Vapen, appen en gamen: de smartvape, een nieuw type e-sigaret, verenigt meerdere mogelijke verslavingen in één apparaat. Kinderartsen zijn zeer bezorgd. „Het is verknipt dat iemand zoiets ontwerpt.”
De e-sigaret was al populair onder jongeren: volgens het Trimbos-instituut gebruikt een op de vijf jongeren weleens een vape. Maar de komst van de smartvape zou daar zomaar een schepje bovenop kunnen doen. Kinderlongarts Sanne Hammer sloeg woensdag alarm op LinkedIn nadat een zestienjarige patiënt de gadget uit zijn zak haalde als antwoord op de vraag of hij rookte. Andere artsen vallen haar bij.
Sinds 1 januari 2024 zijn vapes met een smaakje in Nederland verboden. Dat betekent dat ook smartvapes, die in smaken als bubblegum en watermeloen worden aangeboden, niet verkocht mogen worden. Toch is het volgens RTL Nieuws niet moeilijk om eraan te komen. De apparaatjes worden voor bedragen vanaf vijftien euro verkocht via sociale media, bijvoorbeeld de app Telegram. Ook Nederlandse webshops bieden ze aan, via buitenlandse websites.
„Te gek voor woorden”, noemt kinderarts Lissy de Ridder, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, het bestaan van de smartvape. „Hiermee heeft de tabaksindustrie een apparaatje ontwikkeld waarin ze alles waar kinderen makkelijk toe te verleiden zijn, bij elkaar stoppen. Het is echt verschrikkelijk dat ze er kennelijk alles aan doen om kinderen aan het vapen te krijgen. Alleen maar om ze te laten starten met een gewoonte waar ze moeilijk van af kunnen komen: we weten dat kinderen die beginnen met vapen een drie keer zo grote kans hebben om later te gaan roken.”
Kinderen die vapen hebben drie keer zo grote kans om later te gaan roken - Lissy de Ridder, voorzitter Nederlandse Vereniging voor Kinderziekten
Ook kinderlongarts Sophie Cohen vindt het „heel verknipt dat iemand zoiets ontwerpt. De e-sigaret werd ooit op de markt gebracht als ‘veilig’ alternatief voor mensen die wilden stoppen met roken. Maar toen vapes al snel roze, paars en geel werden, met glitters en smaakjes, bleek dat de tabaksindustrie gewoon uit was op nieuwe klanten. Met deze smartvapes komt daar ook nog een game bij, waarbij je een hijs van je vape moet nemen om een niveau hoger te komen of punten te verdienen. Iemand heeft dus zitten bedenken hoe hij vapen nóg verslavender kan maken voor jonge tieners. Dat is toch idioot? Dit gaat weer een nieuwe golf aan verslaafde kinderen met zich meebrengen. Als kinderlongartsen zijn we daar woedend over.”
Voor Cohen, die in het Wilhelmina Kinderziekenhuis werkt, is er geen discussie over mogelijk: de smartvape is speciaal ontworpen om jonge tieners aan het roken te krijgen. „Dat is gunstig voor de tabaksindustrie: hoe jonger je bent, hoe verslavingsgevoeliger je brein nog is – en hoe meer kans je dus hebt om je leven lang klant te blijven.” Daarbij overzien kinderen en pubers de langetermijneffecten niet, benadrukt De Ridder. „Zij leven in het nu. Met zo’n smartvape is het voor hen nog makkelijker om de verkeerde keuzes te maken.”
Want dat vapen zeer schadelijk is, wordt steeds duidelijker. In sommige vapes zitten meer schadelijke stoffen en nicotine dan in een heel pakje sigaretten, weet De Ridder. „Nicotine is zeer slecht voor de ontwikkeling van je brein. Deels is dat niet herstelbaar. En als je vapet, heb je een groter risico om later psychische problemen te ontwikkelen, zoals angstklachten of depressie.” Ook is het „extreem verslavend”, zegt Cohen. „Je hoeft eigenlijk maar één vape op te roken om al verslaafd te raken.”
Je hoeft maar één vape op te roken om verslaafd te raken - Sophie Cohen, kinderlongarts
Beide artsen steunen Nicotinee , een burgerinitiatief om de verkoop van nicotinehoudende producten aan iedereen die is geboren na 1 januari 2012 te verbieden. Op 12 december zal de Tweede Kamer over dit voorstel stemmen. De Ridder: „We moeten toewerken naar een nicotinevrije generatie. „Dan moeten we de industrie niet toestaan om een smartvape op de markt te brengen, want die doet het omgekeerde.”
In dat voorstel is ook aandacht voor handhaving, vult Cohen aan. „Nu zijn er wel regels, maar die worden niet gehandhaafd. Als een speciale toezichthouder de illegale verkoop, in winkels en online, gaat handhaven, wordt het voor jonge kinderen steeds moeilijker om aan vapes te komen.” Gebeurt dat niet, dan zal de smartvape het vapen onder jongeren nóg populairder maken, vreest ze. „Dit zal een vlucht nemen, tenzij we het stoppen.”
