Burgemeester Boetsja: Ruim 400 lichamen gevonden, dodental loopt nog op
Het is dag 48 van de oorlog in Oekraïne. Volg de laatste ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
De Oekraïense geheime dienst heeft „bij een speciale operatie” een nauwe Oekraïense bondgenoot van Moskou opgepakt die voortvluchtig was. Het gaat om de pro-Russische jurist, zakenman en politicus Viktor Medvedtsjoek, die door de Russische president Vladimir Poetin een persoonlijke vriend wordt genoemd. Poetin is de peetvader van diens jongste dochter.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski maakte de arrestatie bekend.
Medvedtsjoek verdween eind februari, een paar dagen na de Russische invasie in Oekraïne, spoorloos nadat de Oekraïense autoriteiten hem vorig jaar mei onder huisarrest hadden geplaatst. Hij was beschuldigd van onder meer financiering van terrorisme en verraad.
Een bloedige slag om de Donbas in het oosten van Oekraïne is ophanden. Wie wint die strijd? En hoe wijs is het dat westerse landen Zelenski steeds zwaardere wapens verschaffen? Drie analisten reageren.
De Verenigde Staten houden er ernstig rekening mee dat de Russen chemicaliën als wapen inzetten in Oekraïne. De Amerikanen hebben „geloofwaardige informatie” dat Rusland mogelijk „chemische middelen” gebruikt bij zijn offensief om de belegerde Oekraïense stad Marioepol in te nemen, zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken.
Rusland zou bijvoorbeeld traangas en andere chemische middelen kunnen mengen om daarmee Oekraïense soldaten en burgers te verzwakken en uit te schakelen, aldus Blinken, die zei de informatie te delen met Oekraïne. Ook proberen de Amerikanen met partners vast te stellen „wat er werkelijk gebeurt, dus dit is een echte zorg”. De bewindsman benadrukte dat hij de beschuldigingen niet kan bevestigen dat Moskou al chemische wapens heeft gebruikt in Marioepol, wat wel was gemeld door Oekraïense strijders daar en vervolgens door Oekraïense media en politici.
Bijna zeven weken na de Russische invasie heeft de Oekraïense post een postzegel uitgebracht met een duidelijke boodschap aan de Russen. Op de zegel is een Oekraïense soldaat te zien die zijn middelvinger opsteekt naar een oorlogsschip. Een speciaal, tegelijkertijd verschenen stempel toont de omtrek van het door de Russen veroverde Slangeneiland in de Zwarte Zee, met de eerste woorden van de zin „Russisch oorlogsschip, rot op.”
De inmiddels roemruchte kreet was de reactie van een Oekraïense soldaat op het Slangeneiland. Hij deed de uitspraak na de oproep van een Russisch marineschip zich over te geven, aan het begin van de invasie. Het werd een populaire slogan en is intussen vereeuwigd op onder meer T-shirts.
Aanvankelijk leek het dat de groep Oekraïense militairen op het eiland was omgekomen. Later bleek dat ze krijgsgevangen waren gemaakt. Ze zijn vrijgekomen door een gevangenenruil.
De burgemeester van Marioepol meldt dat sinds het begin van de Russische invasie ongeveer 21.000 burgers in de stad zijn gedood. Het precieze aantal slachtoffers is volgens hem lastig vast te stellen.
President Volodimir Zelenski zei eerder te denken dat Russische troepen in Marioepol „zeker tienduizenden” sterfgevallen op hun geweten hebben. De stad is het doelwit van zware aanvallen van het Russische leger. Door de omsingeling kan humanitaire hulp de inwoners niet bereiken en worden vluchtpogingen bemoeilijkt.
Burgers kunnen Marioepol alleen via humanitaire corridors verlaten, maar zij kunnen geen gebruik maken van bussen. Volgens afspraken tussen Oekraïne en Rusland over de vluchtroutes kunnen burgers alleen met eigen vervoer vertrekken.
De Duitse president Frank-Walter Steinmeier heeft aangeboden naar Kiev af te reizen, maar dat voorstel is afgewezen door de Oekraïense regering. Het bezoek zou „niet gewenst” zijn, aldus Steinmeier.
