Hoewel ik als kind en jonge puber de boeken van K. Norel, L. Penning en J. van Reenen verslond, ontwende ik als adolescent het lezen. Natuurlijk greep ik wel naar een boek tijdens vakanties en in rustige weken, maar structureel lezen, daar kwam het niet meer van. Logisch wellicht, er moet immers gewerkt worden? Tijdens de studie ging het daarbij vooral om de puntjes, en in het werkveld om presteren. Er moest wat gedáán worden. Wat liet ik daarmee veel tijd verloren gaan.

Reeds decennialang neemt het aantal mensen af dat wekelijks tijd voor lezen vrijmaakt. Tussen 2006 en 2016 daalde het aandeel lezers in Nederland van 90 naar 72 procent. De tijd die lezers vrijmaken voor een boek of krant, veranderde nauwelijks. Aldus onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (2018).

Afleiding

Ditzelfde onderzoek geeft aan dat mensen die zich bezighouden met multitasken bij het lezen, minder opgaan in wat zij lezen. Van de vijftig minuten die mensen in 2015 lazen, vond slechts achttien minuten plaats zonder dat het werd gecombineerd met andere activiteiten. Zijn jongeren daarom nu meer op straat te vinden? Dat lijkt niet het geval. Onderzoek van Jean Twenge (iGen, 2017) toont aan dat jongeren minder risicovol gedrag ondernemen en meer tijd op hun slaapkamer doorbrengen. Omgeven door media en digitale contacten. Bij ouderen is het evident wat afleidt; werken gaat immers altijd voor? Daarbij gebruiken ook zij de smartphone intensief en kennen de meesten een veelvoud aan verplichtingen. Het totaalaantal mensen dat aangeeft te lezen, is volgens het SCP onder te verdelen in drie ongeveer even grote groepen. De groep lichte lezers besteedt wekelijks gemiddeld een kwartier per dag aan lezen. De groep mediumlezers drie kwartier. De ferventste lezers lezen gemiddeld ruim twee uur per dag.

Alweer jaren geleden kreeg ik een stagiair die mij begon te voeden met vakliteratuur. Een slimme meid die wist wat er speelde in het werkveld op onderzoeksgebied. Ik leerde haar hoe de echte wereld werkt als het gaat om jeugdwerk, zij leerde mij weer lezen. Gemotiveerd door haar enthousiasme werkte ik mij door haar literatuur. Het greep me en is niet meer gestopt. Waarschijnlijk besefte ze niet wat ze bewerkstelligde. Blijkbaar heeft voorleven zin. Een goede les voor deze stagebegeleider.

In diezelfde periode las ik een boek van een jonge predikant die rond zijn dertigste levensjaar dreigde vast te lopen. Zijn studie lag ver achter hem, het werkveld slokte hem op. Hij was druk, maar door een gebrek aan vers opgedane kennis en inspiratie verloor hij mentale slagkracht. Tot hij weer ging lezen. Hij schreef al lezend citaten op. De man kwam inhoudelijk weer op dreef, en dat merkte zijn omgeving. Als twintiger schrok ik van dit boek. Zo kan het dus gaan als jij je verliest in actie zonder aan de inhoud te werken. Ik pakte maar snel weer een boek.

Meditatief leven

Dr. A. van Brummelen schreef eind jaren 80 van de vorige eeuw het boekje ”Meditatief leven”. Daarin geeft hij niet alleen aandacht aan meditatie, maar als vanzelf ook aan de leescultuur. Hij schrijft: „Meer en meer komt het ons voor dat de vergaderzucht van het huidige christendom de persoonlijke voeding uit de bronnen verstopt.”

Het gaat hem om meer dan alleen lezen; meditatie is van belang: „Wie niet werkelijk tijd en rust neemt voor de dingen Gods, moet zich afvragen of hij niet bezweken is voor een verzoeking die wellicht minder opvallend, maar veel ernstiger is dan opzienbarende verleidingen.” Dr. Van Brummelen pleit voor regelmaat en structuur: „Geestelijk leven is gebaat bij een zekere discipline. De met zelftucht aanvaarde regelmaat van vaste gewoonten kan zegenrijk zijn.”

Lees ’s morgens een Bijbelgedeelte en mediteer daarover. Voed je daarbij ook met een aantal bladzijden van een theologisch boek uit de traditie. Dit kan niet zonder gebed. Dr. A. van Brummelen: „Alleen de biddende ziel is waakzaam te midden van de droom, het onbewuste, de meningen van de dag en de massahysterie.”

Vliegtuigstand

Ik kan niet zonder vaste gewoonten en patronen, hoewel mijn agenda iets anders doet vermoeden. Daarom lees ik voor de dag uit. Ik kan het iedereen aanbevelen. Leg die smartphone weg, of zet hem in de vliegtuigstand. Start de dag ‘in de hangar’ met dagelijkse voeding. Op jaarbasis werk je zo gaandeweg boeken door die je altijd al eens wilde lezen. Wie standaard 30 minuten per dag leest, laat zich 10.950 minuten per jaar diepgaand vormen.

Leef doorlopend met een boek onder handbereik of in je tas. Die momenten dat je nu overdag rondzwerft via je favoriete apps lenen zich voor een paar bladzijdes voeding. Even op vliegtuigstand, om te verdwalen in een andere wereld. Het zal je leven blijvend verrijken. Vandaag is een goede dag om ermee te beginnen.

De auteur is programmamanager bij Yona Foundation.