Tal van kerken in Oekraïense steden hebben hun deuren geopend voor mensen die een schuilplaats zoeken temidden van de verwoestende oorlog. Ook ds. Ivan Bespalov van een evangelicaal-presbyteriaanse gemeente in Kiev besloot de stad niet te verlaten. „Ik voel dat mijn volk me hier nodig heeft.”

Lees ook

Oekraïense predikanten blijven op hun post: Ik voel dat mijn volk me hier nodig heeft

De ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie overleggen zondag over verdere steunmaatregelen voor Oekraïne. Dat heeft EU-buitenlandchef Josep Borrell op Twitter gezegd.

Hij kondigde een pakket aan met noodhulp voor de Oekraïense strijdkrachten „om ze te ondersteunen in hun heroïsche strijd”. Oekraïne vroeg om nog meer hulp en hardere sancties tegen Rusland.

De Europese ministers van Buitenlandse Zaken komen niet fysiek bij elkaar, maar zullen per videoverbinding overleggen. De EU stelde al sancties in tegen Rusland en ook tegen president Vladimir Poetin en zijn minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov.

President Joe Biden heeft een extra wapenzending naar Oekraïne goedgekeurd ter waarde van 350 miljoen dollar (310 miljoen euro). Dat heeft Pentagon-woordvoerder John Kirby zaterdag in een persbericht laten weten. De Amerikaanse president voerde vrijdag telefonisch overleg met zijn Oekraïense ambtsgenoot Volodimir Zelenski over meer steun.

De VS haalt de nieuwe zending uit de eigen voorraad. Het gaat om antitankwapens, handvuurwapens, verschillende soorten munitie en kogelwerende vesten om de Oekraïense militairen in de voorste verdedigingslinie te beschermen. Sinds vorig jaar hebben de Amerikanen nu voor een miljard dollar hulp geleverd voor de beveiliging van Oekraïne.

„En de VS steunen Oekraïne niet alleen. Veel andere landen dragen eraan bij dat Oekraïne zich kan verweren tegen deze Russische agressie waarvoor geen enkele aanleiding bestond”, aldus voormalig marineofficier Kirby.

Paus Franciscus heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski per telefoon een hart onder de riem gestoken. De kerkvorst belde zaterdagmiddag naar Kiev, zo meldde de Oekraïense ambassade in Vaticaanstad.

Volgens de ambassade zei de paus dat hij de diepe pijn wilde overbrengen die hij voelt door de Russische inval in Oekraïne. Over de verdere inhoud van het gesprek is niets bekendgemaakt.

In een tweet heeft Zelenski paus Franciscus bedankt voor diens gebeden voor vrede en een wapenstilstand. „Het Oekraïense volk voelt de spirituele steun van Zijne Heiligheid”, twitterde de president.

Vrijdag bracht Franciscus onverwachts een bezoek aan de Russische ambassade om zijn zorgen te uiten over de Russische invasie. Ook belde hij met Svjatoslav Sjevtsjoek, de leider van de Oekraïense katholieken, die zijn kathedraal in Kiev heeft opengesteld als schuilkelder.

Na Haarlem is ook de gemeente Den Haag bereid om Oekraïense vluchtelingen op te vangen, als het kabinet daarom vraagt. Dat laat het college van de derde stad van het land weten.

„Duizenden mensen moeten Oekraïne ontvluchten vanwege de laffe Russische aanval op hun thuisland. Mensen op de vlucht voor oorlog en geweld verdienen een goede plek om te verblijven”, laat verantwoordelijk wethouder Arjen Kapteijns (integratie en statushouders, GroenLinks) via zijn woordvoerster weten. Den Haag zegt nog geen verzoek te hebben gekregen om Oekraïners op te vangen. „Zodra dit wel het geval is gaan wij zoeken naar een geschikte plek.”

Volgens de Verenigde Naties zijn meer dan 120.000 mensen gevlucht uit Oekraïne sinds het begin van de invasie door Rusland. Veel andere landen zijn al begonnen met de opvang van die vluchtelingen. Staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) zei dat het kabinet kijkt naar locaties waar vluchtelingen uit Oekraïne kunnen worden opgevangen. „Als mensen om huisvesting vragen dan zullen we ze opvangen”, aldus de staatssecretaris.

Oekraïners kunnen met hun paspoort naar Nederland reizen en hoeven zich niet als asielzoeker te melden. Na aankomst mogen ze negentig dagen blijven, maar die periode kan worden verlengd.

Verschillende Russische YouTube-kanalen kunnen voorlopig geen geld meer verdienen met hun video-uitzendingen. YouTube heeft, net als eerder Facebook, de mogelijkheid om inkomsten te genereren geblokkeerd.

Onder de kanalen is dat van RT (voorheen Russia Today), een pro-Russische nieuwszender die wordt gefinancierd door de Russische staat.

„Gezien de buitengewone omstandigheden in Oekraïne schorten we bij een aantal YouTube-kanalen de optie om geld te verdienen op. Daaronder zijn Russische kanalen die vallen onder recente sancties”, laat het bedrijf weten. YouTube is onderdeel van Alphabet Inc, het moederbedrijf van Google.

Rusland heeft nu tienduizenden militairen in Oekraïne, zegt het Amerikaanse ministerie van Defensie. Meer dan de helft van de gevechtseenheden die Moskou voor de invasie in stelling had gebracht, bevindt zich nu in Oekraïne, zei een woordvoerder.

Tijdens een persbriefing wilde de woordvoerder geen exactere getallen noemen. Vrijdag ging het Pentagon er nog vanuit dat een derde van de Russische troepen in Oekraïne was.

Rusland heeft rond Oekraïne meer dan 150.000 militairen samengetrokken, zegt het Pentagon. Naast gevechtseenheden zijn dit onderdelen met onder meer logistieke taken.

De Russen vallen nog steeds van drie kanten aan: vanuit het noorden richting Kiev, in het oosten bij Charkov en in het zuiden bij Marioepol, zegt het Pentagon, dat meldt dat de Russische troepen meer dan 250 raketten op Oekraïense doelen hebben afgevuurd, voor het grootste deel korteafstandsraketten.

Rusland claimt dat het alleen militaire doelen onder vuur neemt, maar volgens de Amerikanen is er ook gevuurd op burgerdoelen, zoals wegen en woonwijken.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski vraagt de Verenigde Naties om Rusland het vetorecht in de Veiligheidsraad af te nemen. Hij deed dat in een telefoongesprek met VN-topman António Guterres.

Rusland sprak vrijdag zijn veto uit over een resolutie waarin de Russische inval in Oekraïne wordt veroordeeld en wordt opgeroepen zijn militairen terug te trekken.

In het gesprek met Zelenski zei Guterres dat de VN „vastbesloten is de humanitaire hulp aan het Oekraïense volk op te schalen”.

De regering in Berlijn heeft zaterdag besloten uit de Duitse legervoorraad duizend antitankwapens en 500 luchtdoelraketten van het type Stinger aan Oekraïne te leveren. Dat gebeurt zo snel mogelijk.

„De Russische overval op Oekraïne markeert een keerpunt in de geschiedenis. Die bedreigt onze gezamenlijke naoorlogse orde”, zei bondskanselier Olaf Scholz. „In deze situatie is het onze plicht Oekraïne naar onze mogelijkheden te steunen bij de verdediging tegen het invasieleger van Vladimir Poetin. Duitsland staat pal aan de zijde van Oekraïne”.

Eerder op de dag had de regering-Scholz Nederland toestemming gegeven raketwerpers van Duitse makelij om tanks uit te schakelen naar Oekraïne te sturen. Tot zaterdag weigerde Duitsland principieel de export van dodelijk oorlogstuig naar Oekraïne, dat daar al maanden om vroeg.

Duitsland zegde Kiev in eerste instantie alleen 5000 helmen toe. Die werden zaterdag overgedragen het Oekraïense leger.

Tevens kwam er goedkeuring voor de levering van veertien extra-beveiligde, gepantserde voertuigen aan Oekraïne. Deze zijn bij uitstek geschikt om mensen te evacueren. Ook werd beloofd via Polen 10.000 ton brandstof te brengen. In de avonduren viel het besluit ook zwaarder materieel te leveren.

Luchtvaartmaatschappij KLM vliegt de komende zeven dagen niet naar of over Rusland, laat een woordvoerder weten. Voor vluchten over Rusland worden alternatieven gezocht. Mogelijk gaan die over het Midden-Oosten. Wekelijks gaan er negentien vluchten naar Rusland, aldus de woordvoerder.

Er gelden sancties tegen Rusland, waardoor er geen reserveonderdelen voor vliegtuigen naar het land mogen. Dat geldt ook voor onderdelen voor eigen gebruik. Ook als een vliegtuig over Rusland op weg is naar een andere bestemming, zou een noodlanding om deze reden niet mogelijk zijn. „Dat betekent dat wij niet meer kunnen garanderen dat vluchten naar en over Rusland veilig terug kunnen keren”, aldus de maatschappij.

Ongeveer 3500 Russische soldaten zijn om het leven gekomen of gewond geraakt tijdens de invasie van Oekraïne. Dat heeft een adviseur van de Oekraïense president Volodimir Zelenski zaterdag gezegd.

Adviseur Oleksi Arestovitsj voegde eraan toe dat Russische troepen zaterdag geen serieuze vorderingen hebben gemaakt in Oekraïne. Ook bij de aanval op de Oekraïense hoofdstad Kiev zouden de Russen niet verder zijn gekomen. „We vallen de vijand rond Kiev aan. De vijand komt nu niet vooruit”, zei Arestovitsj.

Russische legereenheden zijn de kerncentrale van Zaporizja, in het zuiden van Oekraïne aan de rivier de Dnjepr, dicht genaderd en richten hun raketten op het complex. Dat heeft Vadim Denisenko, een adviseur van de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken, zaterdag gezegd.

De invasietroepen bezetten eerder deze week al de ontplofte centrale van Tsjernobyl, ongeveer 100 kilometer ten noorden van hoofdstad Kiev en niet ver van de grens met Belarus. Daar had in 1986 de grootste kernramp ooit plaats.

Als Rusland geen gas meer zou leveren aan Nederland, mag er als alternatief weer meer aardgas gewonnen worden in Groningen. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 23.000 mensen over de oorlog in Oekraïne. Bijna tweederde (63 procent) staat hier positief tegenover. Eén op de vijf (22 procent) wil geen Nederlands aardgas meer oppompen.

Doel van het kabinet is om zo snel mogelijk te stoppen met de gaswinning in Groningen. Maar het sluit niet uit dat Groningse gaskraan verder opengaat als we in een crisissituatie met Rusland belanden.

Aan het onderzoek deden ook 900 inwoners van de provincie Groningen mee. Zij zijn verdeeld over de kwestie. De helft (51 procent) is tegen verdere gaswinning in hun provincie, ongeacht de omstandigheden. Zij vinden dat de bewoners wel genoeg geleden hebben onder de aardbevingen. Vier van de tien Groningers in het onderzoek (41 procent) staan onder voorwaarden wel positief tegenover gaswinning in hun provincie in een noodsituatie.

Nederland gaat vijftig raketwerpers met vierhonderd bijbehorende raketten van Duitse makelij naar Oekraïne sturen, meldt het ministerie van Defensie. Daar was toestemming van Duitsland voor nodig, omdat na aankoop van de wapens een Duitse exportvergunning nodig is. Die werd zaterdag aan het eind van de middag verstrekt door de Duitse regering.

Het gaat om zogeheten Panzerfaust 3-raketten. Dat zijn antitankwapens die vanaf de schouder worden afgevuurd. Wanneer de wapens in Oekraïne aankomen, is nog niet bekend. Oekraïne had om extra steun gevraagd, nu Rusland is begonnen aan de langverwachte invasie. Het kabinet wil de wapens sturen om Oekraïne zo in staat te stellen zichzelf te verdedigen.

