Volgens hen heeft de laatste Japanse recessie reeds haar dieptepunt bereikt. En om de juichfactor te versterken: sommige Japanse banken voorspellen in hun jaarvooruitzichten dat dit jaar weer winstgevend wordt.

Het zal nog wel enkele jaren duren voordat Japanse banken werkelijk winstgevend worden. Al jarenlang voorspellen ze aan het begin van het Japanse financiële jaar in april dat zij dat jaar weer winstgevend gaan worden. In november worden die optimistische verwachtingen dan altijd teruggedraaid. De schuld wordt zonder uitzondering opgehangen aan de teleurstellende economie.

Het feit is dat er weinig positief nieuws is voor Japanse banken. De rente staat bijna op nul procent, dus winst maken op deposito’s is niet echt mogelijk. Het probleem van oninbare leningen, hoewel niet op een crisis uitgelopen, is verre van opgelost. Om de oninbare leningen van de boeken van de banken te schrappen is ten minste 27,8 biljoen yen (234,7 miljard euro) nodig. Maar nu de crisis wederom is overgewaaid, lijkt ook de Japanse overheid de wil kwijt te raken om de hoognodige maar pijnlijke structurele hervormingen door te voeren.

Japanse banken hebben zichzelf weliswaar in een fusiegolf geworpen -vier jaar geleden waren er twintig grote banken, nu zijn dat er acht- maar er is geen reden om te geloven dat grotere banken gezonder zijn. Er kan zelfs worden gezegd dat door de samenvoeging van banken die oninbare leningen bij dezelfde klant hebben uitstaan, de nieuwe instelling nu een groter risico loopt als die klant kopje onder gaat.

Japanse consumenten hebben er bovendien een reden bijgekregen om minder vertrouwen te hebben in hun financiële instellingen. Sinds 1 april is een deposito bij een Japanse bank slechts verzekerd tot 10 miljoen yen (84 duizend euro). Hoewel de Japanse overheid beweert dat de overgang naar de lagere verzekering soepel is verlopen, was tegen januari reeds 27 biljoen yen (228 miljard euro) aan onverzekerde rekeningen opgenomen. Dat is 5 procent van het Japanse bruto nationaal product.

Wanneer volgend jaar de volgende fase van de bankhervormingen gaat plaatsvinden, wordt het onmogelijk grote bedragen veilig onder te brengen. De kans is dan groot dat Japanse consumenten onmiddellijk hun deposito’s gaan opnemen zodra er slecht nieuws over een bepaalde bank bekend wordt gemaakt. Het klimaat voor de Japanse banken is dus duidelijk niet aan het verbeteren.

De voortdurende zwakte van de banken betekent dat het krediettekort blijft aanhouden. Zelfs gezonde bedrijven zullen niet de hoognodige leningen kunnen bemachtigen. Zwakkere bedrijven gaan bankroet als de geldkraan dichtblijft. Vooral voor bedrijven die exclusief leveren aan een enkele topfabrikant blijft het moeilijk. Grote Japanse bedrijven melden deze weken bijna enkel slecht nieuws. Nippon Telegraph & Telephone, het grootste telefoonbedrijf ter wereld, maakte bijvoorbeeld deze week bekend dat het in het net afgesloten boekjaar het grootste verlies heeft geleden in de geschiedenis van Japan voor een bedrijf buiten de financiële sector. Sharp, de grootste Japanse fabrikant van liquid crystal displays (LCD’s), zag de winst met 71 procent vallen.

Deze ontwikkelingen dwingen bedrijven ertoe nog meer te snijden in de kosten. Meer en meer productie wordt verplaatst van het dure Japan naar goedkopere landen, zoals China. Dit betekent weer minder banen en een hogere werkloosheid. Die staat nu op 5,3 procent, maar zal naar verwachting dit jaar de 6 procent overschrijden. Enorm hoog voor een land dat jarenlang rond de 1 procent werkloosheid heeft gekend. Lagere kosten en voorzichtige consumenten hebben een dramatische deflatie op gang gebracht. De prijzen zijn nu al 2,5 jaar aan het dalen. In februari lagen ze 1,2 procent lager dan vorig jaar. Het zet bedrijven onder een niet te onderschatten druk.

En toch is er een toenemend aantal analisten die optimistisch zijn over de Japanse economie. Daiwa Research, een toonaangevend economisch researchcenter, voorspelt zelfs dat het Japanse bnp met 0,4 procent zal toenemen in 2002 en met 1,6 procent in het jaar daarna. Moedige voorspellingen, gezien het feit dat de Japanse economie eind vorig jaar nogal slonk. Zelfs de voorzichtige gouverneur van de Japanse Centrale Bank, Masaru Hayami, klinkt een beetje minder negatief dan gewoonlijk.

Veel van de analisten baseren hun optimisme op een economisch cijfer, de zogeheten leading index. De index geeft de belangrijkste Japanse economische data weer in een enkel cijfer. De laatste twee maanden lag de index boven 50 procent. Een cijfer onder de 50 wordt gezien als een voorbode van economische teruggang, terwijl een cijfer boven de 50 doorgaans een expansie aanduidt.

Maar hoewel meer en meer economische analisten lachend naar hun werk gaan, is het belangrijk op te merken dat dit cyclisch herstel in de economie niet het gevolg is van politiek beleid. Het is simpelweg het resultaat van de verbeterende economie in de VS en andere landen, en de verzwakte yen. Zolang de structurele problemen in Japan niet worden aangepakt, blijft de Japanse economie een zwakke jongen. die door de benen zakt zodra de wereldeconomie weer begint terug te vallen.