Pasen en paasdatum

De paasvieringen van de oosterse en westerse kerken vallen in 2025 op dezelfde datum, 20 april, maar meestal is dat niet het geval. De verschillende data van Pasen in het Oosten en het Westen hebben te maken met verschillende berekeningsmethoden. Zo bepalen de oosterse kerken de datum van Pasen aan de hand van de juliaanse kalender, terwijl de westerse kerken de gregoriaanse kalender uit de 16e eeuw hanteren.

De juliaanse kalender is ingevoerd in 45 voor Christus door Julius Caesar en naar hem genoemd. Paus Gregorius XIII kondigde in 1582 een nieuwe kalender af, de zogeheten gregoriaanse kalender. Deze was nauwkeuriger afgestemd op het astronomische jaar. De gregoriaanse kalender is tegenwoordig in de meeste landen de standaard.

Toen de westerse kerk de gregoriaanse kalender invoerde in opdracht van de paus van Rome, ging de oosterse kerk daar niet in mee. Gregorius was alleen het hoofd van de westerse Rooms-Katholieke Kerk. De oosterse kerk erkende zijn gezag niet. Dat had tot gevolg dat de kalenders uit de pas gingen lopen en feestdagen niet meer op dezelfde dag vielen.

De juliaanse kalender loopt tot het jaar 2100 dertien dagen achter op de gregoriaanse kalender, die in het Westen wordt gebruikt. Het gevolg daarvan is dat de Oosters-Orthodoxe Kerk Kerst op 7 januari (van de westerse kalender) viert; voor de kerken uit het Oosten is het echter gewoon 25 december (op hun juliaanse kalender).

De banden tussen de oosterse en de westerse kerk zijn door het oecumenisch proces en samenwerking op tal van terreinen hechter geworden. Dat bracht een aantal leiders van de oosterse en de westerse kerk tot de gedachte om te streven naar één paasdatum.

Het jaar 2025 zou daarvoor een mooi moment zijn, omdat het dan 1700 jaar geleden is dat het Concilie van Nicea werd gehouden. Het was dit concilie dat besloot dat Pasen zou worden gehouden op de eerste zondag na de eerste vollemaan na het begin van de lente, volgens de gregoriaanse of astronomische kalender. Dat betekende dat Pasen kan vallen tussen 22 maart en 25 april. Die lijn zou nu weer gevolgd kunnen worden.

De vraag is of alle oosterse kerken zich willen aanpassen aan de gregoriaanse kalender. Nu de Russisch-Orthodoxe Kerk zich sterk heeft geïsoleerd van andere kerken –ook die in het Westen– door openlijk Poetin en zijn oorlog in Oekraïne te steunen, lijkt de kans op overeenstemming over de data van de feestdagen voorlopig ver weg.