Nederland onderzoekt ook of het in NAVO-verband, samen met Duitsland, een Patriot-luchtverdedigingseenheid naar Slowakije stuurt. Het doel daarvan is „collectieve afschrikking” en verdediging van de oostflank van het NAVO-gebied, aldus Defensie. De installatie is gemaakt om vliegtuigen, helikopters, of kruisraketten uit de lucht te schieten. Dat kan tot 20 kilometer hoogte, over een afstand van 60 kilometer.

Eerder zaterdag meldde het kabinet al tweehonderd Stinger-luchtdoelraketten naar Oekraïne te sturen. Die kunnen tot een afstand van 5 kilometer vliegtuigen en helikopters raken.

Duitsland is voorstander van „gerichte en functionele” beperkingen voor Russisch gebruik van het internationale betalingssysteem SWIFT. Daarmee moeten de juiste mensen getroffen worden en kan bijkomende schade worden voorkomen, zeiden de Duitse ministers van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken in een gezamenlijke verklaring.

Binnen de Europese Unie is er steeds meer steun voor het uitsluiten van Rusland. Onder andere Italië, dat eerder niet voor een SWIFT-ban van Rusland was, sprak zaterdag openlijk zijn steun uit voor een boycot als ook de rest van het landenblok ermee instemt.

Maar Duitsland had eerder bedenkingen over de maatregel. Door het land uit het samenwerkingsverband van banken te gooien zou het voor ‘gewone’ mensen een stuk moeilijker worden om geld over te maken naar familie in Rusland. Ook zou het Europees bedrijfsleven eronder lijden omdat betalingen van klanten of betalingen aan leveranciers dan ingewikkelder worden. Ook zouden leveringen van Russisch gas aan Europa in gevaar kunnen komen.

SWIFT, dat beveiligde berichten verstuurt tussen meer dan 11.000 financiële instellingen en bedrijven, is van cruciaal belang voor het mondiale financiële systeem. Wanneer het systeem niet toegankelijk is, kan dat aanzienlijke economische schade aanrichten.

De regering in Athene heeft haar beklag gedaan over de Russische luchtaanval op Sartana in het zuidoosten van Oekraïne, niet ver de havenstad Marioepol. Daardoor kwamen ten minste zes etnische Grieken om het leven, zes anderen raakten gewond. In de regio wonen ongeveer 100.000 Oekraïners van Griekse komaf.

„Griekenland veroordeelt op niet mis te verstane wijze het bombarderen van burgers door een Russisch vliegtuig aan de rand van het stadje Sartara”, zei minister van Buitenlandse Zaken Nikos Dendias.

Dendias heeft de Russische ambassadeur ontboden om zondag toelichting te geven. Deze ontkende via Twitter dat Rusland verantwoordelijk is voor het bombardement. Er zou geen Russisch gevechtsvliegtuig in de buurt van Sartana zijn geweest. Wel werd medeleven betuigd met de slachtoffers van Griekse origine die in de Donbas zijn gevallen.

Dendias drong vorige week bij zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov nog aan op bescherming van de Griekse gemeenschap in Oekraïne. Athene heeft besloten de consulaten in Odessa en Marioepol open te houden. Als etnische Grieken het land uit willen wegens het oorlogsgeweld dan worden ze geholpen.

Onlinebank Bunq wil vluchtelingen uit Oekraïne gaan opvangen in Bulgarije en Georgië. De bank heeft voor een paar honderd mensen onderkomen geregeld in deze landen, zegt Bunq-oprichter en topman Ali Niknam.

Op kosten van de bank kunnen vluchtelingen verblijven in hotels en appartementen. De opvang staat open voor „iedereen die zich niet senang voelt” met de situatie, zegt Niknam. Zowel Oekraïeners als Russen zijn welkom. Ze moeten wel zelf transport naar de opvanglocaties zien te regelen.

Bunq wil de vluchtelingen in dienst nemen, zodat ze met een visum voor kennismigranten naar Nederland kunnen komen. Om hoeveel mensen het dan zou gaan en hoe lang Bunq ze in dienst neemt, kan Niknam nog niet zeggen. „De tent staat in de fik. We moeten nu blussen.”

De Duitse regering heeft Nederland toestemming gegeven voor de levering van 400 raketwerpers aan Oekraïne. Het Duits persbureau DPA kreeg de bevestiging daarvan zaterdag uit regeringskringen. De antitankwapens zijn van Duitse makelij. Tot dusver weigerde Berlijn principieel de export van dodelijk oorlogstuig naar Oekraïne, dat daar al maanden om vroeg.

Duitsland zegde Kiev tot dusver alleen 5000 helmen toe. Die werden zaterdag overgedragen het Oekraïense leger. Tevens kwam er goedkeuring voor de levering van veertien extra-beveiligde, gepantserde voertuigen aan Oekraïne. Deze zijn bij uitstek geschikt om mensen te evacueren. Ook is beloofd via Polen 10.000 ton brandstof te brengen. Over meer steun wordt nog gesproken.

„Na de schaamteloze aanval van Rusland moet Oekraïne zich kunnen verdedigen”, verklaarden minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock en vice-bondskanselier Robert Habeck. „Ze heeft het absolute recht op zelfverdediging. De bondsregering ondersteunt Oekraïne daarom ook met materieel dat dringend nodig is voor de uitrusting”.

Premier Mark Rutte heeft zaterdag gebeld met de Oekraïense president Volodimir Zelenski en hem verteld dat Nederland „op korte termijn extra militaire goederen levert ter zelfverdediging tegen de Russische agressie”. Dat schrijft de minister-president op Twitter. Hij schrijft dat het om een extra leverantie gaat, bovenop de tweehonderd luchtdoelraketten die het kabinet zaterdag beschikbaar stelde aan Oekraïne. Wat voor middelen Nederland extra gaat leveren, konden het ministerie van Defensie en de Rijksvoorlichtingsdienst nog niet zeggen.

Ruim een week geleden werd al besloten om honderd scherpschuttersgeweren en bijbehorende munitie aan Oekraïne te leveren. Ook geeft Nederland helmen, scherfvesten en radars. Een deel van die spullen is inmiddels onderweg, maar Nederland kampt met „logistieke uitdagingen”, aldus het kabinet zaterdag. De rest van het materiaal wordt „zo snel mogelijk verzonden”.

Rutte sprak zaterdag ook nog met de Franse president Emmanuel Macron, de Britse premier Boris Johnson, de Belgische premier Alexander De Croo en de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel. „We staan schouder aan schouder om Oekraïne te helpen in dit donkere uur”, schrijft Rutte.

Russische legereenheden hebben in het zuiden van Oekraïne, in de regio Cherson, een betonnen dam opgeblazen om de toevoer van zoet water uit de rivier de Dnjepr naar de Krim te herstellen. Het Russische persbureau RIA tekende dat zaterdag op uit de mond van Sergej Aksionov, de gouverneur van het door Moskou in 2014 geannexeerde schiereiland.

Oekraïne bouwde na de Russische machtsovername een dam die het Noord-Krimkanaal afsloot. Het schiereiland was daarvan voor 85 procent van zijn watervoorziening afhankelijk. Zodra de pompstations en de hydraulische constructies zijn gecontroleerd en hersteld zal er weer water stromen door het kanaal, dat in de Sovjet-tijd werd gegraven.

De Russische opmars in Oekraïne stagneert, vermoedelijk door onder meer de hevige tegenstand van de Oekraïners. Dat heeft het Brits ministerie van Defensie zaterdag gezegd op Twitter. „Het tempo van de vooruitgang is tijdelijk verminderd, waarschijnlijk als het resultaat van acute logistieke problemen en het sterke Oekraïense verzet”, aldus de update uit Londen over de ontwikkelingen in het oorlogsgebied.

„Russische strijdkrachten passeren grote Oekraïense bevolkingscentra waar ze militairen achterlaten om de inwoners te omsingelen en te isoleren. Bij de nachtelijke gevechten in Kiev was vermoedelijk een beperkt aantal Russische eenheden betrokken die daar al waren geïnfiltreerd. De verovering van Kiev blijft het Russische hoofddoel.”

Het Pentagon kwam met vergelijkbare berichtgeving. Washington denkt dat de Russen gefrustreerd raken door de Oekraïense weerstand. „We weten dat ze niet de progressie hebben gemaakt die ze hadden gewild, vooral in het noorden. Ze zijn gestuit op vastberaden verzet.”

De Verenigde Staten zouden sancties overwegen tegen de Russische centrale bank, meldden ingewijden aan persbureau Bloomberg. De maatregel zou gericht zijn op een groot deel van de reserves van 643 miljard dollar (ruim 570 miljard euro) die de Russische president Vladimir Poetin voorafgaand aan de invasie in Oekraïne had vergaard.

Volgens de bronnen is er nog geen definitieve beslissing genomen, maar onderzoekt de regering-Biden alle opties in een poging om Poetin af te schrikken van verdere stappen in Oekraïne. De VS zouden daarbij samen willen optrekken met bondgenoten in Europa. Het is niet duidelijk hoever die gesprekken gevorderd zijn. De kwestie van het mogelijk aanpakken van de Russische centrale bank kwam volgens de bronnen al ter sprake in een gesprek eind januari.

Rusland heeft zijn afhankelijkheid van vreemde valuta gestaag verminderd. Toch had de centrale bank eind juni 2021 nog 16,4 procent van zijn tegoeden in dollars uitstaan, aldus de laatste officiële gegevens. Dat was een jaar eerder 22,2 procent.

De VS legden eerder al eens sancties op aan centrale banken van tegenstanders. In 2019 heeft het ministerie van Financiën de monetaire autoriteiten van Iran en Venezuela op de zwarte lijst gezet voor het doorsluizen van geld. Ook de centrale bank van Noord-Korea staat op de zwarte lijst.

Het verlies van toegang tot buitenlandse fondsen zou de Russische centrale bank kunnen hinderen in zijn pogingen om de roebel op de valutamarkt te ondersteunen. Dat kan met de verkoop van harde valuta. De directe interventies, die eerder deze week werden aangekondigd nadat Poetin zijn leger opdracht had gegeven Oekraïne aan te vallen, zijn de eerste keer sinds 2014 dat de Bank of Russia zich op de markt waagt.

Tsjetsjenië staat de Russische strijdkrachten terzijde bij de oorlog in Oekraïne. Ramzan Kadirov, de leider van deze autonome Russische deelrepubliek en een trouw bondgenoot van Vladimir Poetin, heeft zaterdag in een videoboodschap laten weten dat Tsjetsjeense eenheden stellingen hebben ingenomen in Oekraïne.

Kadirov zei dat de Russische invasietroepen met gemak de grote Oekraïense steden kunnen innemen, waaronder Kiev. Hun opdracht is evenwel het verlies van levens te voorkomen. Tsjetsjenië heeft volgens hem tot dusver geen slachtoffers te betreuren. In navolging van Poetin riep ook Kadirov de Oekraïners op hun regering omver te werpen. Volgens de Russische president bestaat die uit „neonazi’s’.

De Poolse premier Mateusz Morawiecki heeft westerse landen, zoals Duitsland, zaterdag beschuldigd van „onverzettelijk egoïsme” met betrekking tot de Russische invasie van Oekraïne. Volgens de premier zijn „vernietigende sancties” nodig. Dat zei hij voorafgaand aan een ontmoeting met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz en de Litouwse president Gitanas Nauseda in Berlijn.

„Daarom ben ik hier… om het geweten van Duitsland wakker te schudden, zodat ze eindelijk besluiten tot sancties die echt vernietigend zijn”, zei Morawiecki tegen een groep Poolse journalisten. „Alle sancties moeten nu op tafel liggen”, aldus de Poolse premier.

