De hoogte van de uitkeringsbonussen in het plan varieert: echtparen krijgen totaal 2700 euro, alleenstaanden 3600 euro en alleenstaande ouders 7000 euro. Per kind onder de 18 wordt 2300 euro uitgekeerd (voor maximaal drie kinderen).

De planmakers handhaven de heffingskortingen (algemene heffingskorting, arbeidskorting en inkomensafhankelijke combinatiekorting).

Ze willen huurders ook WOZ-belasting laten betalen, om een deel van het tekort als gevolg van het plan te financieren. De rest van het tekort moet gehaald worden bij milieuvervuilers en in de vermogensbelasting.

Ik heb de plannen op mijn manier doorgerekend met voorbeelden en kom tot deze conclusie:

- Het belastingsysteem wordt er niet simpeler op, vooral omdat men de inkomensafhankelijke heffingskortingen niet aanpakt.

- Over de hoogte van de ”verzilveringsbonussen” is onvoldoende nagedacht. Echtparen zijn hierbij zeer in het nadeel. D66 wil een student een bonus van 3600 euro per jaar geven, terwijl een echtpaar maar 2700 euro op jaarbasis krijgt. Dat is onrechtvaardig.

- Hoofdbezwaar: scheiden wordt financieel zeer aantrekkelijk.

WOZ-probleem

De huur- en zorgtoeslag verdwijnen in het plan. Dat betekent een vereenvoudiging. Maar in plaats daarvan komen de eerdergenoemde uitkeerbare heffingskortingen. En die kunnen niet aan iedereen van tevoren met zekerheid worden uitgekeerd, vooral omdat (zeker bij zelfstandigen) van tevoren niet bekend is of de bonussen met de verschuldigde belasting verrekend kunnen worden.

Bij echtscheiding wordt het ook niet echt simpel: wat als iemand met kleine kinderen (hetzij op 30 juni, hetzij op 1 juli) gaat scheiden en daarna gaat samenwonen?

Gemeenten krijgen er een probleem bij: moeten zij wel of geen kwijtschelding van de WOZ-belasting voor huurders doorvoeren. Wat zijn de criteria? Moeten zij aan inkomenspolitiek gaan doen?

Grote verschillen

Grootste winnaar is de alleenstaande ouder met een ton aan inkomen en drie kinderen op de kinderopvang. Die gaat er netto 21.000 euro per jaar op vooruit.

Grootste verliezer is de eenverdiener met 22.000 euro aan inkomen. Die levert 3100 euro in. Met een voor 1962 geboren partner zonder inkomen wordt het in die situatie nog erger want de algemene heffingskorting (nu nog 2711 euro) wordt te zijner tijd niet meer uitgekeerd (dit staat trouwens los van het D66-plan). In die situatie bedraagt de teruggang ongeveer 6000 euro netto.

Vooral de verschillende hoogten van de verzilveringskortingen maken het systeem onrechtvaardig. Aan de ene kant heb je de alleenstaande ouder die zzp’er is en startersaftrek heeft, 63.000 euro winst uit onderneming heeft, gratis kinderopvangtoeslag krijgt en ook nog op jaarbasis per saldo 600 euro van de staat aan belasting enzovoorts ‘vangt’. Aan de andere kant moet een echtpaar met een uitkering van maar bruto 20.000 euro (partner geen inkomen) 2200 euro betalen.

Effecten grootschalig

Mijn hoofdbezwaar is dat scheiden financieel een ‘feest’ wordt. Onderschat belastingplichtigen niet: die zijn creatief genoeg om op papier te scheiden en in de praktijk gewoon samen te wonen. Dat wordt met dit plan wel heel aantrekkelijk gemaakt.

Als voorbeeld een echtpaar met twee kinderen. Beiden verdienen meer dan 30.000 euro. Na de scheiding zet elk een kind op naam. In plaats van een verzilveringsbonus van 2700 euro en een inkomensafhankelijke combinatiekorting van 2881 euro (samen 5581 euro) krijgt men na de scheiding tweemaal 7000 en tweemaal 2881 euro (bij elkaar 19.762 euro). Nettowinst: 14.181 euro ofwel bijna 1200 euro per maand.

Ook voor echtparen (alleenverdiener) zonder kinderen wordt scheiden interessant: hun ‘voordeel’ loopt op tot zo’n 9000 euro.

De effecten zullen grootschalig optreden omdat de verschillen veel te groot zijn. Gevolg: enorm lagere belastingopbrengsten.

Alternatief

Voor belastingbox 1 kom ik met het volgende alternatief:

- Halvering van de zorgpremie en afschaffing van de zorgtoeslag vormen een prima idee.

- Handhaaf de huurtoeslag.

- Schaf de hypotheekrenteaftrek af. Geen bijtelling van het huurwaardeforfait als er geen hypotheek (meer) is. Belast de eigen woning niet in box 3.

- Handhaaf de kinderbijslag en combineer die met het kindgebonden budget (dat verdwijnt volgens het D66-plan).

- Stop de kinderopvangtoeslag (dat is geld rondpompen). Ga over op een eigen ouderbijdrage; er moet een financiële prikkel zijn!

- Bedenk geen nieuwe uitkeerbare bonus maar hervorm de heffingskortingen. Maak daar vaste en geen inkomensafhankelijke bedragen van. Geef de partner van een alleenverdiener (die is nu achtergesteld) een uitkeerbare algemene heffingskorting.

- Pas vervolgens de tarieven aan. Daarin zal (veel) meer verschil ontstaan maar dat is niet erg. Verschillen zijn er nu ook maar niemand ziet ze. Bijvoorbeeld een AOW’er met 39.000 euro betaalt nu voor iedere euro meer inkomen volgens de tarieven 37,35 procent. In werkelijkheid echter 55,3 procent (inkomstenbelastingtarief; ouderenkorting daalt met 15 procent en algemene heffingskorting daalt). Voor mensen onder de AOW-leeftijd loopt in het huidige systeem het marginale tarief zelfs op tot 90 procent.

De auteur heeft een administratie- en belastingkantoor.