Wel of geen Europese troepen naar Oekraïne? Tijdens het 3,5 uur durend overleg in het Elyséepaleis –de officiële residentie van de Franse president Emmanuel Macron– kwamen de Europese leiders er niet uit.

Het belang van een gezamenlijke reactie is vanuit Europees perspectief meer dan noodzakelijk. Deze dinsdag begonnen in de Saudische hoofdstad Riyad onderhandelingen tussen Washington en Moskou over vrede in Oekraïne. Wie niet aan tafel zitten? De Oekraïense president Volodymyr Zelensky én Europese leiders.

Juist omdat Europa niet is uitgenodigd, kwamen de regeringsleiders van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Polen, Italië, Spanje, Nederland, Denemarken en de voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad maandag op uitnodiging van Macron in Parijs bijeen. Van het spoedberaad werd vooraf hoog opgegeven. Maar de praktijk blijkt weerbarstig.

De partijen werden het niet eens over het sturen van Europese troepen naar Oekraïne om na een akkoord de vrede te handhaven – ervan uitgaande dat de Amerikaanse president Donald Trump erin slaagt een deal te sluiten met Rusland. Washington heeft een vragenlijst naar Europese NAVO-landen gestuurd. Daarop moeten ze invullen wat ze kunnen bijdragen aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne, en wat ze verwachten van de Verenigde Staten. Maar in Parijs lukte het niet een gezamenlijk antwoord te formuleren.

Geert Wilders

Frankrijk is een groot pleitbezorger van het sturen van Europese troepen. Ook het Verenigd Koninkrijk wil meedoen, op voorwaarde dat er een Amerikaanse „achtervang” komt. Maar Trump heeft dat uitgesloten.

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz vindt echter elk debat over het sturen van vredestroepen naar Oekraïne „volstrekt voorbarig” en „hoogst ongepast” zolang de oorlog nog voortduurt. Ook Polen gaat geen militairen naar Oekraïne sturen, zegt premier Donald Tusk.

De Nederlandse premier Dick Schoof zit in een lastig parket. Zaterdag zei Schoof open te staan voor Nederlandse deelname aan een Europese vredesmissie in Oekraïne, op voorwaarde dat het mandaat van zo’n missie „helder” is en de troepen kunnen rekenen op een Amerikaanse „back-up”. Maar nadat PVV-leider Geert Wilders maandag liet weten tegen het sturen van troepen te zijn, moet Schoof op eieren lopen. In Parijs zei hij nog wel „welwillend” tegenover deelname te staan.

De eenheid was maandag op de top ver te zoeken. De regeringsleiders konden slechts toezeggen dat ze een vredesmacht in Oekraïne op termijn niet uitsluiten –maar alleen met de garantie dat Washington desgevraagd te hulp schiet als Moskou de vredesregeling opblaast. Ook vinden ze dat de defensie-uitgaven omhoog moeten en er geen sprake kan zijn van een vredesregeling die aan Oekraïne als dictaat wordt opgelegd. Dat zijn allemaal punten waarover al consensus was. Mogelijk wordt er volgende week opnieuw een top met meer Europese regeringsleiders georganiseerd om nieuwe stappen te zetten.

Indrukwekkend

Na de top heeft organisator Macron maandagavond met Trump en Zelensky gebeld. Hij zegt de komende dagen in gesprek te blijven en roept Europese bondgenoten op tot „snelle, coherente beslissingen en acties”. Die oproep lijkt vooralsnog aan dovemansoren gericht.

Volgens Europese leiders is het gevoel van urgentie groot en als er één moment is waarop ze eenheid willen uitstralen, is dat nu. Desondanks blijven ze praten, én blijven ze verdeeld. Voor Trump reden te meer om Europese landen van de onderhandelingstafel te weren.