De premier wil onder meer dat Rusland van het internationale betalingssysteem SWIFT wordt afgesneden. Duitsland heeft echter zijn bedenkingen bij die maatregel. Door het land uit het samenwerkingsverband van banken te gooien zou het voor ‘gewone’ mensen een stuk moeilijker worden geld over te maken naar familie in Rusland. Ook zou het Europees bedrijfsleven eronder lijden omdat betalingen van klanten of betalingen aan leveranciers dan ingewikkelder worden. Tevens zouden leveringen van Russisch gas aan Europa in gevaar kunnen komen.

Morawiecki uitte ook kritiek op het besluit van Duitsland om helmen naar Oekraïne te sturen, in plaats van wapens. „Vijfduizend helmen? Dat moet een soort grap zijn. Er is echte hulp nodig… wapens”, zei de premier. „Ze vechten ook voor ons. Voor onze vrijheid, onze soevereiniteit. Zodat wij niet de volgende zijn.”

De officiële website van het Kremlin, Kremlin.ru, ligt zaterdagmiddag plat. Het is onduidelijk of het om een cyberaanval gaat.
Sinds de inval van Rusland in Oekraïne zijn verscheidene pogingen tot cyberaanvallen op de Russische regering uitgevoerd. Eerder zouden al verschillende andere websites van de regering en staatsmedia zijn aangevallen.

Door cyberaanvallen van hackersgroep Anonymous zou donderdag onder meer het netwerk van de Russische staatstelevisie RT zijn platgelegd. De groep kondigde vrijdag aan nieuwe cyberaanvallen op de regering voor te bereiden.

KLM heeft twee vluchten die onderweg waren naar Sint-Petersburg en Moskou laten omkeren, meldt de luchtvaartmaatschappij. Het toestel naar Sint-Petersburg keert direct terug naar Amsterdam. Het vliegtuig onderweg naar Moskou week uit naar Kopenhagen, waar moest worden bijgetankt voordat het ook terugvliegt naar Schiphol, zegt een woordvoerster.

Aanleiding hiervoor is het sanctiepakket dat in Europees verband is afgesproken om geen reserve vliegtuigonderdelen meer naar Rusland te sturen, ook niet voor eigen gebruik. „Dat betekent dat wij niet meer kunnen garanderen dat vluchten naar Rusland veilig terug kunnen keren. Wat dit betekent voor vluchten na vandaag en vluchten die gepland stonden om over Rusland te gaan vliegen wordt op dit moment onderzocht”, aldus KLM.

Op de app Flightradar24 is te zien dat vlucht KL903 naar Moskou, die kort voor 12.00 uur uit Amsterdam was vertrokken, al bijna op de bestemming was en vervolgens is omgekeerd. Het toestel met bestemming Sint-Petersburg (vluchtnummer KL1395) was even na 13.00 uur opgestegen en maakte rechtsomkeert boven Estland.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) houdt de radioactieve situatie rondom Tsjernobyl in de gaten, nadat het instituut meldingen had gekregen van hogere stralingsniveaus in dit gebied in het noorden van Oekraïne. In 1986 ontplofte een van de reactoren van de kerncentrale in Tsjernobyl. Vanwege de hoge stralingsniveaus is het gebied sindsdien beperkt toegankelijk. Het is onduidelijk of de meldingen van verhoogde radioactiviteit kloppen.

Het RIVM meet altijd de radioactiviteit boven Nederland. Daar zijn geen verhogingen van radioactiviteit op te zien. Ook de meetwaardes uit bijvoorbeeld Duitsland geven geen verhoogde niveaus aan. „Dit Europese systeem is het meest betrouwbaar”, legt onderzoeker van het RIVM Herman Schreurs uit. „Het zou dus kunnen dat alleen lokaal rondom Tsjernobyl de niveaus hoger zijn.”

Maar of dat klopt, is ook niet helemaal zeker. „Sommige websites zijn slecht beveiligd, waardoor we niet zeker weten of de meetwaardes gemanipuleerd zijn”, vertelt Schreurs. „Misschien zit er een herrieschopper tussen die de meetwaardes omhoog heeft gegooid.” Ook kan het RIVM via deze websites een onjuiste overdracht van gegevens niet uitsluiten.

Als de radioactiviteit in het gebied wel daadwerkelijk hoger is, zijn daar ook verschillende verklaringen voor te bedenken. Zo kan de inval van Rusland in Oekraïne een rol spelen. „Door meer bewegingen in dat gebied kan neergedaald stof weer opkomen. Dat kan lokaal voor verhoogde waardes zorgen.” Schreurs denkt niet dat andere kernreactoren in het gebied mogelijk beschadigd zijn. „Daar hadden we dan een melding van moeten krijgen en die hebben we niet gehad.”

Als de verhoogde meetwaardes kloppen, is dat niet problematisch voor Nederland, laat het RIVM weten. Op korte termijn kunnen deze Nederland niet bereiken, omdat de wind niet in deze richting staat.

Inwoners van Kiev moeten dit hele weekend binnen blijven. De lokale autoriteiten melden dat de avondklok zaterdag om 17.00 uur ingaat en pas maandag om 08.00 uur wordt opgeheven. Eerder werd de indruk gewekt dat mensen overdag wel de deur uit mochten.

De nieuwe avondklok is veel strenger dan die van de afgelopen dagen. Toen mochten mensen alleen tussen 07.00 en 22.00 uur niet naar buiten. De burgemeester kwam zaterdag met de aankondiging van nieuwe tijdstippen, van 08.00 tot 17.00 uur, om de stad te beschermen tegen Russische aanvallen. Zijn kantoor meldt dat de avondklok zonder pauzes is.

Volgens de stad is de strenge avondklok noodzakelijk in de strijd tegen „saboteurs en verkenners van de vijand”. Mensen die zich niet aan deze maatregel houden, worden volgens de burgemeester in die groep ingedeeld. Kiev lijkt stand te houden, terwijl de stad wordt aangevallen door het Russische leger. Iedereen die Oekraïne wil beschermen, kan volgens president Volodimir Zelenski helpen en een wapen krijgen.

Op verschillende locaties in Den Haag komen mensen bij elkaar om hun steun te betuigen aan Oekraïne. Bij het stadhuis in Den Haag hebben honderden demonstranten zich verzameld met kartonnen borden. Ook staan een aantal betogers bij de Russische ambassade.

De demonstraties waren niet van tevoren aangemeld bij de gemeente. Een woordvoerder laat desondanks weten dat de gemeente het recht op demonstratie zoveel mogelijk wil faciliteren, „zolang de demonstranten geen hinder veroorzaken voor andere mensen”. De woordvoerder zegt dat de demonstratie vooralsnog zonder ongeregeldheden lijkt te verlopen.

Bij het protest roepen de demonstranten om hulp vanuit Nederland aan Oekraïne. Ook spreken ze zich uit tegen de Russische president Vladimir Poetin. Op de kartonnen borden is te lezen dat de betogers geen gas meer willen uit Rusland. Ook roepen ze op om Rusland uit te sluiten van het internationale betaalsysteem SWIFT. Op een paar borden wordt Poetin vergeleken met Adolf Hitler.

Chauffeurs die momenteel vastzitten in Oekraïne en de omliggende regio’s moeten zo snel als mogelijk kunnen doorrijden. Daartoe roept de internationale koepel van transportverenigingen IRU op. Volgens de organisatie zitten er zeker 12.000 chauffeurs van allerlei nationaliteiten vast in de regio. Volgens de IRU is de vrees om in de vuurlinie terecht te komen voor sommige vrachtwagenchauffeurs zo groot, dat ze hun vrachtwagen in Oekraïne achterlaten.

De IRU stelt in een open brief aan autoriteiten in Europa en Eurazië dat chauffeurs in tijden van crisis uiterst kwetsbaar zijn, met name aan de grenzen. De grenzen tussen Oekraïne en de EU-landen zijn dan wel open, maar er worden lange wachtrijen gemeld. Chauffeurs moeten naar schatting tussen de twee en vier dagen wachten om de grens te kunnen passeren. Tussen Oekraïne en Belarus is de grens op dit moment dicht, waardoor chauffeurs hier moeten omrijden.

Vrachtwagenchauffeurs zitten ook vast aan beide kanten van de Russisch-Oekraïense grens. Sommigen van hen zitten de strijdende partijen in. De situatie voor chauffeurs in deze regio is minder duidelijk.

De Europese Commissie en sommige EU-landen pleitten eerder al voor tijdelijke visum- en vergunningsvrijstellingen. Maar volgens de transportkoepel ontbreekt het nog aan duidelijkheid en is er meer actie nodig. Zo zou er ook tijdelijk een vrijstelling moeten gelden voor de rij- en rusttijdenregeling voor terugkerende chauffeurs.

Betogers tegen de Russische invasie in Oekraïne zijn zaterdag de straat opgegaan in onder meer Engeland, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, Australië en Japan. Ook in Nederland vinden betogingen plaats.

In de Britse hoofdstad Londen hebben betogers zich verzameld bij de Russische ambassade en in Downing Street. Daar worden leuzen gescandeerd zoals „stop de oorlog” en „bevrijd Oekraïne”. Ook in de Duitse stad München wordt geprotesteerd. Volgens lokale media is daar de ingang van de Russische consulaat besmeurd met rode verf.

De eerste demonstraties vonden al snel na het uitbreken van de oorlog in de nacht woensdag op donderdag plaats. Ook in Rusland, waar de kritiek op de invasie toeneemt, zijn protesten gehouden. Volgens de mensenrechtenorganisatie OVD-Info zijn daarbij enkele duizenden betogers opgepakt.

Prins William en zijn vrouw Catherine hebben zaterdag via Twitter laten weten dat ze Oekraïne steunen na de inval van Rusland. „In oktober 2020 hadden we het voorrecht om president Zelenski en zijn vrouw te ontmoeten en te luisteren naar hun hoop en optimisme voor de toekomst van Oekraïne”, schrijven de hertog en hertogin van Cambridge.

„Vandaag staan wij achter de president en het hele Oekraïense volk terwijl ze dapper vechten voor die toekomst.” Het paar ondertekende het bericht met een emoji van de Oekraïense vlag en hun initialen, ‘W & C’.

Eerder spraken ook Williams broer prins Harry en diens vrouw Meghan hun steun uit aan de bevolking van Oekraïne. Ze noemden de actie van Rusland op de website van hun stichting Archewell een schending van het internationale en humanitaire recht.

De kans dat Rusland van het internationale betalingssysteem SWIFT wordt afgesneden groeit met de dag. Binnen de Europese Unie is er steeds meer steun voor het uitsluiten van Rusland. Onder andere Italië, dat eerder niet voor een SWIFT-ban van Rusland was, sprak zaterdag openlijk zijn steun uit voor een boycot als ook de rest van het landenblok ermee instemt. Ook Duitsland lijkt een ban niet te zullen tegenhouden.

De EU-ministers van Financiën waren eerder in Parijs bijeen om onder meer over de gevolgen van de situatie in Oekraïne voor de Europese economie te praten. Nu lijken steeds meer landen bereid deze stap te zetten, waar dat eerder nog niet lukte om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. De Europese Centrale Bank (ECB) en de Europese Commissie beoordelen momenteel de gevolgen van een dergelijke maatregel voor de binnenlandse economie, zodat de lidstaten een besluit over de maatregel kunnen nemen. Om Moskou uit het systeem te weren, is unanimiteit van de 27 EU-landen vereist.

De eerste twee sanctiepakketten van de EU hebben de Russische president Vladimir Poetin er niet van weerhouden zijn militaire acties tegen Oekraïne voort te zetten. Daarom werkt het landenblok nu aan een derde pakket dat mogelijk ook de SWIFT-boycot bevat. De oppositie tegen de maatregel is afgenomen, waarbij Frankrijk en Italië openlijk hun steun hebben betuigd.

