Geen zomervakantie voor de Italiaanse politici. Op 25 september worden vervroegde verkiezingen gehouden en het land gaat op weg naar een bliksemcampagne.
De verwachting is, dat de coalitie van drie rechtse partijen –Fratelli d’Italia (FdI), Lega en Forza Italia– gaat winnen. Daarmee zou de topvrouw van FdI, Giorgia Meloni, premier kunnen worden. De traditie van haar partij gaat terug tot het fascisme en dat roept vooral in het buitenland wantrouwen op. Maar volgens politicoloog Giovanni Orsina valt het wel mee.
In de peilingen staat de rechtse coalitie op 45 tot 48 procent en dat kan ruim voldoende zijn voor een absolute meerderheid in het parlement. De centrumlinkse partijen komen samen op ongeveer hetzelfde, maar zijn onderling zwaar verdeeld. De progressieve Partito Democratico (PD), die goed is voor circa 22 procent, heeft gebroken met de Vijfsterrenbeweging sinds die vorige week de val van het kabinet-Draghi veroorzaakte.
Daarnaast is er nog een vijftal kleine partijtjes, geleid door grote ego’s als oud-premier Matteo Renzi, waarmee moeilijk samen te werken valt. Bovendien is er nauwelijks tijd voor het smeden van een verbond, omdat al op 22 augustus in het hele land de kieslijsten moeten zijn ingeleverd.
Daarbij is het Italiaanse kiesstelsel gunstig voor grote coalities. Twee derde van de 400 Kamerleden en 200 senatoren wordt gekozen volgens een stelsel van evenredige vertegenwoordiging zoals in Nederland, en een derde volgens een districtenstelsel zoals in Groot-Brittannië, met één winnaar per district. Die laatste zetels zouden in overgrote meerderheid naar verenigd rechts gaan, dat daarmee zo’n 60 procent van het totaal zou krijgen.
Binnen de rechtse coalitie staat FdI veruit het sterkst. De partij haalde bij de verkiezingen van 2018 slechts 4 procent, maar is sindsdien, als enige oppositiepartij tegen de regering Draghi, gegroeid tot zo’n 24 procent. Daarom claimt Meloni nu al het premierschap en waarschuwde de liberale krant New York Times al voor de „reactionaire agenda” van Meloni. Ook de Britse krant The Guardian wees onlangs op de neofascistische wortels van FdI en La Repubblica wijdde zondag een artikel aan de „zwarte ziel” van FdI.
Mussolini
Inderdaad is FdI voortgekomen uit de post-fascistische partij MSI en heeft zij in haar symbool nog altijd de brandende fakkel staan waarmee ooit de eeuwige vlam boven de tombe van Mussolini werd bedoeld.
Meloni zelf baarde vorige maand opzien met een toespraak tot het congres van de Spaanse zusterpartij Vox, waarin zij brullend tekeer ging tegen immigranten, lhbti-lobby en het internationaal grootkapitaal.
Maar het gevaar moet niet worden overdreven, betoogt Giovanni Orsina, hoogleraar hedendaagse geschiedenis aan de Romeinse LUISS Universiteit. FdI heeft een lange ontwikkeling doorgemaakt en kan nu worden gedefinieerd als een „conservatief-nationalistische” partij. Dat op sommige FdI bijeenkomsten nog altijd geheven rechterarmen te zien zijn, is volgens hem nauwelijks van belang: „Toen de partij 4 procent had, speelden die lui misschien nog een rol, maar op de 24 procent van nu zijn zij niet meer dan een nostalgische splinter.”
Loyaal
Meloni zelf heeft in de afgelopen maanden loyaal oppositie gevoerd tegen Draghi en –in tegenstelling tot Salvini– de steun aan Oekraïne onvoorwaardelijk onderschreven. In de crisis van vorige week toonde zij volgens de linkse Repubblica als enige leider van rechts verantwoordelijkheidszin.
In een interview met La Stampa liet Meloni zich zaterdag eveneens van haar meest gematigde kant zien. Een door FdI geleid kabinet zal het buitenlands beleid van de regering-Draghi ongewijzigd voortzetten, haar toespraak in Spanje was inderdaad te heftig geweest en op een autoritair regime is zij zeker niet uit, aldus Meloni.
Hoofdredacteur Massimo Giannini gaf haar het voordeel van de twijfel, maar waarschuwde ook dat zijn krant haar partij onophoudelijk de maat zal blijven nemen op haar democratische en Europese gezindheid.
