, EvV) ben ik alleen via e-mail in contact kunnen komen. Enkele mensen uit de Pride-beweging sloten zich helemaal voor mij af.”

Tijdens de rechtszaak werd het woord gevoerd door officier van Justitie, Anu Mantila. Hebt u haar ook geïnterviewd?

„Heel kort, bij de rechtbank. Toiviainen is haar baas en die is evenzeer verantwoordelijk voor de aanklacht. Wel heb ik de indruk dat Mantila steeds de zaak gaande heeft gehouden, ook als het vermoeden bestond dat Justitie de zaak zou laten vallen.

Tijdens de zitting maakte ze ook een zeer gepassioneerde indruk. Als Räsänen iets zei wat de officier niet beviel, trok ze een zuur gezicht of greep met haar handen naar haar hoofd.

Wat Mantila tijdens de zitting heeft gezegd, heb ik natuurlijk wel gebruikt voor mijn boek. Steeds zorgvuldig overgetikt van een bandje.”

Naast deze bronnen gebruikte Miettinen archieven van de media en worstelde zich door de uitgebreide verslagen van politieverhoren. „Alles wat Räsänen daar tijdens die vele uren heeft gezegd, is opgeschreven.”

Gevaarlijke dokters

In de contacten die ze rond dit boek had, viel het haar op dat sommigen die tegenover Räsänen staan, niets begrijpen van de christelijke visie. „Dat Gods wet ook Gods liefde uitbeeldt, snappen ze niet. En daarmee zien ze elk afwijzen van de homoseksuele praxis als egoïstisch. Mensen hebben me ook wel gezegd dat mensen als Päivi –die ook arts is– gevaarlijke dokters zijn.”

Zelfs in de rechtszaal geloofde ze soms haar oren niet. „Volgens de officier zou Päivi hebben gezegd dat homo’s niet door God zijn geschapen. Je proefde gewoon het onvermogen om Räsänen te begrijpen. Het had soms een hoog Kafka-gehalte. Dat gaf natuurlijk ook emotie.”

Hoe zijn de reacties tot nu toe in Finland?

„Het boek heeft veel publiciteit gehad. Ik ben ook samen met Räsänen in een ochtendprogramma op tv geweest. De presentatie van het boek is door diverse media verslagen. De toon daarvan viel me mee.”

Inmiddels is duidelijk dat de zaak niet is afgerond, maar dat er beroep volgt. Krijgt het boek een vervolg?

„Inmiddels ben ik weer bezig met een boek over zendingsgeschiedenis. Van een afstand zal ik de zaak-Räsänen blijven volgen. Ik moet mezelf beschermen tegen te veel projecten. Ik probeer me geen zorgen te maken, maar te bidden om wat goed is voor me.”