In een telefoongesprek op zaterdag vertelde de Italiaanse premier Mario Draghi aan de Oekraïense president Volodimir Zelenski dat hij volledig achter de EU-lijn inzake sancties staat, „inclusief die binnen het SWIFT-kader”, aldus een verklaring van Rome. De Litouwse premier Ingrida Simonyte stelde dat er niet langer „sterke oppositie is” tegen het voorstel.

SWIFT, dat beveiligde berichten verstuurt tussen meer dan 11.000 financiële instellingen en bedrijven, is van cruciaal belang voor het mondiale financiële systeem. Wanneer het systeem niet toegankelijk is, kan dat aanzienlijke economische schade aanrichten. De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire zei eerder dat Frankrijk geen bedenkingen had om Rusland de toegang tot SWIFT te ontzeggen. Ook de Nederlandse minister Sigrid Kaag zei dat SWIFT-ban als optie op tafel ligt.

Duitsland sluit een Russische ban niet uit, maar uitte eerder wel bedenkingen over de maatregel. Door het land uit het samenwerkingsverband van banken te gooien zou het voor ‘gewone’ mensen een stuk moeilijker worden om geld over te maken naar familie in Rusland. Ook zou het Europees bedrijfsleven eronder lijden omdat betalingen van klanten of betalingen aan leveranciers dan ingewikkelder worden. Ook zouden leveringen van Russisch gas aan Europa in gevaar kunnen komen.

De stichting Chauffeursnieuws & Transporteffect, die een inzamelingsactie is begonnen voor Oekraïense chauffeurs in Nederland, heeft na een dag ruim 60.000 euro opgehaald. Gemikt was op een bedrag van 5000 euro, maar zaterdag stond de teller op meer dan 60.000 euro. „Het is een overweldigend succes. We hadden dit niet verwacht”, zegt voorzitter Aschwin Cannoo.

Chauffeurs uit Oekraïne die voor Nederlandse opdrachtgevers werken staan volgens hem met de rug tegen de muur, omdat hun bankpassen zijn geblokkeerd waardoor ze niet bij hun geld kunnen. Met het opgehaalde geld wil de stichting de chauffeurs voorzien van eten en levensbehoeften. „Wij zijn als chauffeurs heel solidair. We mopperen wel eens op de collega’s uit Oost-Europese landen, maar we helpen ze wel”, aldus Cannoo, die zaterdag met vrijwilligers druk bezig was met het uitdelen van voedselpakketten op een parkeerplaats bij Duiven in Gelderland.

Cannoo gaat met vrijwilligers alle grote parkeerplaatsen bij de tankstations af waar de chauffeurs hun weekend doorbrengen. Volgens hem zijn in Nederland naar schatting zo’n 10.000 Oekraïense chauffeurs actief.

Maandag wordt gekeken hoe de actie verder moet worden gecoördineerd voor de komende dagen en wat er met het opgehaalde geld nog meer kan worden gedaan voor de chauffeurs.

Het Kremlin beweert dat de Russische president Vladimir Poetin het offensief in Oekraïne vrijdag tijdelijk had gepauzeerd in afwachting van gesprekken met de Oekraïense regering in Kiev. Oekraïne zou echter hebben geweigerd met Rusland te onderhandelen, waarop Russische troepen de invasie zaterdag hebben voortgezet.

Volgens het Kremlin „rekt Oekraïne het militaire conflict uit” door de gesprekken te weigeren. In een videoboodschap beweerde de Oekraïense president Volodimir Zelenski juist dat hij contact heeft gezocht met Poetin, maar dat de leider van Rusland geen gehoor gaf.

Een adviseur van Zelenski’s kantoor zegt dat het „volstrekt onwaar” is dat Rusland zijn offensief vrijdag heeft gepauzeerd. Oekraïne zou volgens hem niet geweigerd hebben te onderhandelen. Rusland zou „onpraktische” voorwaarden aan het gesprek hebben gebonden. „Wij willen een wapenstilstand, maar zullen geen gehoor geven aan een ultimatum”, aldus de adviseur. „Dat soort acties zijn er alleen voor bedoeld om te proberen Oekraïne te breken en ons te dwingen volstrekt onacceptabele voorwaarden te accepteren”.

Meerdere landen hebben aangekondigd extra militaire hulp te gaan leveren aan Oekraïne. Die hulp bestaat uit onder meer wapens en brandstof. Ook Nederland komt met een extra levering, bestaande uit tweehonderd luchtdoelraketten.

De Verenigde Staten heeft hulp ter waarde van circa 310 miljoen euro beloofd. Tsjechië stuurt Oekraïne onder meer machinegeweren, sluipschuttergeweren en munitie. Die hebben volgens Praag een waarde van 7,5 miljoen euro. Daarbovenop komen nog eens 2000 machinegeweren van België. Slowakije stuurt 11 miljoen euro aan munitie en brandstof.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski had al gezegd dat „partners” wapens en uitrusting sturen. „Een nieuwe dag aan de diplomatieke frontlinie begon met een gesprek met de Franse president Emmanuel Macron”, schreef hij zaterdagochtend op Twitter. Daaraan voegde hij toe dat „de anti-oorlogscoalitie werkt”.

Luchtvaartmaatschappijen uit Bulgarije, Tsjechië en Polen mogen niet meer door het Russische luchtruim vliegen. Die maatregel volgt op soortgelijke sancties die die landen omgekeerd tegen Russische maatschappijen instelden. Dat meldde de Russische luchtvaartautoriteit.

Ondertussen kondigde Estland aan geen Russische vliegtuigen meer in het luchtruim te dulden. Een ontwerpbesluit over deze maatregel zou al in voorbereiding zijn. Estland roept andere landen van de Europese Unie op hetzelfde te doen. „Vliegtuigen van een pariastaat hebben geen plaats in het luchtruim van democratieën,” schrijft de Estse premier Kaja Kallas op Facebook. „Het Westen moet Rusland zowel economisch als politiek isoleren.”

Eerder deze week werden door Rusland ook alle Britse maatschappijen uit het Russische luchtruim verbannen. Die maatregel was weer een vergelding voor het verbod dat Londen instelde voor vluchten van het Russische Aeroflot naar het Verenigd Koninkrijk.

Voor zover bekend vliegen veel Europese maatschappijen, waaronder KLM, nog wel gewoon door het Russische luchtruim en naar Russische luchthavens. De Letse maatschappij airBaltic besloot uit veiligheidsoverwegingen om zeker een maand niet meer naar Rusland te vliegen. Volgens de maatschappij is er sprake van een verhoogd risico wegens de Russische invasie in Oekraïne, aldus een verklaring.

De Russische oud-president Dmitri Medvedev zegt dat de militaire operatie in Oekraïne pas wordt beëindigd als president Vladimir Poetin alle doelen heeft behaald. Hiermee doelt hij naar eigen zeggen op de „demilitarisatie en denazificatie” van Oekraïne .

Medvedev, die tegenwoordig de plaatsvervangend voorzitter is van de Nationale Veiligheidsraad van Rusland, stelde zaterdag op sociale media dat het Kremlin niet is afgeschrikt door de sancties die westerse landen aan Rusland hebben opgelegd. Volgens de oud-president zijn diplomatieke banden met het westen „niet echt nodig” en „veranderen de geweldige sancties natuurlijk niets”.

Medvedev was van 2008 tot 2012 de president van Rusland. Daarna diende hij tot 2020 als premier.

De avondklok in Kiev wordt uitgebreid. Burgemeester Vitali Klitstsjko heeft besloten dat deze nu van 17.00 tot 08.00 uur geldt, in ieder geval tot en met maandagochtend. Aanvankelijk gold de maatregel alleen tussen 22.00 uur en 07.00 uur.

Inwoners van de Oekraïense hoofdstad moeten tijdens de avondklok binnen blijven. Zij zijn niet gebonden aan hun woonadres. Ze mogen in de avond en nacht ook schuilen in metrostations en andere locaties die als schuilkelders dienen. De burgemeester waarschuwt dat mensen die ondanks de avondklok op straat zijn, worden gezien als „saboteurs en verkenners van de vijand”.

De strijd om Kiev is in de nacht van vrijdag op zaterdag begonnen. De Britse inlichtingendiensten meldden aan het eind van de ochtend dat het Russische leger richting de hoofdstad trekt en dat een meerderheid van de troepen op 30 kilometer van het centrum van Kiev is. Volgens president Volodimir Zelenski heeft Oekraïne nog altijd de controle over Kiev en andere strategisch belangrijke steden.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft Oekraïne verzekerd van steun met alle mogelijke middelen. Dat zei het Oekraïense ministerie van Financiën zaterdag. Het ministerie meldde in een bericht op Twitter dat gesprekken over de precieze instrumenten voor steun aan Oekraïne worden voortgezet.

Eerder vroegen Oekraïense autoriteiten om een noodfinanciering, meldde IMF-topvrouw Kristalina Georgieva eerder al in een verklaring. De organisatie voor financiële stabiliteit onderzoekt ook of verdere hulp kan worden geboden via een eerder afgesproken steunpakket ter waarde van 2,2 miljard dollar.

De oorlog in Oekraïne heeft gevolgen voor de kredietwaardigheid van het land. De vraag daarbij is of Oekraïne op termijn zijn leningen wel kan terugbetalen.

De Franse marine heeft in de nacht van vrijdag op zaterdag een vrachtschip met een lading auto’s in het Kanaal onderschept op verdenking van het schenden van EU-sancties tegen Rusland. Het schip, dat de Russische vlag droeg, was vanuit de Franse stad Rouen onderweg naar de Russische havenstad Sint-Petersburg.

De Franse douane hield het schip, de Baltic Leader genaamd, tijdens een patrouille aan. Daarbij werd de douane ondersteund door boten van de politie en de marine. Vermoedelijk is het vrachtschip eigendom van een bedrijf dat wordt geraakt door de EU-sancties tegen Moskou. „Er zijn sterke verdenkingen dat het schip kan worden gelinkt aan Russische belangen die worden geraakt door de sancties”, verklaarde de Franse maritieme prefectuur zaterdag.

De Europese Unie heeft vrijdag strafmaatregelen opgelegd aan Rusland vanwege de invasie van Oekraïne. Het gaat onder meer om het aan banden leggen van de export van sommige hightechproducten en goederen die ook militaire doeleinden kunnen dienen.

Het Russische PSB-leasebedrijf, onderdeel van de gelijknamige Russische bank, ontkende zaterdag de eigenaar van het schip te zijn. Volgens de bank werd de Baltic Leader al verkocht voordat er sancties werden opgelegd. PSB staat op de sanctielijst.

Het 127 meter lange vrachtschip is naar de haven van Boulogne-sur-Mer begeleid. Daar doet de douane verder onderzoek. De Russische ambassade in Frankrijk heeft om uitleg van de Franse autoriteiten gevraagd, meldt het Russische staatspersbureau RIA. De ambassade zegt protest aan te gaan tekenen bij het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Ook klanten van DELTA en Caiway kunnen de komende tijd gratis bellen en sms’en van en naar Oekraïne. De providers kondigen aan de diensten zeker twee weken kosteloos aan te bieden in navolging van andere providers. Ook klanten die in Oekraïne zijn kunnen gratis gebruik maken van het netwerk aldaar, omdat er geen roamingkosten zullen worden gerekend.

Caiway en DELTA zeggen het belangrijk te vinden dat familie en vrienden in contact kunnen blijven met elkaar in de „zeer benauwende situatie”. De bedrijven brengen zeker tot 13 maart geen kosten in rekening. Afhankelijk van de situatie wordt deze periode mogelijk nog verlengd.

Eerder maakten VodafoneZiggo, KPN en T-Mobile bekend klanten gratis naar Oekraïne te laten bellen vanwege de inval door Rusland. Ook bellen, sms’en of mobiel internetten vanuit Oekraïne is voor klanten van de Nederlandse providers gratis.

