„Het boek opende mijn ogen voor het belang van politieke filosofie en het gaf mij inzicht in de moderne tijd. De Tocqueville, die het boek in het begin van de negentiende eeuw schreef, licht de hele toenmalige Amerikaanse samenleving door en trekt lijnen door naar de toekomst. Zo heeft hij het over de democratie, de arbeidsverhoudingen, de rol van vrouwen en mannen en de pers.

De Tocqueville, een Frans aristocraat, politiek filosoof, historicus en staatsman, keek zo scherp naar deze wereld dat hij de toekomst kon voorspellen. Wat er gebeurt in onze tijd, doorzag hij reeds in de negentiende eeuw.

In het boek beschrijft De Tocqueville –een schilderij van hem hangt achter mij– het grondprobleem van de democratie, namelijk dat gelijkheid het wint van vrijheid. Democratie mondt uit in dictatuur. Niet een dictatuur van alleenheersers, zoals de Romeinse keizers, maar van een overheid die een net van minutieuze regels spant over haar burgers. We worden gereduceerd tot massamensen. Kijk naar de architectuur die ons gevangenzet in kleine hokjes; kijk naar de vele regels die je nodig hebt om een eigen bedrijf op te zetten; kijk naar het uitgebreide cameratoezicht. Overal zie je dat de staat de veiligheid van mensen moet garanderen.

Ik ben pessimistisch over de mogelijkheden om dit te doorbreken. Het zit in de mens om veiligheid en gelijkheid belangrijker te vinden dan vrijheid. Op microniveau kan voor sommige mensen religie een middel zijn om dat patroon te doorbreken. Geloof geeft de mens een visie van grootsheid en verlost van angst. Verder kan kunst ons helpen. Kinderen verwekken en gezinnen stichten, geeft ook perspectief. Maar voor de samenleving als geheel zie ik geen oplossing. Dat is de tragedie van de moderne tijd.”

Een zesdelige serie over boeken die fractievoorzitters in de Tweede Kamer inspireren. Deel 4: Thierry Baudet (FVD)