Het wordt steeds moeilijker om contact te onderhouden met christenen in Afghanistan, zegt Farshid Seyed Medhi. „De taliban breiden hun controle over het land verder uit, ook op het gebied van telefonie en internet.” De Iraanse Nederlander is werkzaam voor 222 Ministries. De organisatie ondersteunt „broeders en zusters” in het land en staat in contact met enkele honderden van hen.

In de verhalen die zij Farshid vertellen, klinkt vooral angst door. „Ze zijn ontzettend bang om als christen ontdekt te worden. Ze duiken onder.” Inmiddels blijkt dat de taliban christenen van wie de identiteit bekend is nauwlettend in de gaten houden. Leiders van een netwerk van huiskerken in Afghanistan kregen onlangs per brief een duidelijke waarschuwing: „We weten waar jullie zijn en wat jullie doen.” Andere christenen krijgen telefoontjes met dezelfde strekking.

Met name een digitale identiteitskaart die kort voor de machtswisseling in gebruik is genomen, is volgens Farshid reden tot zorg. Christenen in Afghanistan zijn doorgaans extreem voorzichtig, maar sommigen van hen hebben daarop aangegeven christen te zijn. De taliban kunnen dat in het registratiesysteem nagaan. „Die mensen zijn nu echt in gevaar.”

Dat deze Afghanen zo openlijk blijk gaven van hun geloof, komt doordat de snelle opmars van de taliban ook voor veel christenen als een volslagen verrassing kwam. Farshid: „Het land leek op weg te zijn naar meer democratie, meer vrijheid voor vrouwen. Nu is dat totaal veranderd.”

Genadeloos

Dat de naar schatting enkele duizenden christenen in het land weinig goeds te verwachten hebben van de taliban, blijkt wel uit het verhaal van Ali Ehsani. De inmiddels 38-jarige Afghaan vertelde onlangs in een interview met hulporganisatie Kerk in Nood hoe de extremistische groep onder het vorige bewind (1996-2001) genadeloos met zijn familie omging toen openbaar kwam dat ze christen waren. „Op een dag kwam ik thuis van school en ontdekte ik dat de taliban ons huis hadden verwoest en mijn ouders hadden vermoord. Mijn broer en ik werden gedwongen Afghanistan te ontvluchten.”

Hoewel de nieuwe leiders van het islamitische kalifaat zeggen gematigder te zijn geworden, gelooft Farshid daar niets van. „Voor nu is daar totaal geen aanwijzing voor. Vrouwen blijken helemaal niet meer vrijheid te hebben, en mensen die een ander geloof aanhangen dan de islam al helemaal niet.”

Onthoofd

Inmiddels doen veel geruchten de ronde over de situatie van Afghaanse christenen. Op sociale media gingen beelden rond van enkele gruweldaden. Die bleken uiteindelijk niet in Afghanistan gepleegd te zijn, maar door Islamitische Staat (IS) in Irak. Andere verhalen blijken soms lastig te verifiëren. Zo zouden talibanstrijders van deur tot deur gaan op zoek naar christenen. Farshid kan die berichten bevestigen noch ontkennen.

„We hebben geruchten gehoord dat heel een gemeente gemarteld wordt, en we weten dat dat niet waar is”, zei Mark Morris van de organisatie Heart4Iran donderdag tegen Mission Network News over de berichtenstroom die op gang is gekomen. „Maar we willen geen enkel verhaal dat we horen zomaar afwijzen; we willen het onderzoeken.”

De verhalen die Heart4Iran uit eerste hand van Afghaanse christenen ontvangt, zijn volgens Morris betrouwbaarder. Een van hen vertelde hem: „De taliban hebben mijn man meegenomen en hem onthoofd vanwege zijn geloof.” En een andere Afghaan gaf aan: 
„De taliban hebben mijn Bijbels verbrand.” Morris: „Dat zijn de dingen die we kunnen verifiëren.”

Feit is dat hoofdzakelijk alle Afghaanse christenen bekeerlingen zijn en dus de islam de rug hebben toegekeerd. Daarmee zijn ze volgens fanatieke moslims een afvallige en de dood waardig. Aangezien talibanleiders te kennen hebben gegeven te gaan regeren op basis van een strikte interpretatie van de sharia, biedt dat weinig perspectief voor Afghaanse christenen. „Het ligt zó gevoelig als mensen Jezus gaan zien als de Zoon van God. Het is een geestelijke strijd”, zegt Farshid.

Vader

Overigens was de situatie van christenen in het land de afgelopen twintig jaar ook zonder een talibanbewind al uiterst moeilijk. Niet voor niets staat het land al jaren aan de top van de Ranglijst Christenvervolging van Open Doors. In de met islam doordrenkte en conservatieve samenleving vormen namelijk ook familieleden en buren een grote bedreiging voor de geheime gelovigen.

Om dit duidelijk te maken trekt Farshid de vergelijking met Iran, waar ook een streng-islamitisch regime aan de macht is. „Als een Iraniër hoort dat zijn broer of zus een ander geloof heeft aangenomen, dan wordt die persoon nog steeds geaccepteerd zolang de familieleden geen fanatieke moslims zijn. Maar als in Afghanistan een vader ontdekt dat zijn dochter christen is geworden, schiet hij haar dood. De mentaliteit van de taliban en veel Afghaanse moslims is op dat punt dezelfde.”