Meer dan 120.000 Oekraïners zijn sinds donderdag naar het buitenland gevlucht. Dat heeft een hoge functionaris van de Verenigde Naties, Kelly Clements, gezegd tegen de Amerikaanse zender CNN.

De meeste mensen zijn volgens Clements naar buurlanden Polen en Moldavië gegaan. Polen is het land dat veruit de meeste mensen lijkt op te vangen. Sinds de Russische invasie zijn 100.000 vluchtelingen de grens naar Polen overgestoken, zo heeft het land zelf bekendgemaakt.

„De ontvangst die ze krijgen van lokale gemeenschappen, van lokale autoriteiten, is geweldig”, zei de VN-functionaris tegen CNN. „Maar het is een dynamische situatie. We zijn natuurlijk behoorlijk kapot van wat nog gaat komen.” De Verenigde Naties maken zich ernstige zorgen over de humanitaire situatie in Oekraïne.

De Verenigde Staten waarschuwden dat door de Russische invasie 1 miljoen tot 5 miljoen burgers op de vlucht zouden kunnen slaan.

De internetverbinding in Oekraïne ervaart problemen door de Russische invasie, meldt het in Londen gevestigde NetBlocks, een groep die de internetverbinding monitort. Vooral in de zuidelijke en oostelijke delen van het land, waar veel wordt gevochten, zouden veel verstoringen zijn.

De verbinding met GigaTrans, de grootste internetaanbieder in Oekraïne, daalde de afgelopen dagen naar nog maar 20 procent van het normale niveau. Sinds vrijdagochtend stijgt dat percentage. Inmiddels wordt een nationale verbinding van 87 procent van het normale niveau geconstateerd. Volgens NetBlocks duidt dat niveau nog steeds op onderbrekingen in de verbinding. Het kan er echter ook op wijzen dat het internetgebruik sinds donderdag is afgenomen doordat mensen naar het buitenland zijn gevlucht en hun huizen en bedrijven hebben verlaten.

„Hoewel het internet niet op nationaal niveau platligt, horen we weinig uit de zwaarst getroffen regio’s. Daarnaast bestaat er onder de rest van de bevolking veel angst dat de verbinding op ieder moment kan afnemen, waardoor mensen mogelijk het contact met vrienden en familie verliezen”, aldus een woordvoerder van NetBlocks. „Bovendien kunnen verstoringen in de telecommunicatie er mogelijk voor zorgen dat burgers die zich willen verenigen om hun steden te verdedigen problemen krijgen”.

Een Russische aanval in de westelijke regio Lviv is zaterdagochtend afgeslagen, meldt de burgemeester van de gelijknamige stad. Andrej Sadovy laat via Telegram weten dat bij de plaats Brody drie helikopters zijn geland en daar ongeveer zestig Russische militairen waren uitgestapt.

„De Oekraïense strijdkrachten weren de bezetter af! We houden de situatie onder controle”, aldus de burgemeester. De Russen zouden zich vanwege de Oekraïense tegenactie hebben teruggetrokken. Brody ligt op ongeveer 90 kilometer ten noordoosten van de stad Lviv.

Voorafgaand aan de Russische invasie trokken buitenlandse vertegenwoordigingen uit voorzorg vanuit Kiev naar Lviv. Inmiddels verlaten zij ook die stad. Het gaat onder meer om medewerkers van de Nederlandse ambassade. Het team zal verder werken vanuit een stad in het zuidoosten van Polen, niet ver van de grens met Oekraïne.

De beslissing om Rusland af te sluiten van het wereldwijde SWIFT-betalingssysteem zal binnen een paar dagen kunnen worden genomen. Dat zei althans een gouverneur van een centrale bank in de eurozone tegen persbureau Reuters. De bankbestuurder wenste daarbij anoniem te blijven.

De EU-ministers van Financiën zijn in Parijs bijeen om onder meer over de gevolgen van de situatie in Oekraïne voor de Europese economie te praten. Volgens de door Reuters geciteerde bestuurder is de uitsluiting van Rusland van het SWIFT-systeem niet voldoende, maar absoluut noodzakelijk. „Sancties hebben alleen zin als er voor beide partijen kosten aan verbonden zij. En dit zal kostbaar worden”, aldus de bestuurder.

Via SWIFT wordt geen geld overgemaakt. Het is een elektronische financiële berichtendienst tussen banken uit ongeveer tweehonderd landen waarmee onder meer het grensoverschrijdend betalingsverkeer gemakkelijker wordt gemaakt. Dagelijks gaan er miljoenen betaalinstructies door het netwerk.

Sommige lidstaten zijn huiverig om Rusland via SWIFT te treffen. Door het land uit het samenwerkingsverband van banken te gooien zou het voor ‘gewone’ mensen een stuk moeilijker worden om geld over te maken naar familie in Rusland, vreest bijvoorbeeld Duitsland. Ook zou het Europees bedrijfsleven eronder lijden omdat betalingen van klanten of betalingen aan leveranciers dan ingewikkelder worden.

Russen die de Europese sancties tegen hen via Zwitserland proberen te omzeilen komen bedrogen uit. Banken in het Alpenland mogen namelijk geen nieuwe rekeningen openen voor Russen en Russische bedrijven tegen wie sancties zijn ingesteld, zo heeft de Zwitserse regering bevolen.

De Europese Unie stelde sancties in tegen zeker 363 personen en vier bedrijven uit Rusland. Voor Zwitserse financiële instellingen is het nu verboden om nieuwe zakelijke relaties aan te gaan met personen en bedrijven op de lijst, aldus Bern. „Tegelijkertijd zijn financiële tussenpersonen verplicht om bestaande zakelijke relaties met deze personen, bedrijven en organisaties onmiddellijk te melden”, aldus de regering.

Hoe Zwitserland op de maatregelen gaat toezien is niet bekend. Wel meldde de regering dat wordt gewerkt aan aanpassingen van de sanctieverordening om het omzeilen van de strafmaatregelen te voorkomen.

Zwitserland zelf stelde geen sancties in tegen Rusland en handhaaft de Europese sancties ook niet rechtstreeks. Volgens het Zwitserse ministerie van Economische Zaken is bekend dat het land al tientallen jaren een beleid van neutraliteit en diplomatie voert. De Zwitserse houding wordt volgens Bern „gerespecteerd en begrepen” in de EU.

Net als andere landen is Zwitserland begonnen met de ontruiming van zijn ambassade in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Het land is van plan een minimale bezetting van zes of zeven diplomaten te handhaven.

Het Kremlin gaat beslag leggen op geld dat buitenlanders en buitenlandse bedrijven in Rusland hebben gestald. Dmitri Medvedev, vervangend voorzitter van de Russische Veiligheidsraad, heeft dat volgens het Russische staatspersbureau RIA Novosti gezegd.

Rusland zou de maatregel nemen als reactie op sancties van westerse landen, waardoor het onder meer voor veel Russen moeilijker wordt om bij geld te komen dat zij in de deze landen hebben ondergebracht. Ook geld dat de Russische president Vladimir Poetin en de minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, in onder meer de EU hebben gestald, wordt door de sancties bevroren.

Volgens Medvedev sluit Moskou niet uit dat het de bezittingen van bedrijven die in de Verenigde Staten, de Europese Unie en andere „onvriendelijke rechtsgebieden” geregistreerd staan, zal onteigenen.

Diverse Chinese staatsbanken beperken de financiering van de aankoop van grondstoffen uit Rusland. Dit doen ze uit angst voor westerse sancties na de invasie van Oekraïne, meldt Bloomberg op basis van ingewijden. Volgens het persbureau gaat het in ieder geval om ICBC en Bank of China.

China en Rusland hebben sinds de annexatie van de Krim door Moskou in 2014, toen ook strenge sancties werden opgelegd aan Rusland, hun banden aanzienlijk aangehaald. Zo kocht China meer Russische grondstoffen om de groei van de economie te stimuleren. Het land is bijvoorbeeld goed voor ongeveer 30 procent van de Russische olie- en gasafzet.

De genoemde banken vrezen dat het toestaan van financiering opgevat kan worden als steun aan de invasie van de Oekraïne door Moskou. Daarmee zouden ze sancties van de Verenigde Staten en zijn bondgenoten riskeren. Volgen de bronnen gaat het vooralsnog om een tijdelijke beslissing. ICBC is ’s werelds grootste bank gerekend naar bezittingen, terwijl Bank of China de grootste commerciële bank van het land is voor de valutahandel.

De invasie in opdracht van de Russische president Vladimir Poetin in Oekraïne leidde tot een golf van internationale sancties tegen Moskou, voornamelijk van westerse landen. Washington heeft onder meer sancties opgelegd aan de energiegigant Gazprom en andere grote Russische bedrijven, die niet langer geld zullen kunnen ophalen op de westerse financiële markten.

Aan de andere kant wil China zijn banden met Rusland niet verpesten. Poetin haalde tijdens zijn bezoek aan de Olympische Winterspelen in Beijing onlangs de banden met China verder aan. De twee landen spraken met name af nauwer te gaan samenwerken in de financiële sector en op het gebied van de gasvoorziening.

Beijing heeft de invasie in Oekraïne niet veroordeeld, maar ook niet onvoorwaardelijk gesteund. China onthield zich vrijdag ook van stemming over een resolutie van de Verenigde Naties waarin de „agressie” van Rusland tegen Oekraïne werd veroordeeld en de onmiddellijke terugtrekking van de troepen werd geëist. Rusland sprak zijn veto uit over die resolutie.

Ook prins Bernhard en prins Pieter-Christiaan hebben steun betuigd aan Oekraïne na de inval van Rusland. De zoons van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven hebben net als andere familieleden berichten geplaatst op sociale media.

„Wat kunnen we doen om de mensen van Oekraïne te steunen”, vraagt Pieter-Christiaan zich hardop af op Twitter. Zijn oudere broer deelt in zijn Instagram Stories de vlag van het land met de hashtag #STANDWITHUKRAINE.

Eerder deelde ook Van Vollenhoven tweets over de oorlog. „Ontzettend onbevredigend om te moeten toezien, dat Rusland zomaar
Oekraïne kan binnenvallen en dat wij daarover alleen maar kunnen discussiëren”, schreef hij vrijdag. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima lieten een dag eerder weten „intens” mee te leven met de Oekraïense bevolking.

De Russische mediawaakhond beschuldigt tien mediaorganisaties in het land ervan onjuiste informatie te delen over Oekraïne. In schriftelijke waarschuwingen wordt geëist dat de „onbetrouwbare informatie” wordt verwijderd.

Toezichthouder Roskomnadzor wil niet dat de media de zogenoemde „speciale militaire missie” in Rusland omschrijven als een „aanval, invasie of oorlogsverklaring”. De brief is gestuurd naar onder meer de televisiezender Dozhd en radiostation Echo of Moscow. Ook de krant Novaja Gazeta heeft een waarschuwing ontvangen. Hoofdredacteur Dmitri Moeratov won vorig jaar de Nobelprijs voor de Vrede.

De tien organisaties kunnen een boete en andere straffen opgelegd krijgen als ze niet instemmen met het verzoek van Roskomnadzor. Er wordt gedreigd onder meer de toegang tot hun websites te beperken.

Sinds Rusland buurland Oekraïne is binnengevallen zijn ten minste 198 Oekraïners omgekomen, meldt het Oekraïense ministerie van Gezondheid volgens persbureau Interfax-Ukraine. Onder de doden zijn volgens het ministerie ook drie kinderen.

Bovendien zijn 1115 mensen zijn gewond geraakt, onder wie 33 kinderen. Het is niet bekend of het aantal slachtoffers enkel burgerslachtoffers betreft of dat ook militairen in de cijfers zijn opgenomen.

