Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, is kritisch op het gevoerde overheidsbeleid. „Het beleidsuitgangspunt van de overheid is: evalueren moet. Altijd. We weten echter dat het niet altijd gebeurt. Even vaak wel als niet.” De hoogleraar reageert desgevraagd op het tweede rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over de aanpak van de coronacrisis dat woensdag verscheen.

Met name de schoolsluiting had erg negatieve gevolgen. „Er kwamen ineens 1 miljoen kinderen thuis te zitten. Het was een draconische maatregel, maar over de gevolgen wilde de overheid niet spreken”, herinnert Helsloot zich. En die waren niet mals. „De leerlingen raakten daardoor niet alleen een heel jaar kwijt. Uiteindelijk hebben wel 100.000 kinderen in Nederland door de schoolsluiting een lagere opleiding en dat vertaalt zich helaas direct in een korte gezonde levensduur.”

De regering wilde daadkrachtig overkomen, vermoedt de Nijmeegse hoogleraar. „De Jonge, de minister van Volksgezondheid wilde laten zien dat hij een mannetjesputter was. En het Outbreak Management Team keek alleen naar de positieve effecten. Gepruttel over mogelijke negatieve effecten werd in de kiem gesmoord.”

Vanuit het onderwijsveld bereikten het ministerie tal van reacties over de negatieve effecten van de schoolsluiting voor de kinderen. „Iedereen in Den Haag voelde op zijn klompen aan dat monitoren van de negatieve effecten op de leerlingen politiek niet aantrekkelijk was. Dus werd dat achterwege gelaten. Daar moet de regering zich voor schamen”, vindt Helsloot.

De overheid heeft echter ook de positieve effecten niet gemonitord. „Het is nu onbekend of de maatregelen effectief zijn geweest. We kennen uit het onderwijs alleen de negatieve effecten. Maar hoe groot die zijn, is ook gissen.”

Eenzijdig

De hoogleraar weet dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al voordat de coronacrisis begon, had nagedacht over zinvolle maatregelen bij een epidemie. „Zij had toen al bedacht dat scholensluiting geen zin had, en het dragen van mondkapjes ook niet. We zijn echter achter andere landen en eenzijdige adviseurs aangehold.”

De uitgangssituatie van het nieuwe kabinet voor een volgende pandemie is dan ook niet gunstig, meent Helsloot. „We hebben niet helder wat de positieve en negatieve effecten van de maatregelen zijn geweest. Het gevaar bestaat dat het kabinet straks dezelfde maatregelen weer van stal haalt. Het kan immers niet bewust kiezen voor beleid dat wel werkt. Kijk, als ik iemand met hamer op hoofd sla en hij overlijdt, en ik verzuim om het effect van de klap met de hamer te evalueren, dan is de kans groot dat ik het de volgende keer weer doe. Met hetzelfde dramatische effect.”

De hoogleraar is blij dat de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) scholensluiting afraadt, zelfs in het meest zwarte scenario. „Ik hoop maar op het gezonde verstand van onze regering.”