Het aantal handtekeningen onder de petitie ”Onverdeeld open” gaat richting een miljoen. „Ik wist dat de onvrede onder de oppervlakte smeulde”, zegt Mona Keijzer, een van de initiatiefnemers.
De CDA-politica uit Edam zegt het ondervonden te hebben toen premier Rutte haar op 25 september ontsloeg als staatssecretaris omdat ze zich –in afwijking van het kabinetsbeleid– tegen het coronatoegangsbewijs verklaarde. „Ik heb toen ongelooflijk veel reacties gekregen, uit alle hoeken en gaten van de samenleving.”
Het onmiddellijk afschaffen van de coronapas is nu het doel van de handtekeningenactie. Woensdag vroeg een meerderheid van de Tweede Kamer het kabinet het omstreden 2G-voorstel in te trekken. „Heel mooi dat het initiatief van Van der Staaij en Omtzigt steun krijgt”, reageert Keijzer. Maar 3G geldt nog steeds: alleen toegang als je gevaccineerd, hersteld of getest bent. „Dat moet ook van tafel. Het perkt de grondrechten in terwijl het nauwelijks effectief is: het aantal besmettingen wordt er vrijwel niet door teruggedrongen.”
Keijzer wil vooral aandacht voor de „enorme schade” die de beperkende maatregelen hebben aangericht. „Voor jongeren is de ellende niet te overzien. Studieachterstanden, depressieve gevoelens, een toename van het aantal suïcides. Over dat laatste zeg ik niet dat je het één op één vanuit de lockdowns kunt verklaren, maar de omstandigheden zullen ongetwijfeld een rol spelen.”
De weerstand tegen beperkingen neemt toe; de vrachtwagenoptocht in Canada krijgt in Europa navolging. Verklaarbaar, zegt Keijzer. „Ik doe niets af aan de ernst van de gezondheidscrisis, maar over de maatregelen zeggen we nu: Had dit niet op een andere manier moeten gebeuren? Waarbij ik tegelijk aanteken dat landen als Australië en Nieuw-Zeeland nog veel extremer op de pandemie reageerden dan de Europese regeringen.”
Keijzer wijst op de verklaring die ze na haar ontslag aflegde. „Ik zei toen en zeg nog steeds dat het beleid aanvankelijk begrijpelijk was. We wisten in maart 2020 niet wat ons overkwam. Er kwamen angstaanjagende beelden van overvolle ic’s in Noord-Italië en China. De regering moest handelen. Maar al gauw was er meer bekend over het virus en wie erdoor werden geraakt. Toen hadden ook andere belangen moeten meewegen.”
Dat gebeurt nog steeds onvoldoende, zegt Keijzer. „Op 11 november wees het Trimbosinstituut op het grote aantal studenten dat kampt met depressieve gevoelens en riep het de regering op daarmee rekening te houden. Een maand later kondigde het kabinet een strengere lockdown af. Onbegrijpelijk.”
De tegenwerping dat de regering herhaalde overbelasting van de ic’s wilde voorkomen, wijst de oud-staatssecretaris van de hand. „Hadden ze maar iets aan de oorzaak gedaan. Het personeelstekort is mede ontstaan doordat 40 procent van de verpleegkundigen binnen twee jaar gillend wegloopt: te weinig zeggenschap over het werk, te veel regeldruk en protocollen.”
De strengere maatregelen van december waren volgens Keijzer ook onnodig omdat al bekend was dat de omikronvariant zich snel verspreidt, maar relatief milde gevolgen heeft. Ze ondervond het zelf toen ze besmet raakte: „Ik was drie dagen verkouden. Zo gaat het bij veel mensen. Daarom waren strengere maatregelen niet nodig. Het was de hoogste tijd om de belangen van jongeren, van ondernemers en anderen mee te wegen. Die hebben onvoldoende gewicht in de schaal gelegd. Veel jongeren hebben gelukkig grote veerkracht. Maar dat geldt niet voor iedereen.”
Het kabinet wil instrumenten achter de hand houden voor het geval de gezondheidscrisis weer opvlamt. „De regering zou eerst moeten bekijken of er andere oplossingen mogelijk zijn dan grondrechtschendingen. Dat debat wordt onvoldoende gevoerd. Laten politici ook afwegen of beperkingen effectief zijn als een virus zich zo snel verspreidt als de omikronvariant nu doet.”
Keijzer zegt de ontstane polarisatie te betreuren. „Er is de afgelopen twee jaar veel kapotgegaan. In families, in ondernemingen, in kerkgemeenschappen. En in het vertrouwen in de overheid. Hoe heel je dat? Dat is onze opdracht voor de komende tijd.”