Het personeel van de Oekraïense ambassade in de Russische hoofdstad Moskou wordt naar Letland geëvacueerd, meldt het Letse ministerie van Buitenlandse Zaken.

„Het was hun verzoek en wij hebben er mee ingestemd. We assisteren ze in het proces en helpen ze hier hun draai te vinden”, aldus een woordvoerder van het ministerie. Die wilde om veiligheidsoverwegingen niet zeggen of het personeel al in Letland is aangekomen.

Rusland is het er niet mee eens dat Standard & Poor’s (S&P) de kredietstatus voor Rusland tot junk verlaagde. Dat sectorgenoot Moody’s ook dreigt de kredietwaardigheid van Rusland af te schalen naar de rommelstatus, kan ook al niet op de goedkeuring van Moskou rekenen. Volgens Rusland heeft het oordeel van de kredietbeoordelaars louter met geopolitieke spanningen te maken en niet met het „voorzichtige begrotingsbeleid” van Rusland dat in de ogen van Moskou „financieel stabiel” is

De Russische invasie in Oekraïne leidde vrijdag tot een golf van afwaarderingen. Niet alleen het oordeel van Rusland ging bij het vuil, ook de rating van Oekraïne werd afgeschaald. Een junk-status geeft aan dat het risico op wanbetalingen heel groot wordt geacht en dat een belegging in de obligaties als pure speculatie wordt gezien.

De financiële markten van beide landen werden, zoals te verwachten was, in beroering gebracht door de gebeurtenissen deze week. De grootste militaire aanval in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog leidde tot strenge westerse sancties tegen Moskou.

S&P verlaagde de kredietrating van langetermijnkrediet voor Rusland en waarschuwde deze verder af te kunnen schalen als er meer bekend is over de macro-economisch gevolgen van de sancties. Vooral het vermogen van Russische banken om straks nog als tussenpersoon op te kunnen treden in de internationale handel baart de kenners zorgen.

De kredietbeoordelaars wijzen er wel op dat Rusland momenteel een van de laagste schuldniveaus ter wereld heeft. De schuld is slechts 20 procent van het bruto binnenlands product. Daarnaast heeft Rusland de beschikking over 650 miljard dollar aan reserves.

Kredietbeoordelaar Fitch, die Oekraïne na de inval bij het vuil zette, noemt het zeer waarschijnlijk dat er in het land een langere periode van politieke instabiliteit zal zijn. Zeker omdat het doel van Rusland lijkt om een regimewissel teweeg te brengen. Dat leidt mogelijk tot nog meer beleidsonzekerheid en lijkt de bereidheid van Oekraïne om schulden terug te betalen te ondermijnen. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) onderzoekt ondertussen de mogelijkheden om Oekraïne van meer financiële hulp te voorzien.

Het is niet de eerste keer dat Rusland wordt afgewaardeerd tot junk. Moody’s en S&P namen begin 2015 beide soortgelijke stappen nadat de annexatie van de Krim en de kelderende olieprijzen een valutacrisis in Rusland veroorzaakten.

De gevechten in Kiev houden aan na een nacht van explosies en beschietingen, maar de situatie is „onder controle”. Dat heeft een adviseur van president Volodimir Zelenski gezegd, meldt het Oekraïense persbureau UNIAN. Er wordt volgens hem goed verdedigd door de Oekraïense strijdkrachten.

Adviseur Mychajlo Podoljak zegt dat Rusland probeert veel troepen en uitrusting naar de Oekraïense hoofdstad te brengen. De gevechten in de buitenwijken houden aan, laat hij weten. „Zowel in de stad zelf als aan de rand van Kiev is de situatie onder controle.” Inwoners zijn door de lokale autoriteiten dringend verzocht te schuilen en andere veiligheidsmaatregelen te nemen.

De afgelopen 24 uur zijn zo’n 35.000 vluchtelingen uit Oekraïne in buurland Polen gearriveerd, meldt de Poolse regering zaterdagochtend. Veel Oekraïners zijn op de vlucht geslagen, nadat Rusland Oekraïne in de nacht van woensdag op donderdag binnenviel.

Het overgrote deel van de vluchtelingen bestaat volgens plaatsvervangend minister van Binnenlandse Zaken Pavel Szefernaker uit vrouwen en kinderen. Daarnaast gaat het om aanzienlijk veel mannen van 60 jaar en ouder. Mannen tussen de 18 en 60 jaar zijn door de Oekraïense regering opgeroepen om in het land te blijven.

Polen kan per dag maximaal 50.000 vluchtelingen opnemen bij de grens met Oekraïne. Het verwerken en registreren van de vluchtelingen gaat echter langzaam, vanwege storingen in de besturingssystemen die worden gebruikt door Oekraïense grenswachters.

Rusland heeft sinds de inval in Oekraïne zo’n 820 militaire doelwitten vernietigd, meldt het Russische ministerie van Defensie zaterdag. Volgens een woordvoerder gaat het om onder meer veertien militaire vliegvelden, negentien commandoposten, 24 S-300 luchtafweerraketsystemen en 48 radarstations. Ook acht Oekraïense marineboten werden geraakt.

Daarnaast zijn volgens de woordvoerder zeven straaljagers, zeven helikopters en negen drones neergehaald door het Russische leger. Bovendien zouden 87 tanks en andere gepantserde voertuigen vernietigd zijn.

Het Russische leger valt de Oekraïense doelen vanuit de lucht en de zee met kruisraketten aan. Volgens de woordvoerder richt het leger zich enkel op militaire infrastructuur. Woongebieden zouden niet beschadigd worden. Die bewering wordt echter tegengesproken door de Oekraïense autoriteiten, die onder meer berichten over een flatgebouw dat in de nacht van vrijdag op zaterdag geraakt zou zijn door een raket.

Een vrouw is in de nacht van vrijdag op zaterdag bevallen op een metrostation in Kiev, melden lokale media. Beelden van het pasgeboren meisje worden veelvuldig gedeeld op sociale media.

De ondergrondse stations in de Oekraïense hoofdstad dienen tijdens de Russische aanvallen als schuilkelders. Inwoners van Kiev kunnen daar dag en nacht terecht, ook als het openbaar vervoer tijdens de avondklok van 07.00 tot 22.00 uur niet rijdt.

Het Nederlandse ambassadeteam in Oekraïne verlaat dat land en gaat werken vanuit de Poolse stad Jaroslaw. Dat ligt vlakbij de Oekraïense grens.

Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt het steeds onveiliger in de Oekraïense stad Lviv, waar de ambassade tot nu zetelde. Eerder werd de ambassade daar al heen verplaatst vanuit de hoofdstad Kiev.

Oekraïne meldt dat sinds het begin van de invasie ongeveer 3500 Russische militairen zijn gedood en tweehonderd anderen zijn gevangengenomen. Ook zouden 14 vliegtuigen, 8 helikopters, 102 tanks en meer dan 530 andere militaire voertuigen zijn vernietigd.

De informatie kan niet onafhankelijk worden geverifieerd. Het dodental dat nu door het Oekraïense ministerie van Defensie wordt gemeld, is flink hoger dan het cijfer dat vrijdagmiddag werd gedeeld. Toen zei Oekraïne dat meer dan duizend Russische soldaten waren gesneuveld.

Nederland gaat „zo snel mogelijk” tweehonderd luchtdoelraketten leveren aan Oekraïne. Dat schrijven ministers Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Kajsa Ollongren (Defensie) in een brief aan de Tweede Kamer.

Oekraïne had Nederland verzocht om meer wapens te leveren dan al was toegezegd. De ministers schrijven dat hiervoor een „zorgvuldige, maar gezien de uitzonderlijke omstandigheden verkorte, toetsing aan de wapenexportcriteria” heeft plaatsgevonden.

„De Oekraïense president Zelenski is voor Poetin een nazi die hij kwijt wil. Dat is te bizar voor woorden, want Zelenski is een Jood. Dat maakt het extra wrang, want de Joden in het bijzonder zijn de slachtoffers van de nazi’s geweest.”

Lees ook

Poetins selectieve omgang met het verleden

Een flatgebouw in Kiev is geraakt door een raket, melden de lokale autoriteiten. Het is niet direct duidelijk of er slachtoffers zijn gevallen. Een correspondent van persbureau Reuters meldt dat zaterdagochtend in totaal twee raketten zijn neergekomen in de Oekraïense hoofdstad.

Op social media gaan beelden rond van het getroffen gebouw en de plek waar de raket is ingeslagen. Het pand telt meer dan twintig verdiepingen.

De Russische aanval op Kiev begon in de nacht. De lokale autoriteiten waarschuwen ’s ochtends voor gevechten op straat en roepen inwoners op kalm en voorzichtig te blijven. „Als je thuis bent, ga dan niet naar het raam, ga niet naar de balkons.” Veel inwoners hebben de nacht doorgebracht in bunkers, kelders en andere ondergrondse schuilplaatsen.

Niets verbroedert meer dan een gemeenschappelijke tegenstander. Toch? Jawel, maar in een echt gepolariseerd land heb je niet zo snel één collectieve vijand. Dat zal maandag weer blijken als de Tweede Kamer debatteert over de Russische inval in Oekraïne.

Lees ook

In Baudets wereld is Poetin geen schurk

De Oekraïense president Volodimir Zelenski laat in een nieuwe video weten nog steeds in Kiev te verblijven, terwijl de hoofdstad het meest recente doelwit is van het Russische leger. „Ik ben hier. We zullen geen enkel wapen neerleggen, we zullen onze staat verdedigen”, aldus de president zaterdagochtend.

Met de video ontkracht Zelenski geruchten dat hij zou zijn gevlucht of zich heeft overgegeven. De Amerikaanse regering wil Zelenski helpen bij het verlaten van Kiev, zodat hij niet door Russische troepen kan worden gedood of gevangengenomen. Maar tot nu toe heeft hij geweigerd te gaan. Dat schrijft de Amerikaanse krant Washington Post op basis van zowel Amerikaanse als Oekraïense functionarissen.

De aanval op Kiev begon in de nacht van vrijdag op zaterdag. Het Oekraïense leger liet ’s nachts weten dat die was afgeslagen. Die gevechten lijken in de ochtend door te gaan. „Over het lot van het land wordt nu beslist”, waarschuwde Zelenski vrijdagavond. De president riep het land toen op te strijden voor Kiev.

Dichtbij regeringsgebouwen in het centrum van de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn zaterdagochtend geweerschoten gehoord, vertelt een ooggetuige aan het internationale persbureau Reuters. Ook zijn beschietingen gaande in hetzelfde gebied.

Oekraïne maakte eerder melding van een aanval op een militaire basis in de buurt van het stadscentrum, die volgens het leger zou zijn afgeslagen. Ook in andere delen van de stad klinken al enige tijd geweerschoten, zijn er ontploffingen en wordt er gevochten.

Het Oekraïense leger heeft naar eigen zeggen „een militaire colonne van de bezetters vernietigd” in de wijk Beresteiska in Kiev, meldt CNN. De Oekraïense troepen geven daarmee voor het eerst een verklaring voor de ontploffingen die in het westen van de hoofdstad in de nacht van vrijdag op zaterdag te horen waren.

„Volgens voorlopige informatie werden twee voertuigen, twee vrachtwagens met munitie en een vijandelijke tank vernietigd”, aldus het leger. De informatie kon door CNN nog niet worden geverifieerd.

Russische troepen proberen met een luchtlandingsoperatie de militaire luchthaven bij Vasylkiv, ten zuiden van de Oekraïense hoofdstad Kiev, te veroveren. Er zijn Oekraïense militairen gewond geraakt en omgekomen bij hevige gevechten, vertelde burgemeester Natalia Balasynovytsj tegen Oekraïense media in de nacht van vrijdag op zaterdag. Er zijn veel Russische parachutisten geland.

