Prostaatkanker is een groeiend probleem, maakte een rapport van het Integraal Kankercentrum Nederland begin februari duidelijk. Het aantal gevonden tumoren stijgt rap. Bij mannen is dit kankertype inmiddels de meest voorkomende soort. Elk jaar sterven 3000 mannen aan de ziekte ‒ net zo veel als vrouwen aan borstkanker.

De cijfers gaven de afgelopen weken veel stof tot discussie. Kan bevolkingsonderzoek wellicht helpen om het tij te keren? Deskundigen verschillen van mening over deze vraag. Volgens Bart van Bezooijen, uroloog bij het Meander Medisch Centrum in Amersfoort en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Urologie, kost grootschalig bevolkingsonderzoek meer dan het oplevert. Tegenover ANP stelde hij dat de meeste mensen niet sterven door prostaatkanker, maar door een andere onderliggende oorzaak.

De Gezondheidsraad zit op dezelfde lijn. Zo oordeelde het adviesorgaan in 2018 dat het nut van screening niet opweegt tegen de risico’s, zoals overdiagnose en overbehandeling.

Minder biopten

Op een symposium van de Prostaatkankerstichting vrijdagmiddag op het voormalige kazerneterrein in Ede klinkt intussen een heel ander geluid. De meeste sprekers zijn het erover eens dat bevolkingsonderzoek wel degelijk zinvol kan zijn om de sterfte aan prostaatkanker te reduceren ‒ mits die op een georganiseerde manier gebeurt en voor een selecte groep mannen.

Zo is ook dr. Ivo Schoots, radioloog bij het Erasmus MC in Rotterdam, voorstander van bevolkingsonderzoek naar prostaatkanker. Volgens hem waren de nadelen van screening vroeger inderdaad groter dan de voordelen. Maar als gebruik wordt gemaakt van MRI-diagnostiek, slaat de balans volgens hem positief door.

Schoots wijst onder meer op een studie in vakblad The New England Journal of Medicine. Daarin toonden Zweedse onderzoekers aan dat de helft minder biopten nodig zijn als mannen met verhoogde PSA-waardes worden gescand met MRI. PSA is een eiwit dat de prostaat afgeeft aan het bloed. Een verhoogde waarde kan wijzen op prostaatkanker.

Is er wel voldoende MRI-capaciteit?, wil dagvoorzitter Tom van ’t Hek weten. „Als we prostaatkankerscreening morgen willen invoeren, ga ik mijn wenkbrauwen fronsen”, reageert Schoots. „Maar binnen een jaar kunnen we dat zeker regelen.”

Nieuws in beeld

Rondetafelgesprek tussen prostaatkankerexperts. In het midden dagvoorzitter Tom van ’t Hek. beeld RD

Tom van ’t Hek (links) en Kees van den Berg. beeld RD

Prof. Ola Bratt. beeld RD

Prof. Ola Bratt. beeld RD

Prof. Hein van Poppel. beeld RD

Het symposium begint met een muzikaal preludium. beeld RD

Kees van den Berg (links) ontvangt een Puttense erespeld en een bos bloemen uit handen van burgemeester Henk Lambooij. beeld RD

Man blijven

In vijf Europese landen lopen momenteel studies naar prostaatkankerscreening. „We weten al dat de sterfte omlaaggaat door screening. Maar de haalbaarheid moeten we nog aantonen”, vertelt prof. Hein van Poppel, uroloog bij KU Leuven en voorzitter van een Europees beleidsagentschap voor urologen.

Een van de landen die meedoen is Zweden. Kankerepidemioloog prof. Ola Bratt van de universiteit van Göteborg legt uit hoe dat werkt. Mannen tussen de 50 en 74 jaar krijgen een uitnodiging voor een PSA-test. Bij een lage PSA-waarde (minder dan 1 nanogram per milliliter) hoeven mannen pas na zes jaar weer terug te komen voor een nieuwe test. Bij een waarde tussen de 1 en 3 ng/ml dienen mannen zich na twee jaar opnieuw te laten testen. Bij een waarde boven de 3 komen ze in aanmerking voor een MRI-scan.

Mannen worden bewust per brief geïnformeerd over de uitslag, zegt Bratt. Alleen als een biopsie nodig is, zien ze de uroloog. „Laat ze man blijven zolang als mogelijk is. Vermijd het om ze patiënt te maken.”

Na een drietal lezingen is er een rondetafelgesprek tussen zes experts. Kees van den Berg, die afzwaait als voorzitter van de Prostaatkankerstichting, krijgt daarna een Puttense erespeld uit handen van SGP-burgemeester Henk Lambooij.