Drie vluchtelingen zitten deze woensdagmiddag om de tafel in de pastorie van de protestantse gemeente in Breukelen, in de schaduw van de Pieterskerk. Ingespannen kijken ze naar een laptopscherm. Tijdens een les Nederlands met vrijwilliger Tom Eek oefenen ze zinnen die te maken hebben met een bezoek aan een restaurant. „Wilt u water of vruchtensap?” zegt een stem via het programma Studytube. En: „Kunt u er ijsblokjes bij doen?”

Een voor een herhalen Behrang (42), Jemeniet Mohammed (37) en Sudanees Anouar (27) de zinnen. Eek verbetert zo nodig de uitspraak en legt woorden die de vluchtelingen niet begrijpen uit. Alle drie willen ze graag Nederlands leren om te kunnen bouwen aan hun toekomst in Nederland. Ze zijn nog in afwachting van eigen woonruimte in de gemeente Stichtse Vecht, waar Breukelen onder valt.

Hun verhaal staat niet op zichzelf. Op dit moment verblijven er meer dan 52.000 mensen in locaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), voornamelijk azc’s. Onder hen zijn ruim 16.000 statushouders: asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen en, soms al één of twee jaar, wachten op een huis.

Met het project de Thuisgevers, dat in oktober van start ging, willen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de burgerlijke gemeente Kampen in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid bevorderen dat statushouders sneller het azc kunnen verlaten. De bedoeling is hen via onder meer kerken zes maanden tot een jaar opvang te bieden in de gemeente waar ze uiteindelijk woonruimte moeten krijgen. Vanuit een tijdelijk adres kunnen ze in hun nieuwe woonplaats alvast beginnen met hun inburgering, terwijl er in een azc ruimte vrijkomt die het COA hard nodig heeft.

Op straat

Bertine Oosthoek-Bogaard, lid van de protestantse gemeente in Breukelen, nam het initiatief voor een Thuisgeefproject in haar woonplaats. „Afgelopen zomer zag ik de vreselijke beelden van asielzoekers die in Ter Apel op straat moesten slapen. En ik hoorde de verhalen van gezinnen die van noodopvang naar noodopvang gingen zonder enige privacy. In de nieuwsbrief van de PKN las ik over de Thuisgevers en daarna heb ik online een inspiratiesessie gevolgd.”

Oosthoek benaderde de kerkrentmeesters van de protestante gemeente in Breukelen met de vraag om de leegstaande pastorie ter beschikking te stellen voor tijdelijke opvang van statushouders. „Die reageerden gelijk positief. Ook de burgerlijke gemeente Stichtse Vecht wilde meewerken.”

De gemeente zocht uit welke statushouders in azc’s al lange tijd wachtten op een woning in Stichtse Vecht. Dat leidde ertoe dat zes mannen half december hun intrek konden nemen in de pastorie. Een groep vrijwilligers, grotendeels afkomstig uit plaatselijke kerken, biedt de mannen tijdens hun verblijf onder meer sociale steun en maakt hen wegwijs in de buurt. De gemeente Stichtse Vecht heeft intussen de verplichting de tijdelijke bewoners van de pastorie de komende tijd eigen woonruimte te bieden.

De mannen kenden elkaar eerder niet, maar zeggen dat ze het goed met elkaar kunnen vinden. Ze hebben elk een eigen slaapkamer, naast onder meer een gezamenlijke woonkamer en keuken. Eten doen ze geregeld samen. „Het is een beetje als in een studentenhuis”, zegt Mohammed, die voordat hij naar Europa vluchtte op een makelaarskantoor werkte.

Wachten

Behrang kwam vier jaar geleden als asielzoeker naar Nederland omdat hij als christen in Iran gevaar liep. Lange tijd verbleef hij in het azc in Luttelgeest. „Ik wil een nieuw leven beginnen”, zegt de Iraniër, die in juli 2021 een verblijfsvergunning kreeg. „Ik wacht al achttien maanden op een huis en ben moe van het wachten.”

Inmiddels heeft hij zijn Nederlandse rijbewijs gehaald. Sinds hij in Breukelen verblijft, gaat hij twee keer per week naar Utrecht voor een taal- en inburgeringscursus. De lessen met oud-onderwijzer en vrijwilliger Eek, die vervroegd met pensioen ging, vormen daarop een welkome aanvulling.

Mohammed en Anouar, die elk drie jaar in Nederland zijn, moeten hun taal- en inburgeringscursus nog beginnen. De taallessen in de pastorie helpen hen alvast op weg. Mohammed moet eerst een probleem met zijn DigiD oplossen, voordat hij zich kan inschrijven voor een officiële cursus. „Alles begint met een DigiD”, zegt Eek, die de Jemeniet helpt. „Daarna kun je weer een stap verder.”

Kwartiermaker

De eerste drie vluchtelingen, onder wie Mohammed, stromen binnen enkele weken door naar een woning in Stichtse Vecht, zegt Oosthoek. Of daarna drie andere statushouders hun plek in de pastorie innemen, is nog onzeker. Dit hangt onder meer af van ontwikkelingen in het beroepingswerk van de protestantse gemeente.

Intussen is Oosthoek als kwartiermaker werkzaam voor de landelijke organisatie de Thuisgevers. Ze onderhoudt contacten met kerken en burgerlijke gemeenten in de provincies Utrecht, Zuid-Holland en Zeeland. Zo was ze betrokken bij vluchtelingen die tot voor kort werden opgevangen in een pastorie in Tholen en inmiddels doorstroomden naar een eigen woning.

Ook heeft ze enkele Thuisgeeflocaties in Rotterdam in haar portefeuille. „We konden daar bijvoorbeeld een Syrisch gezin met zeven kinderen huisvesten in een pastorie. Ook hebben we contact met de eigenaar van een klooster in die stad, waar mogelijk enkele tientallen statushouders tijdelijk terechtkunnen”, zegt de kwartiermaker. In diverse andere plaatsen is ze eveneens in overleg met de gemeente en kerken over mogelijke Thuisgeefinitiatieven. Zaterdag geeft ze op de synode van de PKN in Lunteren met anderen een presentatie over de Thuisgevers, waarbij het project in Breukelen centraal staat.

Muziek en ouderen

Hoewel ze nog op een tijdelijk adres verblijven, richten de statushouders in Breukelen zich nadrukkelijk op de toekomst. Behrang studeerde in Iran aan het conservatorium en hoopt uiteindelijk werk te vinden in die richting. „Ik zou het mooi vinden om iets te doen met muziek en ouderen.”

Vanuit het azc in Luttelgeest bezocht hij een kerk in Emmeloord, waar hij in de muziekgroep speelde. In zijn nieuwe woonomgeving oriënteert Behrang zich nog op een kerkelijke gemeente. Eerder bezocht hij weleens een Iraanse kerk in Utrecht, „maar ik wil me graag bij een Nederlandse kerk aansluiten”.