„We hebben slachtoffers. We hebben veel gewonden. Helaas zijn het er tweehonderd”, zegt ze. De vliegbasis ligt ongeveer 40 kilometer van het centrum van Kiev.

Donderdag hebben Russische troepen een soortgelijke operatie uitgevoerd bij het vliegveld in Hostomel, ten noordwesten van Kiev, maar die zou door toedoen van Oekraïense troepen zijn mislukt. Tijdens gevechten om Vasylkiv meldde het Oekraïense leger een Russisch transportvliegtuig met parachutisten te hebben neergehaald. „Wraak voor Loehansk 2014”, schreef de Oekraïense stafchef Valeri Zaloesjny op Twitter.

Aan het begin van de gevechten in Oost-Oekraïne in 2014 schoten de door Rusland gesteunde separatisten een Oekraïens militair vliegtuig van hetzelfde type neer. Er werden toen 49 Oekraïense soldaten gedood.

Een Oekraïense tv-zender heeft vrijdag instructies uitgezonden voor het maken van molotovcocktails, meldt CNN. Op de beelden is te zien hoe iemand de geïmproviseerde bom maakt door een gekleurde vloeistof in een glazen fles te gieten. Ook wordt getoond hoe de fles met een lont moet worden afgesloten.

Eerder op vrijdag had het Oekraïense ministerie van Defensie burgers via Twitter opgeroepen om molotovcocktails te maken om Russische troepen, die het land donderdag zijn binnengevallen, uit te schakelen.

Meta Platforms heeft Russische staatsmedia een wereldwijde ban opgelegd om advertenties weer te geven of inkomsten te generen via zijn socialmediaplatform, heeft het moederbedrijf van Facebook bekendgemaakt.

„We blijven ook labels toepassen op additionele Russische staatsmedia”, zei Nathaniel Gleicher, hoofd van het veiligheidsbeleid op Twitter. „We zijn al begonnen met de uitrol van deze veranderingen en zullen doorgaan in het weekend.” Hij voegde eraan toe: „We verbieden Russische staatsmedia nu om overal ter wereld advertenties weer te geven of inkomsten te genereren op ons platform.”

De VN-ambassadeurs van de EU-landen zijn samen met hun collega uit Kiev en een Oekraïense vlag op de foto gegaan. Het solidariteitsplaatje werd vrijdag geschoten voor een nieuwe spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad over de Russische invasie in Oekraïne.

Het tafereel werd vastgelegd voor het schilderij Guernica van de Spaanse kunstenaar Pablo Picasso. Dat wordt beschouwd als een van de beroemdste kunstwerken tegen oorlog. De Baskische stad Guernica werd in 1937 tijdens de Spaanse burgeroorlog gebombardeerd door de Duitse Luftwaffe en Italiaanse bommenwerpers. Die gebeurtenis geldt als het eerste terreurbombardement in Europa.

Minstens 560 mensen zijn volgens de onafhankelijke mensenrechtenorganisatie OVD-Info in Rusland opgepakt bij demonstraties tegen de invasie in buurland Oekraïne. Het gaat om arrestaties in 26 steden, meldt de organisatie in de nacht van vrijdag op zaterdag. Vrijdag stond de teller op 1798 aangehouden demonstranten, de dag ervoor waren er ruim 1500 aanhoudingen.

In meerdere steden zijn Russen de straat opgegaan om te demonstreren. De Russische autoriteiten hebben mensen gewaarschuwd niet deel te nemen aan protestacties. Doen ze dat toch dan kunnen ze rekenen op zware sancties. In veel gevallen zijn boetes opgelegd. Op tien politiebureaus in vier steden hebben advocaten van OVD-Info arrestanten bijstand verleend.

In de Kaukasus-republiek Georgië hebben vrijdagavond tienduizenden mensen geprotesteerd tegen de oorlog in Oekraïne. Volgens berichten in de media was het een van de grootste betogingen in de hoofdstad Tbilisi in lange tijd. De demonstranten spraken hun ongenoegen uit over de Georgische regering, die had geweigerd sancties op te leggen aan Rusland. Georgië leed in 2008 een militaire nederlaag tegen Rusland in een korte oorlog over de afgescheiden regio Zuid-Ossetië.

Er worden in de nacht van vrijdag op zaterdag zware gevechten gemeld in Kiev. Russische troepen hebben een legerbasis in de Oekraïense hoofdstad aangevallen, maar de aanval is afgeslagen, meldt het Oekraïense leger in een Facebook-bericht.

„Militaire criminelen van Rusland vielen een van de militaire eenheden in Kiev aan op Victory Avenue. De aanval is afgeslagen”, aldus de strijdkrachten van Oekraïne in een Engelstalig bericht op het socialmediaplatform. Er zijn geen verdere details bekendgemaakt en het bericht kon niet geverifieerd worden. De genoemde plek ligt net ten westen van het centrum van de hoofdstad en is een van de belangrijkste verkeersaders.

Persbureau Interfax-Ukraine meldt dat Russische soldaten probeerden een van de elektriciteitscentrales van de stad te veroveren. Eerder meldde een ooggetuige van het internationale persbureau Reuters al dat er regelmatig artillerie-explosies te horen waren, afkomstig van een niet nader gespecificeerde locatie op enige afstand van het stadscentrum. Ook waren er berichten over geweervuur en gevechten in buitenwijken van de stad.

Het Oekraïense leger zei al dat er „zware gevechten” gaande waren in de stad Vasylkiv, ten zuiden van Kiev. Rusland zou ook parachutisten hebben proberen te droppen. Volgens het leger zijn rond middernacht een Russische helikopter en vliegtuigen vernietigd. Hoeveel mensen aan boord waren is onbekend. Het Russische ministerie van Defensie heeft de verliezen niet bevestigd.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski zei vrijdagavond dat hij verwachtte dat het Russische leger in de nacht van vrijdag op zaterdag Kiev zal aanvallen. Die aanval lijkt nu te zijn ingezet.

Kazachstan, een van de trouwste bondgenoten van Rusland, heeft een verzoek geweigerd om met troepen deel te nemen aan het Russische offensief in Oekraïne, melden functionarissen volgens NBC News. Bovendien heeft de voormalige Sovjetstaat laten weten de separatistische staatjes in Oost-Oekraïne niet te erkennen.

Maandag liet Rusland weten dat het de zelfverklaarde volksrepublieken Loehansk (LPR) en Donetsk (DPR) erkent als onafhankelijke staten. „We verwelkomen de aankondiging van Kazachstan dat ze de LPR en DPR niet zullen erkennen”, zei de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad in een verklaring. „We verwelkomen ook de weigering van Kazachstan om zijn troepen te sturen om zich bij de oorlog van Poetin in Oekraïne aan te sluiten.”

De weigering van Kazachstan is opmerkelijk. Begin dit jaar stuurde het door Rusland geleide militaire bondgenootschap CSTO nog ruim 2000 „vredestroepen” om het Centraal-Aziatische land te helpen bij het neerslaan van protesten waarbij ruim tweehonderd doden vielen. Ongeveer 10.000 mensen werden gearresteerd. De CSTO-troepen werden eind vorig maand teruggetrokken nadat de rust was teruggekeerd.

Secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties heeft de Russische soldaten in de oorlog tegen Oekraïne opgeroepen „terug te keren naar hun kazernes”.

„We mogen nooit opgeven. We moeten vrede nog een kans geven”, zei hij tegen verslaggevers nadat Moskou zijn veto had uitgesproken over een VN-resolutie waarin de „agressie” in Oekraïne wordt veroordeeld.

In de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn in de nacht van vrijdag op zaterdag regelmatig artillerie-explosies te horen, afkomstig van een niet nader gespecificeerde locatie op enige afstand van het stadscentrum, meldt een ooggetuige van het internationale persbureau Reuters zaterdag.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski zei vrijdagavond dat hij verwacht dat het Russische leger in de nacht van vrijdag op zaterdag Kiev zal aanvallen.

De Chinese VN-ambassadeur zegt dat Beijing „diep bezorgd” is over de laatste ontwikkelingen in Oekraïne. „Het is tot een punt gekomen dat we niet graag zien”, aldus Zhang Jun vrijdag (lokale tijd) tijdens een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad.

„Wij zijn van mening dat de soevereiniteit en territoriale integriteit van alle staten moet worden gerespecteerd en dat de doelstellingen en beginselen van het VN-Handvest gezamenlijk moeten worden nageleefd”, zei hij.

Toen er werd gestemd over een resolutie waarin de Russische aanval op Oekraïne werd bekritiseerd, onthield China zich van stemming, in plaats van net als Rusland zijn veto uit te spreken. Westerse diplomaten zien dit als een succes in hun poging Rusland diplomatiek te isoleren en een wig te drijven tussen Moskou en Beijing.

Twitter heeft alle advertenties in Rusland en Oekraïne opgeschort om ervoor te zorgen dat er geen desinformatie via promotionele berichten op het sociale netwerk wordt verzonden. Ook worden tweet-aanbevelingen ingeperkt die in tijdlijnen van gebruikers verschijnen van accounts die ze niet al volgen om verspreiding van misleidende en beledigende inhoud te beperken.

Twitter liet eerder vrijdag weten dat het „controleert op nieuwe verhalen die de Twitter-regels schenden”, nu het socialmediaplatform overspoeld wordt met berichten over de oorlog in Oekraïne.

Meta Platforms, dat eigenaar is van de sociale netwerken Facebook en Instagram, is ook bezig met het controleren en labelen van berichten van Russische staatsmedia-organisaties. De Russische regering zei eerder vrijdag dat het beperkingen instelt aan de toegang tot Facebook.

Russische troepen zijn de stad Melitopol in het zuidoosten van Oekraïne binnengevallen. Volgens het Russische staatspersbureau RIA Novosti, die verwijst naar het Russische ministerie van Defensie, zijn troepen geland in Azov, aan de Zee van Azov. Van daaruit zijn ze opgetrokken naar de stad en zouden ze Melitopol „zonder weerstand” hebben bezet.

Aan Oekraïense kant wordt gezegd dat de stad is omsingeld en kleine groepen Russische soldaten de stad zijn binnengetrokken, meldde het Oekraïense persbureau Ukrinform. Ze proberen belangrijke infrastructuur te bezetten, zeggen regionale autoriteiten in een videoboodschap. De Russische troepen zouden echter zijn teruggedrongen door Oekraïense manschappen.

Sinds vrijdagmiddag zijn er berichten over gevechten aan de rand van de stad.

De Arubaanse minister-president Evelyn Wever-Croes waarschuwde de bevolking van het Caribische eiland vrijdag dat ook zij te maken kunnen krijgen met gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Door toegenomen spanningen in de wereld kan de olieprijs omhoog gaan, het toerisme afnemen en de kans op cyberaanvallen toenemen, aldus Wever-Croes.

Ook moet rekening worden gehouden met inflatie. De minister-president gaf aan dat de Arubaanse regering de situatie goed in de gaten houdt en riep de bevolking op in gebeden stil te staan bij de bevolking van Oekraïne die „angstig is en lijdt onder terreur”.

Op Curaçao roept oud-minister Alex Rosaria de regering op de bevolking ook in te lichten over mogelijke gevolgen van de Russische inval voor het eiland. In tegenstelling tot Aruba heeft de Curaçaose regering nog niets naar buiten gebracht over de ontwikkelingen in Oekraïne en de consequenties daarvan voor bijvoorbeeld de toerismesector.

EU- en NAVO-lid Bulgarije heeft uit solidariteit met Oekraïne en vanwege de intensivering van de gevechten met Russische troepen in dat land zijn luchtruim gesloten voor Russische vliegtuigen. Het vliegverbod is zaterdag om middernacht ingegaan en heeft gevolgen voor alle vliegtuigen met licenties die zijn afgegeven door de Russische federatie, aldus het Bulgaarse ministerie van Transport.