De Poolse president Andrzej Duda had volgens Steinmeier voorgesteld samen met de staatshoofden van Litouwen, Letland en Estland naar de Oekraïense hoofdstad af te reizen. Steinmeier zei dinsdag tijdens een werkbezoek aan Warschau dat hij hiertoe bereid was, maar dat de autoriteiten in Oekraïne er anders over dachten.
Steinmeier was voor zijn presidentschap twee keer minister van Buitenlandse Zaken. Volgens critici trad hij als minister niet hard genoeg op tegen Rusland. Ook toenmalig bondskanselier Angela Merkel wordt ervan beschuldigd te pro-Russisch te zijn geweest. Steinmeier gaf begin april voor het eerst toe dat er fouten zijn gemaakt in het beleid.
Steeds meer westerse leiders bezoeken Kiev als teken van steun aan Oekraïne. Afgelopen week waren onder anderen Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, EU-buitenlandchef Josep Borrell en de Britse premier Boris Johnson bij de Oekraïense president Volodimir Zelenski.
Meer dan 870.000 mensen die Oekraïne sinds het begin van de Russische invasie hebben verlaten, zijn teruggekeerd. Er arriveren volgens de Oekraïense grensdienst nu dagelijks 25.000 tot 30.000 Oekraïners.
Aan het begin van de oorlog kwamen bijna alleen mannen terug om mee te vechten tegen Russische troepen. Nu komen steeds meer vrouwen en kinderen terug. Dat komt volgens een woordvoerder omdat zij zien dat het veiliger is geworden in het westen van Oekraïne. Rusland focust zich in Oekraïne nu op de oostelijke regio’s.
Het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken zei op 3 april dat 537.000 mensen waren teruggekeerd. Volgens de Verenigde Naties zijn sinds het uitbreken van de oorlog op 24 februari meer dan 4,6 miljoen Oekraïners naar het buitenland vertrokken. Die groep bestaat voor 90 procent uit kinderen en vrouwen. De meeste mannen kunnen het land niet uit omdat ze beschikbaar moeten blijven voor het leger.
De onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne lopen vertraging op door de Oekraïense delegatie, claimt de Russische president Vladimir Poetin. De landen proberen al weken een oplossing te vinden voor de oorlog in Oekraïne, maar een doorbraak lijkt nog niet in zicht.
De Oekraïense delegatie heeft volgens Poetin „weer iets veranderd”. Omdat Oekraïne niet consistent zou zijn over fundamentele punten, „creëren ze moeilijkheden bij het bereiken van een definitieve overeenkomst.” Over de „militaire operatie” in Oekraïne vertelde Poetin dat deze zal worden voortgezet zolang er geen vredesakkoord is.
Poetin zou volgens staatsmedia ook hebben gezegd dat de onderhandelingen op een dood spoor zitten. Oekraïne heeft dat ontkend. Een presidentieel adviseur zegt dat het overleg moeizaam verloopt, maar wel doorgaat.
Poetin deed zijn uitspraken na een bezoek aan een lanceerbasis van het Russische ruimteagentschap Roskosmos in het oosten van Rusland. Tegen het personeel verklaarde hij dat een conflict met het Westen onvermijdbaar is en dat Rusland te groot is om het van de rest van de wereld te isoleren.
De president had ook een ontmoeting met zijn Belarussische ambtsgenoot Aleksandr Loekasjenko. Poetin zei volgens het Russische persbureau RIA Novosti dat Moskou zich zal verzetten tegen pogingen om Rusland en Belarus te isoleren. Beide landen hebben vanwege de Russische invasie in Oekraïne veel sancties opgelegd gekregen. Om die reden moeten de twee landen volgens Poetin juist meer samenwerken.
Advertentie
Anatoli Fedoroek zei tijdens een briefing dat het dodental nog steeds oploopt en benadrukte dat het nog te vroeg is voor inwoners om terug te keren. De aantallen die Fedoroek noemt zijn niet te verifiëren.
