Zonder het kerkelijk bureau in Woerden zou de machinerie van de Gereformeerde Gemeenten (GG) een stuk stroever draaien. Een verhaal over strikte geheimhouding, generale synodes en de GG-vrouw die wellicht het meest van kerkrecht weet.
Het gesprek met Gert ten Bolscher (54) en Jorike Wiegman (35), directeur en directiesecretaresse van het Bureau voor Kerkelijke Dienstverlening (BKD), begint wat later op deze zomerse donderdagochtend. Op de benedenverdieping van het Woerdense pand vergadert het GG-deputaatschap Buitenlandse Kerken en Wiegman moet ze nog van koffie voorzien. Met die brandstof kunnen de predikanten en ouderlingen verder vergaderen. In dit geval, via een videoverbinding, samen met de kerkenraad van de gg in Carterton (Nieuw-Zeeland). Een latertje voor de tegenvoeters.
Koffie schenken is lang niet de enige activiteit van Wiegman, die al zestien jaar vijf dagen per week twee trappen opklimt naar haar werkplek op het BKD. Ze is notuliste voor deputatenvergaderingen, beantwoordt samen met haar collega’s wekelijks tientallen e-mails en telefoontjes met vragen uit het hele land en, ja, wat doet ze eigenlijk niet? „Ik ben hier een beetje de vliegende keep”, zegt ze.
De vragen die Wiegman en haar collega’s krijgen gaan over overheidsregelingen voor anbi’s (goede doelen), de arbeidsvoorwaarden voor de koster, een draaiboek voor de bevestiging en intrede van een predikant, blanco lidmaatschapsbewijzen – noem het maar op. Bij ongeveer een op de tien vragen winnen de BKD’ers advies in; de overige vragen beantwoorden ze vanuit opgebouwde kennis. Of ze verwijzen door. Als een lid van de Protestantse Kerk in Nederland opbelt dat hij zich wil laten uitschrijven bijvoorbeeld.
Een onderwerp waarover bij plaatselijke gemeenten veel vragen leven, is hun positie bij de bank, constateert Ten Bolscher. „Banken hadden lange tijd weinig aandacht voor de eigenheid van kerken. Inmiddels trekt dat bij. Bovendien is ”religieuze instelling” een specifiek label bij inschrijving in de Kamer van Koophandel. Kerken hoeven daardoor niet, zoals bedrijven, met namen van bestuurders worden ingeschreven.” Banken en kerkelijke gemeenten kennen die regels echter niet altijd en Ten Bolscher en Wiegman zijn immer bereidwillig om die uit te leggen. Dat doen ze ook proactief, in een periodieke nieuwsbrief voor scriba’s.
„Ik ben hier een beetje de vliegende kiep” - Jorike Wiegman, directiesecretaresse Bureau voor Kerkelijke Dienstverlening GG
Jaarboek
Ten Bolscher heeft sinds vier jaar de dagelijkse leiding over het BKD, dat tien medewerkers telt. Dat laatste benadrukt hij graag: „We doen het werk gezamenlijk.” Het bureau is uitvoerend orgaan van het Deputaatschap Kerkelijke Dienstverlening en heeft vier taken, legt de directeur uit.
De eerste is de exploitatie van het pand, waarin naast het BKD verschillende deputaatschappen huizen, zoals voor de zending en de Jeugdbond GG. Daarnaast adviseert het bureau kerkelijke gemeenten en organisaties; vandaar die mailtjes en telefoontjes. Verschillende BKD-medewerkers voeren de financiële administratie van deputaatschappen en sommige kerkelijke gemeenten. De vierde poot is secretariële ondersteuning: vergaderingen van deputaten voorbereiden en notuleren en het Kerkelijk Jaarboek samenstellen.
