Rusland roept per direct 300.000 reservisten op voor de oorlog in Oekraïne. De gedeeltelijke mobilisatie duidt erop dat de Russische president Vladimir Poetin zich in het nauw gedrongen voelt, maar kan ook tot een forse escalatie van het conflict leiden.
Voor de Russische bevolking komt het oproepen van honderdduizenden reservisten niet helemaal uit de lucht vallen. De roep om mobilisatie klonk de afgelopen weken steeds luider op de Russische staatstelevisie, kennelijk om burgers alvast voor te bereiden.
Dat had alles te maken met de opmerkelijke opmars van het Oekraïense leger in het noordoosten van het land, gesteund door de inzet van steeds geavanceerdere westerse wapens. Binnen enkele weken boekten de strijdkrachten aanzienlijke terreinwinst en werd het Russische leger zelfs tot terugtrekking gedwongen.
Iedereen die in militaire dienst is geweest, kan daarom vanaf nu worden opgeroepen, aldus de verklaring van Poetin. De reservisten krijgen de „volledige status van gewapende strijdkrachten.” Hoewel de minister van Defensie, Sergei Sjoigoe, benadrukte dat de mobilisatie slechts gedeeltelijk is, is de verwachting dat veel jonge Russen die het zich kunnen veroorloven, het land zullen verlaten. De prijs van vliegtickets in Rusland schoot woensdagmorgen dan ook de lucht in.
Retoriek
De grote vraag is wat Poetin precies met de maatregel, die deze woensdag al ingaat, van plan is. In de woorden van het Kremlin is de oorlog in Oekraïne nog altijd een „speciale militaire operatie.” Voor een algehele mobilisatie moet Rusland Kiev de oorlog verklaren, en dat is vooralsnog niet het geval. Het officiële doel is ook nog altijd de „bevrijding van de Donbas”, benadrukte Poetin woensdag in zijn toespraak.
De speech van de Russische president bevat echter diverse elementen die reden tot grote zorg geven en voor een niet eerder vertoonde wending in het conflict kunnen zorgen.
Poetin bediende zich enerzijds van de gebruikelijke retoriek. Het Westen wil Rusland vernietigen. Moskou heeft de dure plicht om Russische burgers te beschermen „die niet onder het Oekraïense nazi-juk willen leven.” Dat waren allemaal woorden die het staatshoofd al eerder bezigde om de invasie van het buurland te rechtvaardigen.
Integriteit
Het feit dat de president openlijk verklaarde dat er meer Russische soldaten op het slagveld nodig zijn, bewijst in elk geval dat de speciale operatie bepaald niet volgens plan verloopt.
Poetin benadrukte in zijn toespraak echter ook dat de gedeeltelijke mobilisatie noodzakelijk is om de „territoriale integriteit van Rusland te waarborgen.” Dat kan worden opgevat als een waarschuwing aan het adres van Oekraïne om geen aanvallen op het Russische moederland uit te voeren.
De aankondiging moet echter ook worden gezien in de voorbereidingen die Moskou treft om in veroverde gebieden in Oekraïne referenda te houden over aansluiting bij Rusland. In de regio’s Donetsk, Loehansk, Cherson en Zaporizja begint de registratie voor de volksraadpleging aanstaande vrijdag al.
De Verenigde Staten, Duitsland en Frankrijk hebben de aangekondigde referenda scherp veroordeeld en laten weten dat ze de uitslagen op geen enkele manier zullen erkennen.
Geen bluf
Op het moment dat de burgers in die regio’s echter voor inlijving bij Rusland kiezen, zal Moskou elke poging van Oekraïne om grondgebied te heroveren als een aanval op Rusland zelf beschouwen. En daar zit precies de nieuwe wending die het conflict zou kunnen krijgen.
Want over het Russische antwoord op herovering van deze ingelijfde gebieden, liet Poetin woensdag geen enkele twijfel bestaan. „We zullen alle middelen die ons ter beschikking staan inzetten als onze territoriale integriteit wordt bedreigd.” Hij voegde daaraan toe dat Rusland nog veel wapens heeft om die dreiging te beantwoorden. „En dat is geen bluf.”
Het is niet het eerste dreigement van Poetin om het gehele Russische wapenarsenaal in te zetten. Al in april bracht Rusland een deel van zijn kernwapens in staat van paraatheid, vooral om het Westen te waarschuwen zich niet rechtstreeks met het conflict te bemoeien.
De Russische president waarschuwde in zijn toespraak dat „zij die proberen ons te chanteren met nucleaire wapens, moeten weten dat de huidige wind in hun richting kan draaien.”
De gedeeltelijke mobilisatie en de verwijzing naar het gebruik van kernwapens liet overal de alarmbellen rinkelen. De Amerikaanse president Joe Biden en de Oekraïense president Volodimir Zelenski zullen later vandaag wereldleiders toespreken bij de Algemene Vergadering van de VN. Premier Mark Rutte zei in een reactie dat „Poetin in paniek lijkt, maar dat maakt hem niet per se gevaarlijker.”
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Gillian Keegan, sprak woensdag van een „zorgwekkende escalatie.” Hoewel de Russische president eerder soortgelijke bedreigingen heeft geuit, moeten ze wel degelijk serieus worden genomen, aldus de bewindsvrouw.
