Het is een uit noodzaak geboren bijeenkomst, de top die in de Franse hoofdstad staat gehouden te worden. Nu NAVO-bondgenoten zich realiseren dat de Verenigde Staten mogelijk niet langer een betrouwbare bondgenoot zijn, willen ze de Europese pijler binnen de NAVO versterken en Oekraïne steunen. Het doel van de top is om de details vast te leggen van de steun die Europese landen Kyiv willen aanbieden en veiligheidsgaranties te geven in de vorm van een vredesmacht, mocht de oorlog worden beëindigd.

Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk leiden de pogingen om een ​​coalitie van bereidwilligen te vormen, zonder de VS. De regeringsleiders van dertig landen sluiten donderdag bij de besprekingen aan. Naast EU-landen praten ook Noorwegen, IJsland, Turkije, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland mee. Namens Nederland is premier Dick Schoof aanwezig.

Makkelijk is de opgave waarvoor de coalitie van –voornamelijk Europese– bereidwilligen staat niet. Zonder betrokkenheid van de VS –al is het maar in de vorm van het delen van inlichtingen, luchttoezicht en luchtverdediging– is het een flinke kluif, zo niet onmogelijk om Oekraïne van veiligheidsgaranties te voorzien. Is de coalitie wel opgewassen tegen die taak? Nog niet in ieder geval.

Nucleaire paraplu

De Amerikanen hebben nog altijd 100.000 troepen in Europa gestationeerd, Europese legers gebruiken massaal Amerikaans wapentuig en de nucleaire paraplu van Washington wordt broodnodig geacht. Ook heeft de Amerikaanse vicepresident J.D. Vance geen ongelijk als hij op X beweert dat Europeanen niet weten hoe ze oorlog moeten voeren. Vrijwel geen EU-land heeft de afgelopen dertig jaar een conventionele oorlog gevoerd.

Toch willen het VK, Frankrijk, Duitsland en de Scandinavische landen binnen vijf tot tien jaar de rol van de VS binnen de NAVO overnemen, meldde de Britse zakenkrant Financial Times vorige week. Zo willen ze voorkomen dat binnen het bondgenootschap chaos ontstaat als de Amerikanen zich plotseling terugtrekken.

Om een nieuwe Russische aanval te voorkomen, ziet een groeiend aantal landen ook het stationeren van een vredesmacht in Oekraïne als noodzakelijk. Tijdens een bijeenkomst van militaire leiders vorige week in Londen werd de inzet van 20.000 westerse vredeshandhavers besproken, die continu moeten rouleren. Deskundigen schatten echter dat tussen de 150.000 en 250.000 militairen nodig zijn om Moskou af te kunnen schrikken.

Veel landen die zijn aangesloten bij de coalitie van bereidwilligen, hebben al toegezegd troepen te zullen sturen. De Baltische landen en Polen, die de eigen grenzen moeten verdedigen tegen Rusland, zijn terughoudender, hoewel Litouwen wel troepen heeft toegezegd. Het Nederlandse kabinet is verdeeld, maar Schoof sluit het sturen van militairen niet uit. Italië wil alleen manschappen sturen als die onder de paraplu van de Verenigde Naties (VN) vallen. Maar Oekraïne zelf noemt zo’n VN-missie geen optie.

Patriots

Hoofdvraag is wat de coalitie van bereidwilligen Oekraïne aan veiligheidsgaranties kan bieden. Op basis van een simpele vergelijking tussen Europa, de VS en Rusland hebben de Europese krijgsmachten met ruim 3,2 miljoen manschappen bijna drie keer zoveel actieve militairen als Rusland. Maar kijkend naar de werkelijke inzetbaarheid is het beeld minder rooskleurig. In alle Europese NAVO-landen samen zijn circa een miljoen grondtroepen direct inzetbaar, blijkt uit cijfers van het International Institute for Strategic Studies.

In theorie hebben Frankrijk en Griekenland bijna 100.000 inzetbare militairen, gevolgd door Italië en Polen die op papier 90.000 beschikbare manschappen hebben. De Fransen en Britten hebben ook een sterke marine en luchtmacht en bezitten kernwapens. Maar praktisch gezien zal het aantal inzetbare militairen fors lager liggen. Voor Nederland bijvoorbeeld zou de inzet van een brigade van 2000 tot 3000 militairen al „een enorme inspanning” vergen, aldus Oost-Europadeskundige Bob Deen van Instituut Clingendael deze maand tegenover de NOS. Het Nederlands leger kan ook bijspringen met het leveren van Patriots voor luchtverdediging en F-35’s.

Poetin

Europese krijgsmachten kampen met schreeuwende tekorten aan manschappen en uitrusting. Zo zijn NAVO-bondgenoten in Europa slechts in staat om 5 procent te leveren van de luchtverdediging die nodig is om de oostflank te beschermen, meldde de Financial Times vorig jaar.__

Dat de situatie niet snel zal verbeteren, bevestigt een exemplarisch rapport over de Bundeswehr dat deze maand uitkwam. Hoewel Berlijn wil opschalen, neemt het aantal rekruten af en komt de herbewapening niet op gang. Slechts de helft van het Duitse leger is gevechtsklaar, tegen 65 procent vóór de Russische invasie in Oekraïne ruim drie jaar geleden.

Lees ook

Kan Europa met veiligheidsgaranties voor Oekraïne Poetin afschrikken? 

De NAVO schat in dat de legers van de Europese bondgenoten en Canada met 30 procent in personeel en materieel moeten groeien om de defensieplannen te realiseren – uitgaande van NAVO-betrokkenheid van de VS. Maar ook al zullen de Europese legers sterker worden, dan nog lopen de krijgsmachten tegen problemen aan. Bijvoorbeeld logistieke zwaktes, zo maakte de Europese Rekenkamer begin dit jaar in een verslag duidelijk. Zo mogen tanks van de ene EU-lidstaat niet over het grondgebied van een ander rijden, omdat ze te zwaar zijn. Ook de mobiliteit van krijgsmachten is van essentieel belang om de vredesmissie in Oekraïne te doen slagen.

President Poetin herhaalt steeds dat hij een vredesmacht in Oekraïne niet zal accepteren

Een laatste succesfactor voor het welslagen van de missie van de coalitie van bereidwilligen, ligt misschien nog het verst buiten handbereik. Wat zal de reactie van Vladimir Poetin op het stationeren van NAVO-troepen in Oekraïne zijn? De Russische president herhaalt steeds dat hij een vredesmacht niet zal accepteren als onderdeel van een vredesakkoord. Heeft de coalitie van bereidwilligen groen licht van Rusland nodig om te kunnen opereren? Die vraag is nog niet beantwoord. Komt daar donderdag meer helderheid over?