Hoe houden Groningers de moed erin, na jarenlang strijden voor een veilig woonhuis? Harjo en Anita Nijboer zitten niet bij de pakken neer. „Maar onze boerderij is wel 24 centimeter de grond in gezakt”, zegt Harjo. Hij heeft een bouwbedrijf; zij staat voor de klas. Hun boerderij in Slochteren is een droom die uitkwam. „Hier heb ik ruimte voor mijn bedrijf”, zegt Harjo bij de koffie in het negentiende-eeuwse voorhuis, met hoge ramen en muurschilderingen.

Zij liet haar schoolkinderen van groep 3 en 4 in Delfzijl het Jeugdjournaal zien: hun juf liep mee in de grote fakkeloptocht in ‘Stad’. Haar eerste demonstratie, tot haar eigen verbazing. „Wij kiezen altijd voor gesprek, we moeten immers wel verder met de adviseurs die we over de vloer krijgen. Maar toen we hoorden dat de gaskraan toch open blijft en we later tot halfdrie ’s nachts in de wacht stonden voor het onlinesubsidieloket, brak er iets.” Helpt demonstreren? „Dat weet ik niet, maar het voelde héél goed om daar samen mee te lopen met ons groepje van vijftien, uit onze kerk in Schildwolde, en zo veel anderen. Een sterk saamhorigheidsgevoel.”

Generatie

Harjo wijst scheuren in de muren aan. In de grote kapschuur zijn twee zware balken 5 centimeter verschoven. „Zo sterk beweegt het huis heen en weer bij een beving.” De achtergevel is gestut met palen. Versteviging is nodig om bewoners te laten ontsnappen bij een beving. De ontsnappingstijd is dan vijf seconden. Wat hij het moeilijkste vindt? „Dat alles een gevecht is. En de bewijslast ligt bij jou. Het is een ongelijke strijd tegen een grote, machtige partij, die soms ronduit liegt. Ik heb zelf een bouwbedrijf, ik herken schade door bevingen echt wel.”

Inmiddels lijkt het erop dat de NAM en sommige politici bewust de versterking vertragen en er expres een uitputtingsslag van maken. Dat is wat veel Groningers ervaren. In die strijd is de één feller, met meer geestelijke veerkracht, dan de ander. „Herstel van vertrouwen gaat hier een generatie duren. Wij zijn thuis altijd positief, maar onze kinderen van 17, 16 en 12 groeien op met deze onzekerheid en deze houding vanuit Den Haag.”

Spijt heeft hij niet. „Dit is een heerlijk huis, het behoud is voor Slochteren belangrijk, net als andere boerderijen.” Overal rijden klusbusjes rond, Groningen gonst van de bedrijvigheid. Zo ook Harjo. „Mijn agenda zit vol tot half 2023.” De vraag naar technisch personeel is enorm.

De jongste bestuurlijke klucht is het digitale loket, massaal bestormd omdat je 10.000 euro kon krijgen, mits je snel genoeg was. „Dat gaf burgers het gevoel dat ze bedelaars waren”, zegt burgemeester Adriaan Hoogendoorn (ChristenUnie) van Midden-Groningen. Hij liep met collega’s mee met de fakkeloptocht en merkt dagelijks de argwaan tegen de regering en de NAM. „Velen denken dat de gasbel toch wordt leeggehaald en dat grote bedrijven het beleid bepalen. Dit jojobeleid is funest voor het vertrouwen. Is onze veiligheid minder belangrijk dan aardgas voor de Duitsers? hoor je nu. Neem als overheid de versterkingen royaal en barmhartig voor je rekening, en niet zuur en zunig.” Van de geplande 27.000 woningen zijn er nu 3000 versterkt. „Het wantrouwen bij de schaderapporteurs moet ook minder. Het is nu touwtrekken over de bewijslast.” De NAM erkent schade aan funderingen niet als gevolg van gaswinning. „Zelfs de koning was daar, bij ons op werkbezoek, oprecht verbijsterd over. Het regeerakkoord kent hoopgevende passages over deze problemen. Rutte zegt steeds dat geld het probleem niet is. Laat dat nu dan ook blijken. Want zonder goede fundering is herstel aan je huis natuurlijk zinloos.”

Stikstoffabriek

De burgemeesters in de regio bemiddelen vaak in vastgelopen dossiers. In het uiterste geval kunnen ze een beroep doen op een commissie, die vorig jaar speciaal daarvoor is ingesteld en gemachtigd is om onorthodox door te pakken. „Wij blijven knokken voor de burgers! Dat mag men van ons verwachten. Ik spreek mensen die geestelijk gebroken zijn door jarenlange onzekerheid.” Over het nieuwe regeerakkoord is hij voorzichtig optimistisch, net als over de komst van Johan Remkes (VVD) als voorzitter van het NPG, Nationaal Programma Groningen, een forse investering in de leefbaarheid en de sociaal-economische toekomst van het gebied, ter compensatie van het aardbevingsleed.

„Het kabinet lijkt nu bereid om te doen wat nodig is. Maar alsjeblieft, zet geen operaties meer stil omdat er geen geld meer zou zijn; dan laat je mensen bungelen. Net als bij de stikstoffabriek in Zuidbroek: te duur, vond ex-minister Kamp. Zijn opvolger Eric Wiebes liet de bouw hervatten. Zonder Kamps interventie was-ie al af geweest.” Zodra de fabriek af is, wordt buitenlands gas geschikt gemaakt voor Nederlands gebruik. De koeltorens steken af tegen de avondhemel, bij de kruising van de A7 en de N33.

Een dorp verderop, in Hellum, wonen Anita Nijboers ouders, Harry en Ankie Kruizenga. Hun huis uit 1898 houdt zich nog redelijk. „De ouderwetse voeg maakt de muren flexibeler dan modern cement.” Veertien uur zaten ze voor het digitale loket. „Het begon om 9.00 uur, toen stonden we op plek 35.000”, vertelt Ankie (67). Harry (70): „Elke tien minuten ging het scherm op de slaapstand, urenlang zette ik de kookwekker op tien minuten om te voorkomen dat we uit het systeem gegooid werden.” Het was stress voor niks: een paar dagen later verlengde de regering de regeling, nu zonder malle deadline.

Molens

Genoeg over de gasbevingen. Harry praat liever over zijn grote hobby, molens. Hij bouwde al vele modelexemplaren. De tuin van de Kruizenga’s staat er vol mee, alsof Harry in zijn eentje de strijd aanbindt met de moderne windmolens in de verte.

Aan tafel, na het middageten, gaat de Grunneger Biebelvertoaling open. Aan de beurt is 2 Samuël 7. Dat hoofdstuk gaat over de bouwvoorschriften die Salomo krijgt voor de tempel. Het gaat, in het Gronings, over op maat gekapte stenen en het belang van een stevige fundering.