Roeping

In de chaos van de afgelopen twee maanden hebben christelijke organisaties geprobeerd christenen die in levensgevaar verkeerden te evacueren. „Van de groep die wij kennen, heeft een gedeelte naar Pakistan of Iran kunnen vluchten. We zorgen daar voor onderdak en het eerste levensonderhoud.” Omdat de gevluchte Afghanen daar niet altijd kunnen blijven, probeert Farshid hen naar een Europees land te krijgen.

Maar een groot gedeelte van het netwerk van de Iraanse Nederlander verblijft nog steeds in Afghanistan. Omdat de grenzen gecontroleerd worden door de taliban en omliggende landen geen vluchtelingen meer willen opnemen, zitten de christenen opgesloten. Sommigen willen echter niet naar het buitenland, aldus Farshid. „Ze zeggen: „Wij zijn hier geboren, we voelen hier een roeping om anderen met Gods Woord te bereiken.” Dat vind ik ontzettend moedig.”

Het komt nu aan op de lokale christelijke kerk, zegt Hannelie Groenewald. Samen met haar man en twee kinderen was ze jarenlang actief als zendelinge onder de Afghaanse bevolking, totdat een gerichte bomaanslag van de taliban een einde maakte aan het leven van haar dierbaren. „Persoonlijk denk ik dat de tijd voor buitenlandse missionarissen om het Evangelie in Afghanistan te verspreiden voorbij is, in ieder geval totdat het talibanregime weer valt.”

Hoewel ze „diepbedroefd” is over wat er gaande is in Afghanistan is ze toch hoopvol. „Ik geloof dat de Afghaanse christenen die het land niet zijn ontvlucht, de ruggengraat van de ondergrondse kerk zullen zijn en dat de kerk zal gedijen.”

Groei

Ook Farshid is, ondanks de verslechterende omstandigheden, vol hoop over de toekomst. Hij verwacht een ongekende groei van de Afghaanse kerk. Opnieuw maakt hij de vergelijking met Iran. Sinds daar een streng islamitisch regime aan de macht is, neemt het aantal christenen enorm toe. „Nu komt de islam aan de macht in Afghanistan en zullen veel ogen geopend worden. Dit is een herhaling van de geschiedenis.”

Vrouwen

Na anderhalve maand is nog niet helemaal duidelijk hoe het beleid van de fundamentalisten tot in detail gestalte zal krijgen. Maar de koers van de taliban tekent zich wel af. Een vooraanstaande talibanleider kondigde vorige week al aan dat amputaties en executies als straf weer zullen worden ingevoerd.

Daarnaast is het meest in het oog springend uiteraard de behandeling van vrouwen. Onder het vorige talibanregime mochten vrouwen alleen in boerka en onder begeleiding van een man het huis verlaten. Onderwijs voor meisjes was volledig taboe.

Die regels zijn enigszins versoepeld. Meisjes mogen inmiddels wel naar de lagere school, maar middelbaar onderwijs is vooralsnog voor hen niet toegestaan. Ook de universiteit van Kabul mag nog geen vrouwelijke studenten toelaten. Er moet eerst een „echte islamitische omgeving” op de onderwijsinstelling worden gecreëerd, maakte de door de taliban benoemde rector, Mohammad Ashraf Ghairat, deze week bekend. Hij zei er niet bij wat daaronder wordt verstaan en ook niet hoe lang dat gaat duren.

Vrouwelijke ambtenaren zijn naar huis gestuurd. Het ministerie van Vrouwenzaken heet voortaan ministerie van Deugdzaamheid. Het departement fungeert als een soort zedenpolitie en moet er vooral op toezien dat de islamitische regels op straat worden nageleefd. Vrouwelijke rechters, die de afgelopen jaren een belangrijke rol in het justitiële apparaat speelden, zijn op non-actief gesteld.

Soms worden nieuwe beperkingen van vrouwenrechten niet eens afgewacht. Zo haalde de populaire zender Tolo TV uit voorzorg alle vrouwelijke presentatoren van de buis. En veel vrouwen blijven thuis uit angst voor represailles van talibanstrijders op straat.

Machtsstrijd

Daarbij is er nogal wat onderscheid tussen de officiële decreten die de nieuwe machthebbers vanuit Kabul en andere steden uitvaardigen en de situatie in sommige afgelegen gebieden op het platteland.

Enerzijds zijn er berichten dat meisjes in sommige dorpen gewoon de middelbare school bezoeken en daarmee tegen de officiële regels ingaan. Anderzijds zijn ook verhalen bekend over standrechtelijke executies van misdadigers.

Hoe streng het regime in Afghanistan de komende tijd daadwerkelijk zal worden, zal mede afhangen van de interne machtsstrijd die momenteel binnen de taliban gaande is. Veel leden van de oude garde willen een terugkeer naar de situatie van de jaren 90. Zij komen daardoor in conflict met de ‘moderne’ taliban, die een gematigder beleid zouden voorstaan.