Speksteenkachels zijn heel populair. HAVÉ Verwarming in Lunteren heeft ze de afgelopen maanden veel geleverd aan haardenspeciaalzaken in het land. Directeur Harm-Jan van Veldhuizen begrijpt wel waarom. „Ze slaan de stookwarmte goed op en stralen die vervolgens langzaam uit. Da’s gewoon heel lekkere warmte in huis.”

Alle typen houtkachels zijn volgens Van Veldhuizen tegenwoordig gewild. „De focus is daarbij meer komen te liggen op verwarming dan op sfeer. Af en toe de open haard aan voor de leukigheid was het voorheen, nu willen mensen echt stoken met hun kachel. Dat heeft alles te maken met de hoge gasprijs.”

Verdubbeling

Het duurdere gas gaf de verkoop van hout- en pelletkachels in Nederland vorig jaar een flinke impuls. Er werden er zo’n 32.000 aangeschaft, een tienduizend meer dan in het jaar ervoor, zo blijkt uit cijfers van brancheorganisatie Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK). Het aantal verkochte pelletkachels verdubbelde zelfs, meldt vicevoorzitter Gert Kooij. Inbouw- en inzethaarden plusten 30 procent, voor vrijstaande houtkachels werd 12 procent meer verkoop genoteerd. Voor de helft betrof het vervanging van oudere toestellen, aldus Kooij.

Die groeicijfers herkent Van Veldhuizen. „Zelf hebben wij in het voorbije jaar meer dan 50 procent extra verkocht. Gaskachels leverden we juist voor de helft minder.”

HAVÉ Verwarming is een groothandel die zaken doet met ruim 200 haardenspeciaalzaken. Het bedrijf is in Nederland de exclusieve vertegenwoordiger van vier houtkachelmerken. „Wij verkopen dus niet aan particulieren, maar die komen wel vaak in onze showroom kijken om een indruk te krijgen van het totale aanbod aan kachels.”

Sinds zomer 2021 bemerkt Van Veldhuizen een toename in de verkoop van hout- en pelletkachels. „Die begon toen de gasprijs zo ging stijgen. Dat is een heel belangrijke prikkel geweest.” Het woord ‘zelfredzaamheid’ schiet de Lunterse ondernemer het eerst te binnen als hij naar een verklaring zoekt. „Heel vaak hoor ik van mensen de verzuchting waarom we in Nederland zoveel meer voor aardgas betalen dan in omringende landen. Onzekerheid van de consument speelt een rol. Weet jij hoe de gasprijs volgend jaar zal zijn? En wat zijn onze energieprijzen voor andere brandstoffen dan? Met hout haal je, behalve beleving en sfeer, zekerheid in huis. Ook als de elektriciteit het niet doet of als het aardgas duur is of niet verkrijgbaar is, kun je verwarmen met hout.”

Bewust stoken

Van Veldhuizen ziet nog een trend. „Het grote verschil met de afgelopen jaren is dat degenen die nu een kachel kopen over het algemeen ook bewust willen stoken. We hebben nog nooit zoveel bezoekers gehad op de stooktrainingen die we geven. Bijna elke maand is een trainingsavond met meestal wel honderd man. Daarnaast worden er ook nog nooit zoveel houtrookfilters verkocht.”

Lees ook

Winterdijk worstelt met warm blijven

Een welkome ontwikkeling, vindt Van Veldhuizen. Want houtstook ligt onder vuur. Houtrook is een van de grootste fijnstofveroorzakers die de kans op kanker en long- en hartaandoeningen vergroot, vooral bij kwetsbare groepen als kinderen en ouderen, stellen organisaties als de Stichting HoutrookVrij en het Longfonds, een van de grootste private financiers van longonderzoek in Europa.

„Tegenstanders van houtstook willen schone lucht en geen overlast. Dat is precies wat wij de deelnemers aan onze trainingen leren”, reageert Van Veldhuizen. Het komt volgens hem op bewust stoken aan. „Mijn buurman zal er niets van merken als ik de kachel aan heb. Hij zal er ook niets van zien. Hooguit enige luchtverplaatsing boven de schoorsteen of pijp, zoals je op een warme dag boven het asfalt kunt waarnemen. Stokers die er een potje van blijven maken, krijgen wat mij betreft een stookverbod. Overlast is met de kennis van vandaag echt niet nodig.”

Zwitserse stookmethode

Als trainer beveelt Van Veldhuizen de zogeheten Zwitserse stookmethode aan. „Stapel hout kruislings op elkaar, begin met dikke blokken onderin en eindig met dunne houtjes en een aanmaakblokje bovenop. Steek vervolgens het vuur van bovenaf aan.”

Minstens zo belangrijk: „Stook alleen droog hout. Een houtvochtmeter zou tot de standaarduitrusting van een stoker moeten behoren. Want wat gebeurt er in de kachel? Hout brandt niet. Hout verandert onder invloed van de temperatuur in houtgas, dat is de brandstof. Met dat houtgas kunnen twee dingen gebeuren. Als het nagenoeg volledig verbrandt, heb je het behaaglijk warm. Prima. Of het verbrandt onvolledig, omdat het hout bijvoorbeeld niet droog genoeg is, en dan gaat het onverbrand naar buiten toe. Dat is de houtrook waarover wordt geklaagd.”

Een forse stap in de goede richting, aldus Van Veldhuizen, is dat sinds een jaar voor houtkachels en -haarden de nieuwe Europese Ecodesign-norm verplicht is, die al gold voor gasgestookte toestellen. „Ze moeten minder energie gebruiken en minder schadelijke stoffen uitstoten. Het probleem is echter dat misschien wel driekwart van het bestaande kachelpark bij particulieren veel te ouderwets is. Die toestellen kunnen niet zo heet stoken dat alle houtgassen verbranden.”

Wachttijd

De vraag naar houtkachels en -haarden, die in prijs variëren tussen de 1500 en 6000 euro, leidt soms tot vertraagde levering. Van Veldhuizen: „Omdat we veel hebben ingekocht, hebben we allerlei kachels op voorraad, maar er zijn ook typen met een wachttijd van een jaar. Een oorzaak is de beperkte productiecapaciteit bij fabrikanten. Ik hoor heel veel dat toeleveranciers niet genoeg ruitjes of andere elementen kunnen maken. Dan loopt de rest ook spaak.”

De gasprijs is ondertussen wat aan het dalen, terwijl hout niet goedkoop is. Van Veldhuizen heeft medewerkers laten uitrekenen wat qua brandstofprijs op dit moment voordeliger is: gas of hout? Uitgaande van 2,5 uur en een gemiddeld energieverbruik van 6kW kost een stookbeurt mét prijsplafond 2,24 euro voor gas en 2,52 euro voor hout. Zonder prijsplafond is het verschil groter: gas 3,57 euro, hout 2,52 euro. Stoken met pellets (samengeperste brokjes van houtkrullen en zaagsel) komt op 3,09 euro. „Kom je boven de 1200 kuub uit, dan is het allerduurste hout opeens weer 29 procent goedkoper dan aardgas.”