Ze woonden een paar jaar in verschillende azc’s. Inmiddels hebben de Syrische vluchtelingen Ziad (44), Kamal (58) en Jamal (64) een verblijfsvergunning, maar nog geen huis. In afwachting daarvan wonen ze tijdelijk in een Harderwijkse pastorie.
Vijf jaar geleden had Ziad niet kunnen bedenken dat hij nu met drie landgenoten in een pastorie van de hervormde gemeente Harderwijk (Grote Kerk) zou wonen. Vanwege de oorlog in zijn land ontvluchtte de advocaat zijn woonplaats in het westen van Syrië. Hij week uit naar Damascus, waar het leven door onder meer problemen met het regime eveneens zwaar was.
Via Turkije reisde Ziad door naar Europa. De bootreis naar Italië duurde een week. „Zonder eten.” Eenmaal in Italië trok hij verder naar Nederland. In de zomer van 2022 meldde hij zich in het Groningse Ter Apel om asiel aan te vragen. „Daar sliep ik 21 dagen buiten omdat er geen plek was in het aanmeldcentrum.”
Uiteindelijk kwam Ziad in de noodopvang voor 700 vluchtelingen in het Groningse Zoutkamp terecht, die in september 2022 werd geopend om Ter Apel te ontlasten. Daarna volgden vier andere opvanglocaties, waaronder een asielschip in Amsterdam en als laatste het azc in Dronten.
Begin 2024 kreeg Ziad een verblijfsvergunning en het bericht dat hij een woning zou krijgen in Harderwijk. Zo lang die nog niet beschikbaar is, verblijft hij met drie andere statushouders in de pastorie van de hervormde gemeente, die sinds het vertrek van ds. J.W. van Bart in augustus 2023 leegstond.
Syrische koekjes
Samen met Kamal en Jamal ontvangt Ziad het bezoek in de ruime woonkamer. Op tafel staan koffieglazen en Syrische koekjes. De voormalige studeerkamer van de predikant, eveneens op de begane grond, is nu de slaapkamer van een vluchteling die niet bij het gesprek aanwezig is. De andere mannen slapen boven. Eten doen ze veelal gezamenlijk. „Kamal kan goed koken”, zegt Ziad.
Na het vertrek van ds. Van Bart kwam de leegstaande pastorie in beeld bij de Thuisgevers, vertelt Job Unger. Hij is als kwartiermaker voor de provincies Gelderland, Noord-Brabant en Limburg werkzaam voor deze organisatie, die tussen diverse betrokken partijen bemiddelt in tijdelijke opvangplekken voor statushouders die wachten op een permanente woning.
Namens de Thuisgevers legde Unger contact met de kerkrentmeesters van de hervormde gemeente Harderwijk over het tijdelijke gebruik van de pastorie, via een hiervoor bestemde financiële regeling. Toen deze akkoord was, benaderde hij de burgerlijke gemeente. Deze is ervoor verantwoordelijk dat de Syriërs uiteindelijk elk vanuit de pastorie doorstromen naar een woning in de stad.
Ook de vrijwilligersorganisatie Stichting Present Harderwijk raakte betrokken. „De pastorie stond leeg, dus er moest meubilair komen. Dat is via de boeldagwinkel van de hervormde gemeente geregeld”, vertelt Annemieke ten Hove-Kroon, coördinator van Present Harderwijk en lid van de hervormde wijkgemeente Grote Kerk. Na een oproep van Present meldde Derk Rougoor, actief vanuit de plaatselijke werkgroep kerk en vluchteling, zich als vrijwillige buddy voor de mannen.
Ingewikkeld
Jamal in de keuken van de pastorie waar hij tijdelijk verblijft, samen met drie andere Syrische statushouders. beeld André Dorst
Kamal kwam in 2020 als asielzoeker naar Nederland. Zijn vrouw en zes kinderen zijn nog in Turkije. beeld André Dorst
Syrische koekjes. beeld André Dorst
Derk Rougoor en Annemieke ten Hove op bezoek bij de statushouders in de pastorie van de hervormde gemeente Harderwijk. beeld André Dorst 
Jamal. Annemieke ten Hove, Derk Rougoor en Kamal (v.l.n.r) in de tuin van de pastorie.Begin mei arriveerden de statushouders in de pastorie. Ten Hove en Rougoor helpen hen sindsdien bij allerlei administratieve en praktische zaken, variërend van het zoeken van een huisarts en het bezoek aan een apotheek tot het repareren van een fiets.
Rougoor zegt dat hij het vrijwilligerswerk met plezier doet. „Ik kan over het algemeen goed met buitenlandse mensen opschieten. Toen ik hieraan begon, wist ik niet precies wat ik kon verwachten, maar ik houd wel van verrassingen. Door dit werk heb ik nog weer eens ontdekt hoe ingewikkeld veel regels en procedures in Nederland zijn en hoe lastig het voor deze mensen is om daarin hun weg te vinden. Daar help ik hen bij.”
