Ds. Brienen: Profetie in kerk een ondergeschoven kindje
Profetie is onder reformatorische kerken in Nederland een ondergeschoven kindje, vindt ds. J. G. Brienen. Zijn gemeente, de christelijke gereformeerde kerk (cgk) in Hoofddorp, ging ermee aan de slag. „Je kunt niet zeggen: Aan profetie zitten gevaren, dus doen we het maar niet.”
Ds. Brienen houdt zich al jaren bezig met het thema profetie. De predikant studeerde in 2000 aan de Theologische Universiteit Apeldoorn af op de scriptie ”Streeft ernaar te profeteren. Het functioneren van de gave van profetie in de samenkomsten van een gemeente van gereformeerde signatuur in de 21e eeuw”. Vorige week legde hij op een avond van het Netwerk Bezinning Profetie –onderdeel van MissieNederland in Driebergen– uit waarom profetie volgens hem belangrijk is.
Wat is dat eigenlijk: een profetie?
„Een woord van God ontvangen en doorgeven. De Bijbel spreekt ook nog op andere manieren over profeteren, zoals het krijgen van dromen of visioenen en het voorzien van toekomstige dingen. Sommige mensen horen Gods stem in een lied of via de natuur. Of er komt een woord van binnenuit of van iemand anders, zodat het je leven raakt. Dat zou een profetie van God kunnen zijn.”
U houdt dus nog wel een slag om de arm.
„Profetieën moeten altijd worden getoetst aan het Woord van God, aan hoe Hij Zich openbaart.”
Misschien beelden mensen zich wel allerlei dingen in.
„Klopt. Je moet bij jezelf beginnen: ben ik wel eerlijk in mijn relatie met God? Een toetssteen kan ook zijn dat een gedachte of woord als een verrassing komt, spontaan. Of als je een woord voor een ander hebt, dat je zelf niet weet wat het betekent.
De angst dat een profetie niet van God komt maar uit jezelf, kan overigens ook een list van de tegenstander, de duivel, zijn. Een belangrijk criterium is dat iemand uit Jezus leeft.”
U noemde vorige week profetie een spel. Klinkt dat niet wat profaan voor zoiets heiligs?
„Dan moet ik even de achtergrond van die uitspraak schetsen. Voordat ik theologie ging studeren, rondde ik een sportopleiding af. Ik gebruikte het voorbeeld van profetie als spel om aan te geven dat het in de gemeente niet gaat om te winnen, om te presteren als profeet of om een successtory te kunnen vertellen. Je kunt op een heilige manier dit spel spelen: ieder gemeentelid heeft er een eigen plek in. Dan kunnen er verrassende dingen gebeuren.”
In uw scriptie uit 2000 stelde u al: er moet meer ruimte komen voor profetie in de gemeente. Dat gaat u nu in Hoofddorp in praktijk brengen?
„Ja, dat zijn we aan het ontdekken: hoe geven we profetie een plek in het gemeenteleven? Behalve om de verkondiging van het Woord gaat het dan om het delen van dit Woord en om de onderlinge bemoediging in het dagelijks leven.
Dat geldt allereerst op persoonlijk vlak. Hoor je Gods stem, zoals de schapen in Johannes 10 de stem van de herder kennen? In de kerk stel ik weleens de vraag: „Wat heeft God in deze dienst tegen je gezegd?”
Profetie is een gave van God, zoals blijkt uit 1 Korinthe 12-14. Ik denk dat iedereen zich daarnaar mag uitstrekken. De Bijbel zet geen streep door de gave van profetie, alsof die tijdelijk functioneerde. In het Nieuwe Testament worden alle gaven gegeven tot opbouw en uitbreiding van het Koninkrijk. In Hoofddorp geven we ruimte aan profetie binnen het gebedsteam, in de Alpha-cursus en een aantal keren per jaar tijdens de kerkdienst. Dan kunnen mensen van het gebedsteam, nadat ze tijd met God hebben doorgebracht, een woord of bemoediging doorgeven. Samen met een ouderling toets ik dan de profetie aan de hand van een aantal criteria, waarna die dan in de dienst wordt gedeeld.”
Hoe beoordeelt u dan of een profetie echt is?
„Zover je dat kunt beoordelen. Komt dit woord van God, uit iemand zelf of is het van de tegenstander? Een belangrijk criterium is dat een profetie overeenkomt met hoe God Zich in Zijn Woord openbaart. Brengt de profetie je dichter bij Jezus? Bouwt het op, vertroost het, bemoedigt het? Wordt de profetie uit liefde gegeven?”
Dat is niet altijd eenvoudig te beoordelen.
„In onze gemeente was eens iemand die in zijn gedachte het beeld van een vogeltje met één pootje had gezien. Dan kom je met deze criteria inderdaad niet heel ver. Toen hebben we gezegd: het gaat om een vrij neutraal beeld, in liefde gegeven en het is niet in tegenspraak met de Bijbel. Laten we kijken wat God ermee doet. Het bleek een heel sprekend beeld te zijn waardoor uiteindelijk mensen uit de gemeente betrokken raakten bij mensen uit de buurt van de kerk.”
Welke status heeft zo’n profetie?
„Een profetie heeft afgeleid gezag als hij de toets van de Bijbel kan doorstaan.”
Als je profetie als op zichzelf staande gave ziet, wordt ze dan niet oncontroleerbaar?
„Als je de gave isoleert wel. Daarom functioneert profetie altijd binnen de gemeente, onder toezicht van het leiderschap, met duidelijk onderwijs en kaders. Profetie is een samenspel met andere gaven. Je kunt niet zeggen: aan profetie zitten gevaren, dus doen we het maar niet.”
Is iedereen in de gemeente van Hoofddorp even enthousiast?
„Sommige mensen hebben er hun vragen bij, dat klopt. Ook theologische vragen: Is dit Bijbels? Geldt profetie ook nog voor vandaag? Hebben we het dan altijd verkeerd gedaan of hebben we niet goed geloofd? Er zijn ook mensen die juist positief zijn en naar méér verlangen. We moeten naar elkaar luisteren en in gesprek gaan. Beide kanten mogen ruimte vragen en geven.”
Misschien vinden sommige gemeenteleden het allemaal wat dwingend. Alsof je geen goed christen bent als je niet profeteert.
„We zijn altijd geneigd elkaar de maat te nemen en onszelf aan anderen te spiegelen. Ben ik beter of minder? Profetie is een gave van de Geest en daar heb je zelf niet de regie over. God geeft ook andere gaven, zoals dienstbaarheid, gebed, leidinggeven en onderwijs. Aan die gaven zijn we gewoon meer gewend.”
Volgens de reformatoren Zwingli en Bullinger was profetie vooral de gave om de Schrift uit te leggen en toe te passen.
„Daar ben ik het deels mee eens. De Heilige Geest spreekt door de Schrift en tot mensen vandaag. De Bijbel normeert, maar beperkt niet. Ik denk dat we in de Reformatie ook dingen hebben laten liggen. Profetie is een Bijbelse opdracht. Ze biedt mooie kansen om nog meer van het Woord van God te verstaan: in je eigen leven en in dat van mensen om ons heen.”