Piekbelaster uit Uddel wil niet denken aan stoppen
Het moet afgelopen zijn met de stikstofneerslag van 500 tot 600 piekbelasters op kwetsbare natuur, en wel binnen een jaar en desnoods gedwongen. Kalverhouder Jan Vos uit Uddel staat vrijwel zeker op het lijstje. „Ik wil gewoon doorboeren.”
Het advies dat stikstofbemiddelaar Johan Remkes woensdag uitbracht aan het kabinet zorgt voor onrust onder veehouders: bij wie klopt de overheid binnenkort op de deur? Wie vlakbij een Natura 2000-gebied een stal vol kippen, varkens of runderen heeft, is al snel aan de beurt.
Jan Vos (61) is een van de tientallen kalverhouders in de omgeving van Uddel en Elspeet, een agrarische enclave op de Veluwe. Met een depositie van 60 mol per hectare per jaar op het bos achter zijn boerderij is hij volgens zijn adviseur Steven van Westreenen een typische piekbelaster.
De boodschap van Remkes viel de boer rauw op het dak. „Ik word er tureluurs van. Laat de politiek gewoon zeggen dat ze van de intensieve veehouderij af wil, net als eerder van de nertsenhouderij, dan weten we tenminste waar we aan toe zijn.”
Vos heeft enkele jaren geleden fors geïnvesteerd om zijn bedrijf up-to-date te houden. Een aanvraag voor een volgende stap, die opnieuw tot een flinke verlaging van de stikstofuitstoot zal leiden, ligt al tijden bij de gemeente Apeldoorn op de plank.
Voor eerdere vrijwillige uitkoopregelingen, landelijk en provinciaal, heeft Vos zich niet aangemeld. „Ik heb nooit overwogen om te stoppen, want ik heb een opvolger.”
Die opvolger is een van zijn zoons, Dinant (30). Hij werkt nu nog vier dagen per week als zzp’er in de houtbouw. Diep in zijn hart heeft ook zijn jongere broer Jurgen (15) zin om boer te worden.
Nieuwe stal
In 2012 kreeg Vos na jaren touwtrekken vergunning voor de bouw van een nieuwe stal. Die verrees in 2016 en biedt ruimte aan 720 dieren. Een chemische luchtwasser haalt 90 procent van de ammoniak uit de stallucht.
Een deel van zijn kalveren verhuisde uit de traditionele ”Veluwse kapjes” –waaruit de stallucht ongefilterd de lucht in gaat– naar het nieuwe onderkomen. Om de bouw daarvan te kunnen financieren moest Vos wel meer dieren gaan houden. Het totale aantal kalverplaatsen ging van 900 naar ruim 1500. Dankzij de luchtwasser nam de stikstofuitstoot per dierplaats fors af. Ook de totale stikstofuitstoot ging omlaag.
In 2018 startte Vos met de voorbereidingen voor een tweede stal met luchtwasser, een investering van ongeveer 1,5 miljoen euro. Als die wordt gerealiseerd, komen er 700 kalverplaatsen bij, waarvan 250 ingeruild voor plaatsen uit de verouderde stallen. „Dan heeft het bedrijf voldoende omvang om er twee inkomens uit te halen”, zegt Vos.
Apeldoorn, waar Uddel onder valt, ging echter moeilijk doen. „De gemeenteraad vindt eigenlijk dat de intensieve veehouderij hier moet verdwijnen”, zegt de boer. Toch leken er mogelijkheden, maar voordat het tot een afronding kwam, bracht de coronapandemie nieuwe onzekerheid: door lockdowns met sluiting van de horeca zakte de markt voor kalfsvlees in.
Het plan van Vos ging tijdelijk in de ijskast. Begin dit jaar klopte de boer bij de gemeente aan om de vergunningverlening weer op te starten. „Maar ik heb nog niks gehoord.”
En toen kwam woensdag 5 oktober, de presentatie van het langverwachte rapport van Remkes dat het kabinet moet helpen om Nederland uit het stikstofmoeras te trekken. Remkes adviseert een snelle sanering van 500 tot 600 piekbelasters. Deze ondernemers –merendeels boeren– moeten de stikstofneerslag op nabijgelegen natuur beëindigen. Van hen wordt verwacht dat ze hun bedrijf anders inrichten, verplaatsen of stoppen. Wie niet meewerkt, kan gedwongen worden.
Aan stoppen heeft Vos zoals gezegd nooit gedacht. Maar verplaatsen is voor hem ook geen optie. „Ik ben 61. Ik heb hier mijn hele leven gewoond, ik ga niet ergens anders heen.” Zoon Dinant denkt er net zo over: „Nooit!”
Vos wijst erop dat de sector hier, in het hart van de Veluwse kalverhouderij, alle voorzieningen om de hoek heeft: melkpoederfabriek, slachterij en niet te vergeten de zuiveringsinstallatie voor de kalvergier – die laatste op 500 meter afstand van zijn boerderij.
Provincies
Zijn adviseur Van Westreenen voegt er nog een factor aan toe: „De meeste provincies willen geen uitbreiding van de intensieve veehouderij. Opnieuw beginnen op maagdelijke grond is er dus niet bij. Je zult bij verplaatsing een bestaand bedrijf moeten overnemen.”
Volgens Van Westreenen is dat iets wat Remkes onderschat. „Hij wil dat overheden gezamenlijk optrekken. Maar je hebt als ondernemer toch altijd te maken met gemeenten en provincies die hun eigen plan trekken.”
Vos vindt het onbegrijpelijk dat hij, terwijl hij wil investeren in een technische oplossing, weg moet of moet stoppen. „Het gaat toch om de stikstof? Luchtwassers vangen die bijna allemaal weg – de leverancier meet het elk jaar na. En dan zou ik moeten stoppen, terwijl kleinere bedrijven in de buurt die de stallucht nog gewoon naar buiten blazen, mogen blijven zitten omdat zij niet als piekbelaster te boek staan. Ik wil gewoon doorboeren.”
Maar wat als stoppen uiteindelijk toch de laatste optie is? Vos: „Ik ben 61, ik ga geen ander werk meer zoeken. Dan moet de overheid maar voor mijn inkomen zorgen. En ook voor mijn pensioen, want dat zit in mijn bedrijf.” Zoon Dinant: „Dan moet ze wel met een hele grote zak geld komen.”