Bij de laatste categorie hoort ook assisteren bij de jaarlijkse vergaderingen van de vier particuliere synoden in de GG: het vergaderniveau tussen de classis en de generale synode. In de GG wordt zo’n vergadering samengeroepen door een plaatselijke gemeente: de roepende kerk. Maar een particuliere synode telt zo’n veertig gemeenten, dus elke gemeente is per eeuw ruim twee keer roepende kerk. De expertise komt daarom bij Wiegman vandaan: ze kent de procedures, vraagt verslagen en vergaderstukken op en maakt een agenda klaar. Of ze de vrouw in de GG is met de meeste kennis van het kerkrecht? Lachend: „Misschien.”
„Wij hebben de strengste geheimhoudingsverklaring getekend die er bestaat” - Gert ten Bolscher, directeur Bureau voor Kerkelijke Dienstverlening GG
Meer werk nog geeft de driejaarlijkse generale synode aan het BKD: een draaiboek maken, de roepende kerk adviseren, rapporten van deputaatschappen bundelen, de vergaderlocatie regelen en de acta (notulen van de synode) uitgeven. De volgende synode start in september 2025, maar de eerste afspraak met de roepende kerk –gg Werkendam heeft nu de eer– is al gemaakt. „De roepende kerk is verantwoordelijk, wij zijn uitvoerend en letten erop dat alles tijdig gebeurt”, aldus Ten Bolscher.
Kunst aan de muur. beeld RD, Anton Dommerholt
Entree van het pand in Woerden. CBGG staat voor: centraal bureau Gereformeerde Gemeenten. beeld RD, Anton Dommerholt
Administratie rond de verspreiding van het Woord. Uiterst links bundels met rapporten en acta van de laatstgehouden generale synode. Daarnaast Kerkelijke Jaarboeken van de zustergemeenten in Noord-Amerika en van de Nederlandse Gereformeerde Gemeenten. beeld RD, Anton Dommerholt
BKD-medewerker Anton van der Waal (l.) en financieel manager Wim van Persie houden zich bezig met de administratie van deputaatschappen en kerkelijke gemeenten. beeld RD, Anton Dommerholt
Ten Bolscher (l.) en Wiegman. beeld RD, Anton Dommerholt
Ineke van der Sluijs-Vierbergen is administratief medewerkster bij het BKD. beeld RD, Anton Dommerholt
Sfeer. beeld RD, Anton Dommerholt
Keus genoeg om te bankieren. beeld RD, Anton Dommerholt
Bedankje. beeld RD, Anton DommerholtCompliment
Niet iedereen heeft in de gaten wat er moet gebeuren voor een synode begint. Ten Bolscher: „Bij de laatste generale synode kwam een afgevaardigde tegen aanvangstijd binnen. Dat is relaxed, zei hij, om 10.00 uur beginnen. Hij wist niet dat wij vanaf de vroege ochtend al zaten te zweten om alles klaar te krijgen.”
Ten Bolscher en Wiegman zijn bij veel zaken in het kerkelijke leven betrokken. Zelfs de stukken voor de behandeling van appelzaken (hoger beroep in bijvoorbeeld tuchtzaken) op synodes passeren hun bureau. Geen denken aan dat ze er weleens iets over loslaten op een verjaardag. Ten Bolscher: „Wij hebben de strengste geheimhoudingsverklaring getekend die er bestaat. Buiten deze muren mogen wij helemaal niets zeggen over gevoelige onderwerpen.”
Veel GG-leden weten vermoedelijk niet eens dat het BKD bestaat. Maar dat beschouwen de BKD-medewerkers als een compliment. „Ons werk zou zichtbaar worden als wij er niet waren”, denkt Wiegman. Ten Bolscher: „Als niemand het ziet, hebben we onze taak goed gedaan.”
Behalve de afwisseling in hun baan waarderen de bureaumedewerkers dat ze voor hun kerkverband mogen werken. Om het wat plechtig uit te drukken: als een radertje in Gods Koninkrijk. Ten Bolscher: „We dragen op de achtergrond bij aan een geordend kerkelijk leven. Dat geeft ons werk zin.”
