Koning Charles (74) heeft als troonopvolger langer in de wachtkamer gezeten dan welke voorganger als prins van Wales dan ook. Hij heeft dan ook zeeën van tijd gehad om na te denken over de invulling van zijn koningschap. Bovendien groeide met het klimmen der jaren het besef dat hij snel moest handelen indien hij zijn stempel wil drukken op de Britse monarchie en die afgeslankt en moderner wil overdragen aan oudste zoon William, sinds september de nieuwe prins van Wales.

Charles werd koning toen koningin Elizabeth II op 8 september overleed. Hij zit nu nog in wat zijn babyweken kunnen worden genoemd. Zoals bij een baby door de omgeving enthousiast wordt gereageerd op het eerste tandje, het eerste woordje, de eerste stappen, zo turven de Britse media, daarbij geholpen door de persdienst van Buckingham Palace, alle primeurs van de nieuwe koning. Afgelopen week bijvoorbeeld was er zijn eerste inkomende staatsbezoek en daarvoor de eerste ontvangst van geloofsbrieven, de eerste ontvangst van de premier en niet lang daarna de eerste aanstelling van een nieuwe premier. Er was de eerste kranslegging als koning op Remembrance Day en volgende maand is er de eerste Kerst op Sandringham. In aanloop naar de voor volgend jaar mei geplande kroning in Westminster Abbey kan de lijst nog flink worden uitgebreid.

Koffertje

Het is gedeeltelijk de corebusiness van een Britse monarch, die bovendien ook staatshoofd is van nog eens veertien ”Realms” – en niet de geringste, zoals Australië, Canada en Nieuw-Zeeland. Een belangrijk deel van het werk van Charles bestaat dan ook uit het ondertekenen van wetten, besluiten en benoemingen en het simpel op de hoogte blijven van de gebeurtenissen in zijn rijk. De documenten en papieren worden traditiegetrouw aangeleverd in een rood koffertje – op alle dagen van het jaar met uitzondering van Kerst. Waar ter wereld de koning is, daar is ook zo’n koffertje –despatch box, in het Engels– nabij.

Uiteraard gaf het paleis een foto vrij toen Charles zich voor het eerst boog over de inhoud van zo’n koffertje. Inmiddels is bekend dat de koning onder andere hetzelfde leren koffertje gebruikt als zijn moeder, grootvader koning George VI en overgrootvader George V. Het sinds 1760 bestaande leerbedrijf Barrow Hepburn & Gale heeft een antiek exemplaar liefdevol gerestaureerd en voorzien van het monogram van Charles. Er wordt een dozijn koffertjes gebruikt, maar dit was het eerste opgeknapte exemplaar.

Staatsbezoek

De koning gaf daarmee aan te hechten aan zekere tradities. Zo volgde het programma van het staatsbezoek van de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa het onder koningin Elizabeth ontwikkelde patroon. Maar waarnemers stelden wel vast dat Charles in zijn tafelrede uitgesprokener was dan de Queen. Hij verhulde niet dat de relaties met Zuid-Afrika niet altijd goed zijn geweest. „Hoewel er elementen uit die geschiedenis zijn die diep verdriet veroorzaken, is het essentieel dat we proberen ze te begrijpen. Zoals ik eerder dit jaar tegen de leiders van het Gemenebest heb gezegd, moeten we de fouten erkennen die ons verleden hebben gevormd als we de kracht van onze gemeenschappelijke toekomst willen ontsluiten.”

Ramaphosa, die zich vereerd voelde dat hij en zijn land als eerste waren uitgenodigd om op staatsbezoek te komen, had op zijn beurt lof voor de nieuwe koning: „Ik wil u persoonlijk complimenteren met uw visionaire leiderschap op het gebied van milieukwesties, in het bijzonder met betrekking tot natuurbehoud en de strijd tegen klimaatverandering.” Dat waren woorden die niet gezegd hadden kunnen worden tegen koningin Elizabeth, die in zeventig jaar op de troon nu juist nooit haar mening kenbaar heeft gemaakt. In hoeverre Charles zijn uitgesproken standpunten over het milieu ook als koning kan uitdragen, is onderwerp van debat en een kwestie van afwachten. In dat verband wordt ook met enige gezonde spanning gewacht op Charles’ eerste kersttoespraak.

Eieren

Charles toonde zich in de eerste dagen van zijn koningschap al meer aanraakbaar en benaderbaar dan zijn moeder ooit was geweest en bij een ”bad in de menigte” in York wist hij ook vaardig de eieren te ontwijken die een demonstrant naar hem gooide.

Reikhalzend wordt uitgekeken naar zijn plannen voor de omvang van de monarchie. Hij heeft in elk geval al een wet laten indienen die het aantal mogelijke vervangers –nodig wanneer hij langere tijd in het buitenland verblijft– uitbreidt met prinses Anne en prins Edward. Dat betekent dat hij in de praktijk geen beroep hoeft te doen op de uitgerangeerde prinsen Andrew en Harry. Gebruikelijk is dat er twee vervangers in het land aanwezig zijn en dat die worden gekozen uit de eerste zes in de lijn van troonopvolging, mits in het Verenigd Koninkrijk wonend.

Woning

De koning heeft tot nu toe het door de Queen zo geliefde Windsor Castle links laten liggen. Hij prefereert zijn Londense residentie Clarence House en gebruikt het nabije Buckingham Palace alleen als ontvangstruimte en kantoor. Een breuk met de traditie, die wordt vergemakkelijkt omdat het paleis ingrijpend wordt gerenoveerd. Koningin Elizabeth en echtgenoot prins Philip wilden in 1952 ook in Clarence House blijven wonen, maar vonden toen de regering en de hofhouding op hun weg. Verhuizen was verplicht. Opmerkelijk was eveneens dat Charles ook een deel van de renpaarden van zijn moeder verkocht, maar het hof haastte zich te zeggen dat de Queen zelf ook regelmatig paarden verkocht.

Hofdames

Charles is niet de enige die de zaken op zijn eigen manier aanpakt. Prins William heeft bij een bezoek aan Wales al laten weten geen formele installatieplechtigheid als prins van Wales te wensen, zoals zijn vader die in 1969 nog wel beleefde. Niet meer van deze tijd.

Zo moet ook het dit weekeinde bekend geworden besluit worden gezien van koningin Camilla –het hof spreekt in afwijking van eerdere koninginnen nog steeds alleen maar van ”koningin-gemalin”– geen hofdames aan te stellen. Deze onbezoldigde manusjes-van-alles, die onder meer ook de koninklijke fanmail beantwoordden en de Queen bij bezoeken vergezelden en dan hand- en spandiensten verrichtten, vindt Camilla overbodig. Ze heeft nu zes vertrouwelingen gevraagd als ”companion”, een soort gezelschapsdame, maar bij officiële uitstapjes –Camilla heeft er daarvan uiteraard veel minder dan de regerende Elizabeth toen die nog actief was– als een soort hofdame. De nog resterende drie hofdames van de Queen –alle drie al aardig op leeftijd– krijgen een andere functieomschrijving, maar kunnen koning Charles een helpende hand toesteken bij ontvangsten in Buckingham Palace.

Het is een verschuiving of verandering die in Nederland na de troonswisseling van 2013 ook plaatsvond. Koningin Máxima halveerde het aantal hofdames ten opzichte van koningin Beatrix. Simpel omdat ze als niet-regerende koningin er minder vaak behoefte aan had en omdat er persoonlijke adviseurs waren die bij werkbezoeken mee op stap gingen en dan dezelfde soort taken konden uitvoeren. Niet zozeer een bezuiniging, maar wel efficiënter.