Oekraïne beschuldigt het Russische leger van grootschalige gruweldaden en moordpartijen in Boetsja, een voorstad van Kiev. Het Kremlin ontkent en zegt dat de ontluisterende beelden die uit de stad kwamen in scène zijn gezet door Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin zei dinsdag volgens staatspersbureau TASS nog tegen verslaggevers dat de foto’s van overleden mensen in de Oekraïense stad „nep” zijn.
Pro-Russische separatisten ontkennen beschuldigingen van Oekraïense militanten en media dat ze een gifgasaanval hebben uitgevoerd in Marioepol. Dat laat een woordvoerder van de zelfverklaarde volksrepubliek Donetsk aan het Russische staatspersbureau Interfax weten.
De Oekraïense autoriteiten hebben de maandag door het Azov-bataljon gemelde aanval met chemische wapens niet bevestigd, maar laten weten de melding te onderzoeken. Volgens het Oekraïense ministerie van Defensie is mogelijk fosformunitie gebruikt. Maar definitieve conclusies kunnen pas later komen, aldus een woordvoerder van het ministerie.
Al wekenlang wordt er keihard gevochten om de strategisch belangrijke zuidelijke havenstad Marioepol. Volgens de Oekraïense president Volodimir Zelenski wordt de stad belegerd door ongeveer 10.000 door Rusland geleide soldaten. Volgens eerdere berichten wordt de stad verdedigd door 3000 Oekraïense eenheden, van wie honderden zich sindsdien hebben overgegeven.
In de stad zijn vele doden en gewonden gevallen, ook onder de burgerbevolking. Hoe groot de verliezen precies zijn, is onbekend. President Zelenski meldde maandag dat het zou gaan om tienduizenden doden.
Een woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie maakte melding van hevige gevechten in Marioepol in de nacht van maandag op dinsdag. Volgens hem hebben Oekraïense militairen bij een fabriek een mislukte poging gedaan de stad te ontvluchten. Het zou gaan om honderd soldaten, van wie de helft zou zijn gedood. Deze informatie kon niet worden geverifieerd.
De Russische economie stevent af op een krimp van meer dan 10 procent dit jaar. Dat zou de grootste daling van het bruto binnenlands product (bbp) zijn sinds de jaren na de val van de Sovjet-Unie in 1991, aldus oud-minister van Financiën Alexei Kudrin. Hij staat momenteel aan het hoofd staat van de Russische Rekenkamer en was van 2000 tot 2011 minister van Financiën.
Rusland kampt, mede als gevolg van de sancties vanwege de inval in Oekraïne, met een oplopende inflatie. Daarnaast is er sprake van een kapitaalvlucht, het massaal over de grens brengen van bezittingen. De sancties tegen het land zorgen er ook voor dat Rusland een schuldencrisis te wachten staat.
De Russische ministeries van Economie en Financiën werken volgens Kudrin momenteel aan nieuwe prognoses. Tegen het Russische persbureau RIA zegt hij dat de krimp volgens deze ramingen rond de 10 procent zal zijn. Eerdere prognoses van de Russische regering gingen uit van een groei van het bruto binnenlands product van 3 procent dit jaar, nadat de economie in 2021 met 4,7 procent was gegroeid.
Ingewijden meldden aan persbureau Reuters dat de krimp mogelijk wel 15 procent zal bedragen. Een krimp van 10 procent zou de grootste daling van het bbp zijn sinds 1994, volgens gegevens van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
De Wereldbank voorspelde deze maand dat de Russische economie dit jaar met 11,2 procent zou krimpen. Kenners voorspelden onlangs nog voor dit jaar een daling van het bbp met gemiddeld 7,3 procent. Daarbij voorzagen ze een stijging van de inflatie tot bijna 24 procent. Dat zou voor Rusland de hoogste inflatie zijn sinds 1999.
De Oekraïense autoriteiten hebben voor dinsdag negen zogenoemde humanitaire corridors aangekondigd. Een van de vluchtroutes is voor inwoners van Marioepol. Zij kunnen de belegerde stad volgens vicepremier Irina Veresjtsjoek alleen met eigen vervoer verlaten.
