Sneller dan verwacht lijkt de Koude Oorlog weer helemaal terug. De wereld kijkt toe hoe Poetin een oorlog ontketent en op vernietigende wijze zijn gang kan gaan. Dit zorgt voor een machteloos gevoel en maakt mensen boos.

De Oekraïense president Zelenski, eens een koddige komiek, is nu de vastberaden en moedige leider. Hij appelleert waar mogelijk slim en wanhopig aan het geweten van de wereld om meer te doen. Mede namens Zelenski wint Oekraïne de mediaoorlog, maar helaas is dat niet de echte oorlog.

Wrang

De wat naïeve en onmachtige NAVO spreekt ondertussen haar sterke afkeuring uit maar grijpt niet in. Poetin weet dat. Dreigen met een nucleaire wapenwedloop heeft als gevolg dat de NAVO nog meer in haar schulp kruipt en blijft hameren op de-escaleren, terwijl Poetin alles aangrijpt om te escaleren. De NAVO zegt alleen in te kunnen grijpen als een land ”een van ons” is. Maar Oekraïne is niet één van ons en mag waarschijnlijk ook geen lid worden. Wrang, omdat de Oekraïense burger in nood daar niets mee opschiet. Wrang ook omdat NAVO-landen eerder wel ingrepen in landen die niet tot de NAVO behoorden, zoals Afghanistan, Servië en Syrië.

Nu is het gemakkelijk om de NAVO verwijten te maken. Haar standpunt is begrijpelijk want Rusland is geen Afghanistan, Servië of Syrië. En waar doe je wijs aan met een wereldmacht die geleid wordt door een dreigende despoot in het Kremlin?

Dubbele houding

Het is intussen hartverwarmend dat het Westen met open armen vluchtelingen uit Oekraïne verwelkomt. Polen, dat normaal gesproken een hard beleid voert met betrekking tot vluchtelingen, zet nu zijn deuren wagenwijd open en heeft al ruim 2 miljoen Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Nederland houdt talrijke acties en in de kerken wordt volop gebeden. Busjes rijden af en aan naar de zuidoostgrens van Polen om vluchtelingen op te halen. Er zijn zelfs mannen die hun gezin achterlaten en willen vechten in Oekraïne. De vraag is ondertussen wel hoe lang die barmhartigheid duurt.

Toch heeft dit ook iets dubbels. Hetzelfde Polen dat zo ruimhartig Oekraïners toelaat, heeft een hardvochtig vluchtelingenbeleid, met name voor mensen uit het Midden-Oosten. Wit-Rusland zet deze ontheemden sinds vorig jaar in als wapen tegen de Europese Unie en dumpt hen bij de grens met Polen. Polen houdt hen met harde hand tegen en duwt hen terug. Deze zogenaamde ”push backs” zijn illegaal maar gaan gewoon door. Ziedaar de twee gezichten van Polen en de Europese Unie. Volgens een moedige Poolse activist die vluchtelingen helpt die erin slagen de push backs te ontwijken, is deze dubbele houding gemakkelijk te verklaren: mensen worden nu eenmaal altijd beoordeeld op afkomst, ras, huidskleur en religie. Ik ben bang dat hij gelijk heeft.

Vergeten

Voor christenen die leven in een welvarend land kan dit een beschamende constatering zijn. Want wat zijn wij selectief in onze barmhartigheid. We rijden vanuit Nederland wel naar Zuidoost-Polen voor Oekraïners maar niet naar Noordoost-Polen om vluchtelingen uit Afghanistan, Jemen of Irak op te halen. En wat zijn er niet een vergeten oorlogen en rampen die we minder goed (willen) zien. Wat te denken van Syrië, Somalië, Myanmar, Congo, (Zuid-)Sudan, Nigeria, Jemen, Ethiopië, Afghanistan. Volgens Stichting Vluchteling zijn deze tien landen ‘goed’ voor een kleine 40 miljoen ontheemden en 165 miljoen mensen die afhankelijk zijn van hulp. De meeste conflicten duren al jaren. Cijfers over de doden zijn er niet. En meestal zijn de buurlanden hun niet zo goed gezind als de meeste buurlanden van Oekraïne. Ze moeten het zelf maar uitzoeken.

Boven aan deze lijst staat Afghanistan. Toen ik daar eind jaren 90 als student en hulpverlener woonde, hadden de taliban net het land veroverd. Een land in puin met iets minder inwoners dan Oekraïne. Al decennialang wordt het geteisterd door verschillende oorlogen en andere rampen. Regelmatig werd ik gevraagd of ik niet een Nederlands paspoort kon regelen, want in Afghanistan was geen toekomst. Dit is 25 jaar geleden.

De situatie is alleen maar verslechterd. Vormen van lijden kun je en mag je niet met elkaar vergelijken maar in Afghanistan wordt vreselijk geleden. Al heel lang. En een slogan van een willekeurige Nederlander zou zomaar kunnen zijn: ”Liever een raket in de tuin dan een Afghaan in de keuken”.

Dichtbij

De hartverwarmende houding jegens Oekraïners is te prijzen en te begrijpen. Hun nood is dichtbij, we kunnen eindelijk zelf iets doen en bovendien is het Oekraïense volk een van ons. Maar zullen we met de mogelijkheden die we hebben goeddoen aan álle mensen en niet alleen wanneer het ons uitkomt?

De auteur heeft gewerkt met mensen in conflictgebieden en is parttime directeur van Stichting Steun Messiasbelijdende Joden. Hij schrijft dit artikel op verzoek en op persoonlijke titel.