„Ik heb geen valse verwachtingen gewekt”, zei Wiersma. Ook haar partijgenoot Caroline van der Plas is die mening toegedaan, maar verder was er in de Kamer vooral veel kritiek.

Een verhoging van de rekenkundige ondergrens betekent dat economische activiteiten die beperkte stikstofneerslag veroorzaken geen natuurvergunning nodig hebben; goed nieuws voor de woningbouw en boeren die nu juridisch in de knel zitten. Wiersma wil de rekenkundige ondergrens verhogen van de huidige 0,005 mol naar 1 mol. Dat is conform de wens van een ruime Kamermeerderheid, op voorwaarde dat de Raad van State er positief over adviseert.

Wiersma en BBB trokken vorige week vrijdag de aandacht met uitspraken in De Telegraaf en op partijkanalen. „Minister Wiersma (BBB) breekt stikstofslot open”, jubelde de partij. „Hoop gloort voor duizenden boeren en bouwprojecten.” De minister zei te beschikken over een wetenschappelijke onderbouwing voor een nieuwe rekenkundige ondergrens. „Alle seinen staan op groen”, aldus de bewindsvrouw, die in een video aankondigde de Raad van State om advies te vragen en de hogere ondergrens vervolgens in een rechtszaak in te brengen. Zo kan definitief blijken of die juridisch houdbaar is.

Al in januari had de minister aan de Eerste Kamer laten weten dat die definitieve duidelijkheid naar verwachting minimaal anderhalf jaar op zich zal laten wachten. Pas toen die anderhalf jaar deze week in een debat met Wiersma in de Eerste Kamer ter sprake kwam en dagblad Trouw er de vinger bij legde, kwam hier breder aandacht voor.

Bovendien meldde de NOS donderdag dat het RIVM afstand neemt van de bewering van Wiersma dat haar voorstel wetenschappelijk is onderbouwd en dat ook andere wetenschappers de claim weerspraken. Zij zouden verder geen idee hebben wat er met hun bijdrage was gebeurd.

Nadat de Kamer daarom vroeg, gaf Wiersma daarop de beoordelingen van het onderzoek van hoogleraar Arthur Petersen vrij. Ook het eindresultaat van de wetenschapper, die de feedback gedeeltelijk had verwerkt, werd openbaar gemaakt.

Voor veel fracties was dit alles reden genoeg om in het stikstofdebat van donderdag kritiek en zorgen te uiten. „Er zijn overal blije boeren, die Wiersma nu moet gaan vertellen dat het gewoon nog anderhalf jaar duurt voordat ze duidelijkheid hebben. Een dode mus”, zei D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt.

„Nu weten we helemaal niet meer waar we aan toe zijn”, zei Jeanet Nijhof van coalitiepartij PVV. „Dit kan echt niet.” Volgens NSC’er Harm Holman sprak van „een beetje een halfdode mus” en zei dat het hem stoort dat de zogeheten PAS-melders valse hoop is geboden.

Een van de zorgen die in de Kamer leven, is dat een hogere ondergrens die geen standhoudt, voor een nieuwe groep van zulke juridische knelgevallen kan zorgen. Ook is er zorg over een toename van stikstof als gevolg van de maatregel. Wiersma wees op onderzoek waaruit blijkt dat sectoren die meer lucht krijgen door een hogere ondergrens zo begrensd zijn door andere regels dat er niet veel stikstof zal bij komen.

De minister zei verder dat ze niet heeft beweerd dat er onder wetenschappers consensus is over „wat nu voorligt”, maar dat de uitkomst „een voldoende robuust pakket” voor haar is. Wiersma zei verder dat er lessen te trekken zijn uit de manier van communiceren. „Dat zal ik zeker doen.”

Doelsturing

Tijdens het debat werd ook gesproken over doelsturing. Dat houdt in dat boeren doelen meekrijgen waar zij zich aan moeten houden, maar dat zij zelf mogen weten door middel van welke maatregelen zij dat doen. In elk geval op het gebied van klimaat en stikstof wil Wiersma boeren doelen meegeven.

De Kamer is echter ongeduldig. Een meerderheid van in elk geval CU, VVD, GroenLinks-PvdA, CDA en NSC wil dat Wiersma rond de zomer duidelijkheid geeft over de hoogte van de doelen voor boeren. Onhaalbaar, oordeelde de bewindsvrouw. „Deze motie vraagt oprecht het onmogelijke.”

Fijntjes wees ze erop dat kabinetten waarbij partijgenoten van indiener Pieter Grinwis (CU) landbouwminister waren hier jaren op hadden „gekauwd”. Volgens Wiersma is er „nog heel veel invulling nodig” voordat afrekenbare doelsturing kan worden ingevoerd. Dat kan gefaseerd gebeuren, aldus de minister.