Wat gaan de komende vier jaar brengen voor het Midden-Oosten nu Donald Trump opnieuw president van de Verenigde Staten wordt? Trump heeft bewezen onvoorspelbaar te zijn, maar zeker niet machteloos.
Hij heeft in zijn eerste termijn iets groots tot stand gebracht in het Midden-Oosten, iets dat wat mij betreft zijn grootste prestatie in het buitenlands beleid is geweest. Tegen alle verwachtingen in kreeg hij verschillende landen zover om een normalisatieverdrag met Israël te tekenen. Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en later ook Marokko en Sudan zijn nu partners van Israël – tot op zekere hoogte.
Over deze Abrahamakkoorden wordt soms wat neerbuigend gedaan, vooral omdat ze werden gesloten op de Trumpmanier: als een zakendeal. Maar toch. Intussen liggen die akkoorden er wel en zijn er nu dagelijks vluchten van Tel Aviv naar de Emiraten, om maar wat te noemen. Het feit dat zelfs Biden heeft geprobeerd het aantal deelnemers uit te breiden, spreekt wat dat betreft boekdelen.
Natuurlijk zal Trump proberen het aantal deelnemers aan de Abrahamakkoorden verder uit te breiden, maar dat zal niet meevallen – daarvoor is de huidige oorlog te ontwrichtend. De situatie in het Midden-Oosten in vergelijking met zijn eerste termijn is totaal anders. Normalisatie met Israël is nu besmet geworden. Saudi-Arabië heeft bijvoorbeeld herhaaldelijk gezegd dat er alleen sprake van normalisatie kan zijn als dat samengaat met de onomkeerbare stichting van een levensvatbare Palestijnse staat.
Of Trump die kant op wil valt zeer te betwijfelen. Hij is glashelder over zijn steun aan de huidige Israëlische regering, en als hij het niet was is de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Israël, Mike Huckabee, dat wel. Het lijkt er eerder op dat Trump richting een eenstaatbeleid zal koersen in plaats van het huidige ideaal van twee staten.
Wat betekent dat voor de oorlog? Dat weet Trump waarschijnlijk zelf ook niet, omdat hij hier te maken heeft met twee belangrijke verkiezingsbeloftes die tegengesteld zijn aan elkaar. Hij is een vriend van Israël en zal Netanyahu willen steunen in het verwezenlijken van diens oorlogsdoelen. Maar hij is óók een uitgesproken tegenstander van de nu al meer dan een jaar voortslepende oorlog en heeft gezegd daar een eind aan te zullen maken.
Die twee dingen gaan niet goed samen, en wat de boventoon gaat voeren zal moeten blijken. De grootste open vraag hierbij is of Trump het gaat toestaan dat ook Iran op grootschalige wijze aangevallen wordt. Trump is een havik als het om Iran gaat, maar hij weet ook dat een oorlog met Teheran enorme consequenties heeft.
Een trumpiaanse oplossing zou kunnen zijn dat Israël, met Amerikaanse steun, voor een beperkte tijd de oorlog gaat intensiveren om er daarna een beslissende streep onder te kunnen zetten, waarbij Trump dan naar voren komt als de grote dealmaker. Met een deal die een einde maakt aan de oorlog én tegelijk Iran op Trumps voorwaarden weer naar de onderhandelingstafel brengt, zou de president de geschiedenisboeken ingaan als vredestichter.
Maar eerlijk gezegd: het tegenovergestelde is ook goed denkbaar. Wat gaat het worden? Er liggen vier spannende jaren in het verschiet.
rd.nl/blikmoosten