Terugblikkend op 2024: Wat had ik beter moeten doen?
De laatste rubriek van het jaar is traditiegetrouw een goede gelegenheid om kritisch terug te kijken en te evalueren wat anders en beter had gemoeten. Het belangrijkste wat ik anders en beter had moeten doen, is het serieus nemen van hoe betrokkenen in het Midden-Oosten zélf hun situatie beoordelen in plaats van hun mening weg te redeneren met mijn ‘betere’ mening.
Voorbeelden zijn er genoeg. Zo beschouw ik een land onbewust als meer ontwikkeld zodra het een democratisch stelsel heeft. Dat hoor je niet van Arabieren terug. „Ik heb mijn Amerikaanse en Europese vrienden vaak verteld dat democratie ons als Arabieren niet past. Wij zijn een stammenvolk dat een rechtvaardige leider volgt die echt geeft om zijn mensen”, zo citeerde ik activist Loay al-Shareef uit de Verenigde Arabische Emiraten eerder in deze rubriek daarover. Maar het kost moeite om dat echt tot me door te laten dringen. De Arabische wereld hoeft Europa niet te kopiëren.
Een ander voorbeeld is het diepe, oprecht gevoelde onbegrip in de regio over het aanhoudende geweld dat Israël gebruikt. Het is al snel een reflex voor mij om te wijzen op de andere kant: het bestaansrecht van Israël, het recht op zelfverdediging enzovoorts. Maar die reflex kan me in de weg staan als ik écht wil peilen hoe mensen tot in het diepst van hun wezen worden gekrenkt door deze vicieuze cirkel van dood en geweld. Het is véél te makkelijk om maar even over het enorme leed aan de Arabische kant heen te walsen. Doordat ik te snel in die reflex schoot, ben ik het afgelopen jaar Arabische vrienden kwijtgeraakt.
Het laatste voorbeeld wordt me in de schoot geworpen door de vreselijke aanslag op een kerstmarkt in het Duitse Maagdenburg. Die werd gepleegd door een Saudiër die zich van de islam heeft afgekeerd. Het gaat me niet om alle complottheorieën die nu de ronde doen; het gaat me erom dat de geheime dienst van Saudi-Arabië de Duitse collega’s meermalen had gewaarschuwd voor de extremistische agenda van de man – drie keer nog wel. Die terechte zorgen werden volkomen genegeerd. Waarom weet ik niet, maar het is verleidelijk om te speculeren. Zo van: deze man komt uit het zeer islamitische Saudi-Arabië, hij is ex-moslim en loopt gevaar: laten we hem maar welkom heten.
Dit laatste voorbeeld laat duidelijk zien dat ik niet de enige ben die steken heeft laten vallen als het gaat over het serieus nemen van partners in het Midden-Oosten. Daarom schrijf ik het allemaal maar op; er zijn meer mensen die hiervan kunnen leren.
Het is wat mij betreft een goed voornemen voor 2025: eerst luisteren naar wat mijn gesprekspartners in het Midden-Oosten beweegt. Echt luisteren, op een dieper niveau dan alleen de woorden horen. En pas dan, voorzichtig, daar zelf iets van vinden.
__
