De rondleiding start niet in de toren, maar aan de overkant van de straat. „Zo kun je de mooiste kerktoren van Nederland goed zien”, vertelt de Nijkerkse beheerder Henk van de Brink, die inmiddels negentien jaar de rondleidingen op de toren verzorgt.
De markante witte toren kreeg de meeste stemmen bij een verkiezing in 2012, georganiseerd door een radioprogramma van Omroep RKK (Rooms-Katholiek Kerkgenootschap).
Van de zeventiende tot de negentiende eeuw werd rondom Nijkerk tabak geteeld. „Dit maakte de stad rijk. Daarom kon zij de toren bouwen. Als herinnering aan de rijkdom zie je boven in de toren, helemaal rondom, tabaksbladeren verwerkt.”
Na 55 trappen is de eerste stop op ”De Luidzolder”, waar brandslangen hangen. „In de vorige eeuw had Nijkerk geen brandweerkazerne. De slangen mochten niet nat worden opgerold, omdat ze dan verteren. Daarom hing er een haak buiten de kerktoren waaraan de slangen buiten de toren werden gehangen.”
De in Nijkerk geboren en getogen gids vertelt dat H. G. van Raan, architect van de baroktoren, het ontwerp afkeek van de Amsterdamse Westertoren. „Daar lijkt deze toren wel op. Alleen is deze wit, in tegenstelling tot die van de Westerkerk.”Terwijl de gids waarschuwt voor „je hoofd”, legt hij uit dat de toren steeds smaller wordt. „Is het je al opgevallen dat de toren rechtsom omhoog gaat? Dat is niet zomaar. Tijdens de ridderoorlog klommen de verdedigers in de toren. Omdat zij vaak rechtshandig waren, had je als verdediger een voorsprong op de vijand die de hoek nog om moest. Ook in veel kastelen vind je terug dat de trap met de klok meedraait.”
Grote Kerk te Nijkerk. beeld Anton Dommerholt
Grote Kerk te Nijkerk. beeld Anton Dommerholt
Grote Kerk te Nijkerk. beeld Anton Dommerholt
Grote Kerk te Nijkerk. beeld Anton Dommerholt
Grote Kerk te Nijkerk. beeld Anton DommerholtVroeger was de ”mei-deun” een bekend begrip in Nijkerk. „Oefenbeiaardiers speelden vroeger in mei op de beiaard. Dit gebeurde bewust in deze maand, omdat veel vrouwen dan de grote schoonmaak hielden. Alle meubels werden dan naar buiten verplaatst. Dan hadden ze een achtergrondmuziekje om naar te luisteren.”
Eenmaal aangekomen op ”De Speelzolder”, klinkt vijf maal de kerkklok. „Nu is het half 5. Soms vragen mensen waarom de klok nu al vijf keer slaat, terwijl het nog geen vijf uur is. Maar elk halfuur slaat de klok het aantal slagen van het komende hele uur. En om vijf uur gewoon nog een keer.”Op de omloop, na 183 treden, zie je de Onze Lieve Vrouwentoren in Amersfoort. „Wie goed kijkt, kan bij helder weer zelfs de Utrechtse Domtoren zien. Maar zo goed zijn mijn ogen niet.”