Veresjtsjoek liet in een verklaring weten dat burgers via vijf van de negen overeengekomen vluchtroutes veilig uit de oostelijke Oekraïense regio Loehansk kunnen vertrekken. In dit gebied zijn volgens Oekraïense functionarissen zware beschietingen gaande.
De president van Belarus, Aleksandr Loekasjenko, is in het oosten van Rusland aan een werkbezoek begonnen. Russische media melden dat hij tijdens het bezoek zijn ambtgenoot Vladimir Poetin spreekt. Loekasjenko arriveerde in Blagovesjtsjenk aan de Chinese grens circa 875 kilometer ten noordwesten van de havenstad Vladivostok.
Hij gaat onder meer samen met Poetin naar een kosmodroom, een lanceerbasis van het Russische ruimtevaartagentschap Roskosmos, ten noorden van Blagovesjtsjenk, De twee gaan daar in gesprek over onder meer de strijd in Oekraïne en de gevolgen van de westerse sancties tegen beide landen. Loekasjenko brengt woensdag een bezoek aan Vladivostok en een eiland ten zuiden van de stad.
De gemeente Twenterand in Overijssel wil een tijdelijk vluchtelingenkamp voor Oekraïners in Vriezenveen weg hebben en staat daarom dinsdag in de rechtbank. Een groep particulieren heeft een tijdelijk vluchtelingenkamp voor Oekraïners opgetuigd, terwijl de gemeente nog niet heeft besloten over de vergunning.
Op het terrein wonen inmiddels veertig vluchtelingen, volgens advocaat van de initiatiefnemers Erhard Koekoek. Ze verblijven in stacaravans die daar speciaal voor hen zijn neergezet door een groep particulieren, op het terrein van een van hen. De groep vroeg een vergunning aan bij de gemeente, die daarop eiste dat het kamp werd weggehaald tot er over de vergunning is besloten.
De gemeente wilde dat het kamp binnen twee dagen werd geruimd en heeft een last onder dwangsom opgelegd. Daarop stapte de groep naar de rechter, die de maatregel schorste, volgens de advocaat onder meer omdat de termijn van twee dagen om het kamp op te ruimen als niet reëel werd gezien. Een aantal dagen na de uitspraak hebben de vluchtelingen de stacaravans in gebruik genomen.
Dinsdag bekijkt de rechter of de schorsing in stand blijft, of dat deze wordt opgeheven. Het kan ook zijn dat de schorsing deels wordt opgeheven en dat het kamp over bijvoorbeeld een aantal weken alsnog weg moet zijn.
In de belegerde Zuidoost-Oekraïense stad Marioepol hebben de Russen een giftige stof ingezet tegen burgers en Oekraïense militairen. Dat melden althans het daar vechtende Azovbataljon en verscheidene Oekraïense media. Maar de Oekraïense president Volodimir Zelenski zei in zijn dagelijkse toespraak op het einde van de dag niet dat er al chemische wapens zijn ingezet. Oekraïne neemt de dreiging wel serieus dat het Russische leger die gaat gebruiken, aldus Zelenski.
Volgens eerdere berichten, onder meer op Twitter, zouden troepen van de Russische bezetter met een drone een „giftige substantie van onbekende oorsprong” hebben gedropt die onder meer ademhalingsproblemen, duizeligheid en misselijkheid veroorzaakte. Zeker drie soldaten zouden gewond zijn geraakt.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss zei op Twitter dat ze „samen met partners” er hard aan werkt details te verifiëren. „Elk gebruik van dit soort wapens zou een gevoelloze escalatie in dit conflict betekenen en we zullen Poetin en zijn regime ter verantwoording roepen”, aldus Truss.
Oekraïne hield al er sinds het begin van de oorlog rekening mee dat de Russen chemische wapens zouden gaan inzetten. Na ruim zes weken strijd is bijna heel Marioepol door de Russen en pro-Russische rebellen veroverd, maar er wordt nog verzet geboden. De val van de stad zou echter nabij zijn.
Een Oekraïense parlementariër benadrukt op Twitter dat de Russen eerder op de dag al hadden gedreigd met een „chemische” actie tegen de verdedigers van Marioepol. Volgens haar is de maat vol en is de zogenoemde rode lijn overschreden.
Advertentie