Het land verbiedt vertrek, landing en het overvliegen van Russische toestellen. Ook het luchtruim boven Bulgaarse territoriale wateren is voor hen geblokkeerd.

De Britse minister Grant Shapps (Transport) liet vrijdag via Twitter weten dat er per direct geen enkele Russische privéjet in het Britse luchtruim meer mag vliegen of landen. „Poetins acties zijn onwettig en iedereen die profiteert van de Russische agressie in Oekraïne is hier niet welkom. Ik heb ons verbod in het Verenigd Koninkrijk aangescherpt, zodat geen enkele Russische privéjet in het Britse luchtruim kan vliegen of kan landen - met onmiddellijke ingang.”

Rusland heeft Britse luchtvaartmaatschappijen verboden op luchthavens in het land te landen of het Russische luchtruim te betreden. Die stap kwam nadat Londen eerder de Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflot de toegang tot het Britse luchtruim ontzegde. Polen en Tsjechië hebben ook laten weten dat Russische vliegmaatschappijen niet langer welkom zijn.

Na maandenlange troepenopbouw aan de grens met Oekraïne lanceerde Rusland donderdag een offensief met grondtroepen en luchtaanvallen in het hele land.

Rusland heeft vrijdag zoals verwacht zijn veto uitgesproken over een resolutie van de VN-Veiligheidsraad waarin de invasie van Moskou in Oekraïne wordt betreurd. China heeft zich van stemming onthouden, net als de Verenigde Arabische Emiraten en India. De overige leden van de Veiligheidsraad stemden voor de door de VS opgestelde tekst.

In de ontwerpresolutie werd de Russische agressie veroordeeld en de soevereiniteit, territoriale integriteit en de onafhankelijkheid van Oekraïne bevestigd, meldt het Duitse persbureau DPA, dat de tekst heeft ingezien. Er werd geëist dat Rusland zich onmiddellijk terugtrekt en zich weer houdt aan het zogenoemde Minsk-vredesakkoord. Dat is zeven jaar geleden gesloten en daarin is van alles vastgelegd, waaronder een wapenstilstand.

De formulering van de ontwerptekst werd enkele uren voor stemming in de Veiligheidsraad afgezwakt om meer steun te krijgen. Zo werd het woord „veroordeelt” vervangen door „betreurt” en de verwijzing naar hoofdstuk 7 in het VN-Handvest, dat leden in staat stelt militaire actie te ondernemen, geschrapt.

Uiteindelijk stemden zeventig landen van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in met de resolutie. „Vergis je niet, Rusland is geïsoleerd”, zei de Britse ambassadeur Barbara Woodward bij de VN. Linda Thomas-Greenfield, de Amerikaanse afgezant, beschreef de Russische aanval als „zo hondsbrutaal dat het ons internationale systeem zoals we dat kennen, bedreigt. We hebben een plechtige verplichting niet weg te kijken en op zijn minst bezwaar te maken.”

De VN-gezant van Moskou, Vasili Nebenzja, hekelde de resolutie als „anti-Russisch en anti-Oekraïens. Het is moeilijk voor ons om met de VS te concurreren als het gaat om het aantal uitgevoerde invasies. U bent niet in een positie om te moraliseren”, zei hij.

De Oekraïense ambassadeur Sergej Kislitsia drong aan op een minuut stilte en vroeg de leden „voor vrede te bidden’. Hij zei ook tegen Nebenzja dat hij moest „bidden om redding. Rusland wil graag doorgaan met zijn acties in nazi-stijl”, zei Kislitsia, wiens toespraak alom werd toegejuicht door leden.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski verwacht dat het Russische leger in de nacht van vrijdag op zaterdag Kiev zal aanvallen. In een verklaring vrijdagavond laat roept hij de bevolking op de hoofdstad van Oekraïne resoluut te verdedigen. „Over het lot van het land wordt nu beslist”, zegt hij in een videoboodschap.

„We kunnen de hoofdstad niet verliezen. Ik spreek onze verdedigers, mannen en vrouwen aan alle fronten aan, vannacht zal de vijand al zijn troepen gebruiken om op de meeste gemene, harde en onmenselijke manier door onze verdediging te breken”, aldus Zelenski.

Eerder op vrijdag liet de president via een zelf opgenomen video weten dat hij in Kiev is, ondanks de Russische invasie. „We zijn allemaal hier. Onze soldaten zijn hier. De burgers in de samenleving zijn hier. We zijn allemaal hier om onze onafhankelijkheid, onze staat te verdedigen”, zei hij toen.

De wapens en radarapparatuur die Nederland aan Oekraïne gaat leveren zijn onderweg. Dat zei minister Kajsa Ollongren van Defensie bij het televisieprogramma Jinek. „Op dit moment is het transport onderweg.”

Het kabinet kondigde eerder aan scherpschuttersgeweren met bijbehorende munitie, wapenlocatieradars, gevechtsveldbewakingsradars, metaaldetectoren en draadgeleide detectierobots om zeemijnen op te sporen, te zullen leveren. Verder gaat het om gevechtshelmen en scherfvesten.

De levering liep wat vertraging op door de massale invasie van Rusland in Oekraïne. „We hadden een ander logistiek plan, maar door de aanval van de Russen moest dat anders”, aldus de bewindsvrouw.

Tijdens een telefonisch gesprek met premier Mark Rutte heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski vrijdag om nog meer militaire hulp gevraagd. Defensie heeft deze dag al naar het verzoek gekeken, zei Ollongren. „Daar gaan we ons uiterste best voor doen om te helpen.”

Nederland bekijkt ook op welke manier humanitaire en financiële hulp kan worden gegeven aan de regering van president Zelenski. Daarover moet de komende dagen meer duidelijkheid komen.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) onderzoekt de mogelijkheden om Oekraïne van meer financiële hulp te voorzien. Het land wordt aangevallen door buurland Rusland. De Oekraïense autoriteiten hebben om noodfinanciering gevraagd, meldt IMF-topvrouw Kristalina Georgieva in een geschreven statement.

„Het fonds heeft een aantal instrumenten in zijn gereedschapskist en we blijven met de autoriteiten praten over de beste manier om hen te helpen”, schrijft Georgieva, die eraan toevoegt dat IMF-personeel dit op afstand in Washington doet. De organisatie voor financiële stabiliteit onderzoekt ook of ze verdere hulp kan bieden via een eerder afgesproken steunpakket ter waarde van 2,2 miljard dollar.

De oorlog in Oekraïne heeft gevolgen voor de kredietwaardigheid van het land. Ratingbureau Fitch verlaagde zijn oordeel over het land kort na de IMF-aankondiging van B naar CCC, wat betekent dat er een zeer hoog risico is dat Oekraïne zijn leningen niet kan terugbetalen.

„Er is grote onzekerheid over de uiteindelijke doelen van Rusland en de lengte, reikwijdte en intensiteit van het conflict, maar ook de nasleep”, schrijft de Amerikaanse kredietbeoordelaar over de Russische aanval op het land. Dit heeft gevolgen voor grote risico’s rond de financiën en de economische en politieke stabiliteit van Oekraïne.

Paniek onder de bevolking helpt de financiële stabiliteit ook niet, omdat dit waarschijnlijk leidt tot het leegtrekken van bankrekeningen en een vlucht naar de dollar. Ook wijst Fitch op het gevaar van een door Rusland aangestuurde machtswisseling, waarna het nieuwe regime mogelijk minder geneigd zal zijn schulden af te betalen.

Hongarije wil gastheer zijn voor vredesberaad tussen Rusland en Oekraïne. De regeringen in Moskou en Kiev ontvingen een uitnodiging. Het aanbod wordt door beide partijen bekeken, meldt Boedapest.

Rusland had aanvankelijk Minsk voorgesteld, de hoofdstad van Moskou-bondgenoot Belarus. Oekraïne gaf de voorkeur aan onderhandelingen in de Poolse hoofdstad Warschau.

De Russen lieten daarna weten dat Kiev had voorgesteld zaterdag terug te komen op het Russische aanbod voor overleg. Een woordvoerder van de Oekraïense president Zelenski bevestigde later dat de twee landen praten over plaats en tijd voor overleg.

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gaat de komende tijd coulanter om met reguliere verblijfsaanvragen van Oekraïners, laat de dienst vrijdag weten. Oekraïners met een zogenoemd biometrisch paspoort kunnen sinds het associatieverdrag dat de Europese Unie in 2017 met Oekraïne sloot zonder visum inreizen, normaal kunnen ze daarmee 90 dagen in Nederland verblijven. Deze zogeheten ‘vrije termijn’ wordt nu maximaal 180 dagen.

Datzelfde geldt voor Oekraïners zonder biometrisch paspoort, die een een visum kort verblijf hebben aangevraagd. Ook zij mogen maximaal 180 in plaats van 90 dagen blijven. Verder is afgesproken dat Oekraïners die de maximale termijn van hun visa overschrijden, daar geen problemen van zullen krijgen gezien de huidige situatie. Sinds de inval van de Russische troepen in Oekraïne heeft de IND meer dan driehonderd bezorgde mensen aan de telefoon gehad met vragen over hun verblijfsrecht.

Oekraïners die langer naar Nederland willen komen, bijvoorbeeld voor werk of gezinshereniging, hoeven daarvoor geen machtiging tot voorlopig verblijf (mvv) meer aan te vragen of op te halen in Oekraïne. Zij mogen daarvoor uitwijken naar omringende landen. Onder sommige omstandigheden hoeven Oekraïners niet alsnog uit te reizen voor een mvv en kan direct in Nederland een verblijfsvergunning worden opgehaald.

Oekraïners die asiel aanvragen zullen net als iedere asielzoeker een procedure en opvang in Nederland krijgt, aldus de IND.

Nederlandse reders maken zich grote zorgen om het welzijn van vele Oekraïense en Russische bemanningsleden op hun schepen. Zij maken een relatief groot deel uit van alle zeevarenden op schepen onder Nederlandse vlag of beheer. Maar met de Russische inval in Oekraïne is het de vraag of al die medewerkers wel veilig zijn en of ze nog wel door kunnen gaan.

„Maar liefst een derde van alle kapiteins en officieren bij Nederlandse reders zijn Oekraïens of Russisch. Zij zijn niet zomaar te vervangen”, zegt Annet Koster, directeur van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR), die ook verwijst naar de krappe arbeidsmarkt. Een van de zorgen is dat Oekraïense zeevarenden die nog met verlof in hun land zijn niet naar de schepen kunnen reizen, nu president Volodimir Zelenski alle mannen in het land heeft opgeroepen mee te vechten.

„Wat betekent dat voor zeevarenden die wel op de schepen zitten en nu niet met verlof kunnen? Dat zijn enorme onzekerheden”, schetst Koster. „We staan in nauw contact met alle relevante autoriteiten om ervoor te zorgen dat de schepen veilig kunnen blijven varen ongeacht welke nationaliteiten de opvarenden hebben.”

Koster stipt ook aan dat Oekraïners en Russen vaak samen aan boord van een schip moeten werken, dit tot onderlinge spanningen kan leiden gezien de oorlog tussen de twee landen. Concrete signalen dat dit al tot spanningen op schepen leidt heeft ze nog niet. „Het is wel zo dat we meldingen krijgen dat bemanningsleden langer aan boord willen blijven, dan wel uit Rusland, dan wel uit Oekraïne.” Ook het uitbetalen van de salarissen kan een probleem worden door alle beperkingen die banken opgelegd krijgen. Vaak vragen ze dan ook om hun loon in contanten te krijgen.

Op schepen onder Nederlandse vlag, in totaal 1220, werken ongeveer 3000 Russische en 1500 Oekraïense zeevarenden.

De redactie start een nieuw liveblog. Het liveblog van vrijdag is hier terug te lezen.