Pastorie tijdelijk verhuren: dat mag niet meer sinds 1 juli. Maar er zijn uitzonderingen
De predikant vertrekt en de kerk verhuurt de pastorie particulier, totdat een opvolger intrede doet. Dat mag niet meer sinds de nieuwe huurwet, tenminste, niet zomaar. Kerken worstelen ermee.
De huurwet, die op 1 juli inging, verbiedt tijdelijke huurcontracten, op een paar uitzonderingen na. Een afwijkende bepaling voor pastorieën kwam er niet, ook al had de commissie kerkgebouwen van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO-K) de minister daar eerder om gevraagd in nieuwe wetgeving rond de huurmarkt. Een woning voor onbepaalde tijd verhuren is wel toegestaan, maar dat is vaak niet wat kerken willen. Die hopen op snel een nieuwe predikant als pastoriebewoner.
We zijn nu een halfjaar verder en inmiddels blijkt dat de wet kerkbesturen hoofdbrekens oplevert, zegt ds. J. (Joost) Schelling. Hij is directeur van VKB Kerkrentmeesters, een adviesorganisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland die jaarlijks honderden vragen van kerkrentmeesters beantwoordt. Ds. Schelling: „Het onderwerp pastorie staat in de top drie van vragen die kerkrentmeesters het laatste kwartaal aan ons stelden.” Voor een webinar over het thema dat het bureau op 20 februari organiseert, meldden zich al 72 personen aan.
De nieuwe wet is pijnlijk voor de kerkelijke kas, ziet ds. Schelling. „De oude route van particuliere verhuur tot er een nieuwe predikant komt, gaf vaak een aardig plusje voor de kerkrentmeester.”
Dat kan niet meer, tenzij zo’n particuliere huurder bijvoorbeeld zijn huis grondig verbouwt en tussentijds woonruimte zoekt. Ook studenten mogen nog een tijdelijk huurcontract krijgen, net als woningzoekenden, jonge wezen en mensen die gaan scheiden. Voor de kerk die het betreft: mensen die tijdelijk op de Waddeneilanden werken, mogen ook een contract voor bepaalde tijd aangeboden krijgen. Contracten mogen in al deze gevallen niet langer duren dan twee jaar. In zeer speciale gevallen kan een kerk een beroep doen op de Leegstandwet.
Vluchtelingen
En dan zijn er de statushouders. Kerken kunnen zich melden bij De Thuisgevers, een organisatie die vluchtelingen met een verblijfsvergunning vanuit een COA-locatie helpt aan tijdelijke woonruimte. Het aantal kerken dat hier belangstelling voor toont, nam de afgelopen maanden toe, ziet ds. Schelling. Het levert ook nog een aardig zakcentje op, omdat het COA uitbetaalt per gehuisveste persoon. „Als je pastorie plek biedt aan vier tot zes mensen, geeft dat vaak een betere opbrengst dan verhuur.”
Allemaal ingewikkeld, vinden andere kerkvoogden, die ervoor kiezen het glazen huis dan maar leeg te laten staan. Ds. Schelling: „Verhuren geeft meer gedoe, vinden zij.” De tijd dat een pastorie altijd wel bewoond werd zonder dat daar veel over nagedacht hoefde te worden, is in elk geval voorbij, constateert de directeur.
Kerken die hun pastorie verkochten, bijvoorbeeld door stijgende onderhoudskosten, twijfelden soms al aan de aankoop van een nieuwe, vanwege de hoge overdrachtsbelasting of het feit dat predikanten vaker zelf een woning kopen. Met de nieuwe huurwet is er een reden bij gekomen om geen pastorie meer te kopen. „Kerken vragen ons steeds vaker: Wat is in het licht van de veranderende woningmarkt en de nieuwe huurwet een verstandige strategie voor de pastorie?”
Studenten
Ook aan het Bureau voor Kerkelijke Dienstverlening (BKD) van de Gereformeerde Gemeenten (GG) stellen kerken sinds juli meer vragen dan voorheen over de tijdelijke verhuur van hun pastorie, zegt directeur Gert ten Bolscher. Het BKD verstrekt de vragenstellers een advies dat een jurist op verzoek van het bureau schreef.
Somber over de nieuwe situatie is Ten Bolscher niet per se. „De negen uitzonderingssituaties die de nieuwe huurwet biedt, zijn ruim. Iemand die in nood zit, valt er al gauw binnen. We onderstrepen tegenover kerkenraden: kies voor maximaal twee jaar, anders valt de situatie onder strengere regelgeving.” Ook adviseert het bureau, net als voorheen overigens, om huurders vriendelijk te verzoeken de pastorie te verlaten als een predikant een beroep aanneemt binnen de afgesproken duur van de huurovereenkomst.
Wat gg’s zonder predikant sinds 1 juli met hun pastorie doen, weet Ten Bolscher niet precies. Leegstand vanwege de nieuwe huurwet komt echter praktisch niet voor, denkt hij. „Er is veel behoefte aan woonruimte, ook aan tijdelijke.” De optie van verhuren aan studenten, een van de uitzonderingsbepalingen in de huurwet, komt regelmatig voor, ziet hij. Zo bewoont een groep studenten momenteel de pastorie van de gg te Gouda, die sinds augustus vacant is.
Emeritaat
De huurwet heeft niet alleen gevolgen voor tijdelijke bewoning van pastorieën door niet-predikanten. Het kan ook zijn dat een predikant afscheid neemt, bijvoorbeeld vanwege emeritaat, maar nog geen eigen woning heeft en daarom nog even in de pastorie wil blijven wonen. Voorheen sloot hij dan een tijdelijk particulier huurcontract af met zijn oude gemeente. Dat kan nu alleen nog als hij aantoonbaar een woning heeft gekocht, maar door verbouwing moet wachten tot hij deze kan betrekken.
Ds. Schelling: „Zodra een predikant niet meer verbonden is aan een gemeente, is de pastorie geen dienstwoning meer en valt de situatie onder het reguliere huurrecht. Predikanten die met emeritaat gaan, doen er daarom goed aan tijdig nieuwe woonruimte te gaan zoeken.”
De kerkelijke bureaus van de verschillende kerkverbanden overleggen binnenkort of er aan kerken meer advies gegeven kan worden over de problematiek van de leegstaande pastorie, zegt Ten Bolscher. Een jurist verdiept zich momenteel in de mogelijkheden die de huurwet biedt en zal dan advies uitbrengen.
