De Rijksoverheid geeft dit jaar 457 miljard euro uit. In de afgelopen jaren zijn er in ons land tienduizenden ambtenaren bij gekomen. De productiviteit van die ambtenaren daalt. Gezien de omvang van de publieke sector in de totale economie, trekt dat de groei van de totale productiviteit ook omlaag. Dat is een ernstige zaak, omdat juist een stijgende productiviteit dé bron is van houdbare, gezonde, duurzame groei.

Anders gesteld: zonder stijgende productiviteit wordt het voor de overheid steeds lastiger om allerlei uitgaven te doen en diensten te bieden. Er zal daarvoor simpelweg te weinig geld zijn.

Dat doen van overheidsuitgaven is nu al lastig, en dat wordt dus alleen maar erger. De werkelijkheid op dit moment is dat tegenover de uitgaven van 457 miljard euro een bedrag van 425,1 miljard euro aan inkomsten staat.

Dan zou je denken dat Den Haag kritisch naar alle overheidsuitgaven gaat kijken. De tering naar de nering zetten, zeggen we dan in goed Nederlands. Je past je uitgaven aan je inkomsten aan. Op elk ministerie zijn er heel wat uitgaven waarvoor geldt: „Als we die nu eens een jaar niet doen, zou überhaupt iemand dat merken?”

De overheid zou ook kunnen gaan kijken naar de talloze adviesraden en adviescolleges, om maar wat te noemen. We hebben er daar meer dan honderd van. Wist u dat er zoiets bestaat als de Mijnraad? Veertien leden telt het gremium (en zoals zo vaak is in ieder geval de voorzitter een ex-politicus). De Mijnraad adviseert de minister van Klimaat en Groene Groei over de verlening van verschillende mijnbouwvergunningen. Je zou denken: dat kunnen de ambtenaren op dat ministerie ook doen.

Maar nee, de tering naar de nering zetten, zo werkt het bij onze overheid niet. In Den Haag lijkt een taalkundige innovatie zijn intrede te hebben gedaan: de nering naar de tering zetten. Dat is daar het motto: de inkomsten aanpassen aan de uitgaven. En dus is er een plan om het hoogste btw-tarief te verhogen, van 21 naar 21,4 procent. Op die manier wil Den Haag 1,2 miljard euro extra ophalen om de rijksbegroting sluitend te krijgen.

De overheid zelf iets kleiner maken door kritisch naar de uitgaven te kijken, is blijkbaar niet eens een theoretische optie

Iemand die bij het smeden van dat plan betrokken was, zei dat het kabinet een keuze moet maken: of veel belastingen een klein beetje verhogen, of een klein aantal behoorlijk. Alle inspanningen waren dus gericht op het verkrijgen van meer belastinginkomsten; de overheid zelf iets kleiner maken door kritisch naar de uitgaven te kijken, is blijkbaar niet eens een theoretische optie.

Binnenkort is het inkomstenbelastingaangiftedag voor velen. Daarna verstuurt Den Haag de aanslagen. Waarom niet, omwille van openheid, daarbij een A4’tje met daarop een overzicht van de zaken waaraan uw belastinggeld wordt gespendeerd?

De auteur is econoom en beheerder bij beleggingsfonds Hoofbosch.