De vrijwilliger nodigde de tijdelijke bewoners van de pastorie ook uit voor de mannenavonden die de plaatselijke werkgroep kerk en vluchteling elke twee weken organiseert in een wijkgebouw van de baptistengemeente, pal achter de pastorie. Daar kunnen ze zowel vluchtelingen als Nederlanders ontmoeten.
„We zijn hier heel vriendelijk ontvangen en we zijn dankbaar voor de hulp die we krijgen” - Ziad, Syrische vluchteling
„Gisteravond was er een spelletjesavond, waar twee van deze mannen ook waren.” Jamal maakt met gebaren duidelijk dat hij heeft gedart. „Ik heb ze ook weleens uitgenodigd voor de internationale diensten die de kerken in Harderwijk en Hierden wekelijks bij toerbeurt organiseren”, vervolgt Rougoor. „Een van de mannen, die zelf moslim is, kwam een keer kijken. Een ander komt er wel vaker.”
„We zijn hier heel vriendelijk ontvangen en we zijn dankbaar voor de hulp die we krijgen”, zegt Ziad. Hij ervaart een groot verschil tussen de azc’s waar hij verbleef en zijn huidige woonplek. „Eerder had ik steeds een kamer van een paar vierkante meter waar we met minimaal vier mannen sliepen, vaak uit andere landen, zoals Marokko of Albanië. Nu heb ik voor het eerst een eigen slaapkamer en durf ik m’n telefoon ’s nachts gewoon naast m’n bed te leggen.”
„Door dit werk heb ik nog weer eens ontdekt hoe ingewikkeld veel regels en procedures in Nederland zijn” - Derk Rougoor, buddy van vluchtelingen
Bombardementen
Kamal en Jamal spreken geen Engels, maar maken via Ziad eveneens duidelijk dat het in de pastorie beter wonen is dan in een azc. Jamal heeft in tweeënhalf jaar tijd in negen opvanglocaties gewoond, van Ter Apel tot Budel, voordat hij vanuit het azc in Harderwijk naar de pastorie verhuisde.
Terwijl Ziad zich zorgen maakt over zijn zussen die nog in Syrië zijn, missen de beide andere mannen hun vrouw en kinderen. Jamal laat op zijn telefoon recente beelden zien van vluchtelingen in Libanon, waar zijn vrouw en vijf kinderen verblijven. „Vanwege bombardementen zijn ze een paar keer verhuisd naar een andere plaats. Ze moeten steeds een andere plek zoeken. Als Syriër heb je geen rechten in Libanon. Dat is heel moeilijk.”
Het traject voor gezinshereniging is ingezet, maar het wachten op de overkomst van zijn familieleden valt Jamal zwaar. „Eerst hoorde ik dat ze na negen maanden konden komen, maar die tijd is al voorbij. Ik heb geen idee hoelang het nog duurt.”
Zowel Kamal als Jamal zegt niet te begrijpen hoe het systeem werkt. Beiden kennen landgenoten die tien maanden of een jaar na hen naar Nederland kwamen, intussen een huis hebben en met hun gezin herenigd zijn. De vrouw en zes kinderen van Kamal, die sinds 2020 in Nederland is, verblijven nog in Turkije. „Ze zeggen steeds: Waarom laat je ons niet komen? Ik kan er niets aan doen dat het zolang duurt. Soms vraag ik me af: zijn we wel echt welkom in Nederland?” „De asielplannen van de nieuwe regering geven hun nog extra stress”, vult Ziad aan.
Ook het wachten op een eigen woning duurt langer dan verwacht. „Toen we in dit huis kwamen, hoorden we dat we na een halfjaar een eigen huis zouden krijgen. Ik ben al met mijn vriendin naar meubels wezen kijken. Inmiddels ben ik hier bijna een halfjaar, maar ik heb nog geen huis.”
Blikjes rapen
Ten Hove geeft aan dat de eerste woning vanuit de gemeente naar verwachting op korte termijn ter beschikking komt, waarna een van de statushouders kan doorstromen. „Ik snap dat het wachten lang duurt, maar heb geen invloed op de wachttijd. Inmiddels is het contract van de Thuisgevers met de hervormde gemeente verlengd, zodat de mannen hier zo nodig tot maart kunnen blijven, omdat we nog geen nieuwe predikant hebben.”
De mannen hebben nog geen volledige dagbesteding. Ziad heeft inmiddels wel het theorie-examen voor zijn rijbewijs gehaald en hoopt de komende tijd ook voor het praktijkexamen te slagen. Kamal, die vroeger ijzerhandelaar was, gaat geregeld de wijk in om lege blikjes en flesjes te rapen. „Ik kan niet binnenblijven en stilzitten.” Met het statiegeld helpt hij zijn familie in Turkije.
Binnenkort hopen de statushouders met hun taal- en inburgeringstraject te beginnen. Daarna zou Ziad graag weer als advocaat aan het werk gaan. „Dat heb ik in Syrië tien jaar gedaan. Misschien kan ik hier in de toekomst asielzoekers bijstaan in hun procedure.”
