Mario Draghi stapt op. De Italiaanse premier ging donderdag naar president Mattarella om voor de tweede keer zijn ontslag aan te bieden. Ditmaal definitief.
De Italiaanse premier overleefde woensdagavond een vertrouwensstemming in de Senaat, met 95 tegen 38 stemmen op een totaal van 320. Dat was echter nauwelijks van belang omdat de drie partijen die zich tegen hem hadden uitgesproken –Lega, Forza Italia en de Vijfsterrenbeweging (M5S)– niet deelnamen aan de stemming.
Naar verwachting zal Mattarella nu snel het parlement ontbinden en is de weg vrij voor vervroegde verkiezingen. De meest waarschijnlijke datum daarvoor is 2 oktober.
De onverwachte val van de regering-Draghi, veroorzaakt door een populistische kongsi van M5S en Lega, lijkt oppervlakkig gezien geen ramp. De zittingsperiode van het huidige parlement zou komend voorjaar toch aflopen en daarmee ook die van het huidige kabinet. Maar in dat geval had de overgang soepel kunnen verlopen, met een volledig bevoegde regeringsploeg. Nu gaat Italië een verkiezingscampagne tegemoet waaraan het parlementaire en bestuurlijke werk ondergeschikt wordt gemaakt, met een demissionair kabinet dat alleen lopende zaken kan afhandelen.
Bovendien raakt een regeringsleider kwijt met een ongekende internationale autoriteit en charisma. Het aftreden van de voormalige president-directeur van de Europese Centrale Bank kan daarom fnuikend zijn voor het aanzien en de geloofwaardigheid van Italië in de wereld. En dat terwijl het land wordt geconfronteerd met een reeks ernstige problemen van politieke en economische aard.
Grote gevolgen
De regering-Draghi heeft het afgelopen jaar een Covidherstelplan opgesteld dat de goedkeuring kreeg van Brussel en waarvan de eerste fasen zijn goedgekeurd. Maar voor de eerstvolgende tranche van 19 miljard euro moeten voor eind 2022 nog eens 55 projecten worden uitgewerkt en goedgekeurd. Het is zeer de vraag of het parlement daar de tijd voor zal vinden.
Ook de begroting voor 2023 staat op het spel: die moet voor 15 oktober worden ingediend, maar met verkiezingen vlak ervoor zal er dan hoogstwaarschijnlijk nog geen handelingsbevoegd kabinet zitten. Andere problemen dienen zich aan bij de uitvoering van een reeks hervormededingingswet, fiscale hervorming, herordening van het kadaster, hogere efficientie van de justitie, pensioenhervorming etc. Als die niet op tijd zijn afgerond, komt de toekenning van de EU Next generation fondsen in gevaar. mingen die in principe zijn goedgekeurd, maar nog moeten geconcretiseerd in zogeheten actualiseringsdecreten.
De val van Draghi, die meer dan wie ook in Italië het vertrouwen genoot van de financiële sector, kan bovendien ernstige gevolgen hebben voor de beurs en de rente op staatsleningen. Een land met een schuld van 148 procent van het bbp kan dat miljarden per jaar extra kosten.
En dan heeft Italië nog eens te kampen met zaken die vragen om een krachtig bestuur zoals de droogte, de hoogste inflatie sinds 50 jaar en een nieuwe coronagolf. Tenslotte moet dit najaar een besluit worden genomen over een nieuwe wapenlevering aan Oekraïne. Die is minder zeker geworden nu Draghi ten val is gebracht door notoire vrienden van Poetin als Salvini, Conte en Berlusconi. ”Feest in Moskou”, was daarom de conclusie van verscheidene Italiaanse commentatoren.
Verdeeldheid
Het Italiaanse politieke spectrum is door de crisis meer verdeeld dan ooit. Binnen de al zwaar gedecimeerde M5S, nog niet lang geleden de grootste partij in het parlement, is de zoveelste ruzie opgelaaid. De Lega, de voornaamste gangmaker achter de ‘coup’ van woensdag, is verdeeld tussen de populisten van partijleider Matteo Salvini en de gematigde stroming van Noorditaliaanse ondernemers die veel liever hadden gezien dat Draghi aanbleef.
Binnen Forza Italia zijn de aanhangers van Draghi in opstand gekomen, wat al heeft geleid tot een woedend afscheid van minister Mariastella Gelmini van Regionale Zaken. De centrumlinkse Partito Democratico, die tot het laatst toe heeft geprobeerd om de regering-Draghi te redden, blijft radeloos achter nu de M5S, die partijleider Enrico Letta graag als partner had gezien, wegens gebleken onbetrouwbaarheid is afgevallen. Daarmee wordt een zege van rechts bij de verkiezingen meer dan waarschijnlijk. En daar was het Salvini ook om te doen.
