De taliban hebben in enkele weken tijd Afghanistan heroverd, nadat de VS en hun bondgenoten besloten zich terug te trekken uit het land. De terreurbeweging heeft zondag het Islamitisch Emiraat van Afghanistan uitgeroepen.

Door de gewelddadige ontwikkelingen in Afghanistan komt 18 april 2008 weer in alle hevigheid boven bij Gerard en Gisela Schouwink uit Hengelo. Op die datum, ruim dertien jaar geleden, bracht Defensie het ontstellende nieuws dat zoon Mark was gesneuveld bij Deh Rawod in Uruzgan. Een bermbom maakte wreed een eind aan het jonge leven van de soldaat eerste klas. Ook pelotonscommandant Dennis van Uhm, zoon van de voormalige commandant der strijdkrachten Peter van Uhm, vond de dood.

„Mark is met de beste bedoelingen naar Afghanistan gegaan”, zegt Schouwink terugblikkend. „Hij was dolenthousiast, het was zijn beslissing. Hij had er anderhalf jaar voor getraind. Dan wil je ook wel een keer een echte wedstrijd spelen.”

De werkelijkheid in Afghanistan blijkt weerbarstig anders. „De uitzending werd verkocht als vredesmissie, maar al snel bleek dat er hard werd gevochten.” Zo’n twintig jaar lang hebben Nederlandse troepen geprobeerd vrede en veiligheid te brengen. Met resultaat, maar zonder blijvend succes, blijkt nu.

De ontwikkelingen in het Aziatische land zijn vader en moeder Schouwink niet in de koude kleren gaan zitten. „Mark is nooit uit onze gedachten. We missen hem nog dagelijks.” Elke week brengt het ouderpaar een bezoek aan het veld waar Mark na zijn crematie is uitgestrooid.

Zinloos

Ondanks het diepe verdriet gaan de ouders van de gesneuvelde militair niet bij de pakken neerzitten. „Het heeft geen zin. Daar krijgen we Mark niet mee terug”, stelt Gisela Schouwink. „We moeten door met ons leven.”

Met vallen en opstaan, lukt hun dat. De geboorte van een kleinkind bij hun andere zoon geeft daarbij veel levensvreugde, zegt Gerard Schouwink. „Maar wat zou ik graag nog even tegen Mark willen zeggen dat hij de titel ”oom” heeft gekregen. Mark hoort er naar ons gevoel nog helemaal bij.”

Veel steun krijgt het echtpaar van vrienden en kennissen. Ook Defensie leeft dezer dagen extra mee. „Ze weten dat het nu zwaar voor ons is.” De Schouwinks onderhouden nog altijd goede contacten met de oude pelotonskameraden van Mark. „Afgezien van twee coronajaren, komen we elk jaar bij elkaar voor een soort reünie.” Mooi, vindt Schouwink. „Mark blijft ook in hun gedachten. Sommigen hebben de datum van 18 april 2008 zelfs op hun lijf getatoeëerd.”

Op Facebook uit Schouwink kritiek op de Nederlandse inzet en te snelle terugtrekking uit Afghanistan. Generaal b.d. Mart de Kruif, oud-commandant van de landmacht en voormalig bevelhebber in Afghanistan, reageerde daar instemmend op. „Klasse”, vindt Schouwink. „Zoiets doet ons goed.”

Niet verwacht

Het echtpaar Schouwink volgt het actuele nieuws over Afghanistan op de voet. Via tv, via Twitter en Facebook. „Ik moet wel de vertaling aanzetten voor de Afghaanse Facebookpagina’s. Mijn Arabisch is niet zo best.”

Dat Afghanistan zo snel zou vallen onder de opmars van de taliban had Schouwink niet verwacht. „Ik had erop gerekend dat het Afghaanse leger meer weerstand zou bieden.” Het is raar, reageert hij hardop denkend. „Er zijn miljoenen euro’s gestopt in het leger en de politiemacht van Afghanistan. Ze hebben een grote hoeveelheid wapens gekregen. Dat valt nu allemaal in handen van de taliban.”

Met de onderdrukking door de taliban dreigen alle verworven vrijheden voor de Afghanen weer verloren te gaan. „Vooral voor vrouwen en meisjes.” Afghanistan wordt daarmee opnieuw een talibanland, constateert Schouwink. „Met onmenselijke wetten en een zwaar leven voor vrouwen. Scholing voor meisjes is daarbij uit den boze.”

Toch houdt de gepensioneerde Hengeloër een sprankje hoop. „De Afghanen hebben geroken aan de vrijheid. Op scholen, tijdens opleidingen. Ik hoop dat er mensen in de politiek komen die daar verder mee gaan. Dan is de inzet nog een beetje zinvol geweest.”

Verkracht

Het zou zo mooi zijn als de taliban hadden geleerd dat ze iets minder extremistisch moeten zijn, waardoor de gewone Afghaan een „normaal leven” kan leiden, zegt Schouwink. Weinig wijst daarop, erkent hij. „Veel vrouwen worden uit hun huizen gesleept en verkracht of geronseld als slaaf.”

De Nederlandse inzet in Afghanistan is volgens vader Schouwink „zinloos” geweest. „We hadden er nooit aan moeten beginnen. De missie was het vanaf de eerste dag niet waard. Met het verlies van onze Mark is het nog minder waard geworden.” De missie is de krijgsmacht niet kwalijk te nemen, stelt hij. „Defensie deed wat ze moest doen. Rust proberen te brengen en op te bouwen daar waar mogelijk.”

De VS, de NAVO én Nederland zijn te vroeg vertrokken uit Afghanistan, is de stellige overtuiging van Schouwink. „Een foute beslissing. Niet van Defensie, maar van de politiek. Ik denk echt dat we Mark verloren hebben door verkeerde besluiten van de politiek om deze missie op te pakken.”

Schouwink wijst op een veelgebruikte uitdrukking over Afghanistan: Het Westen heeft een horloge, de taliban hebben de tijd. „Het klopt precies. De taliban roei je niet uit. Het zijn net mieren, die komen altijd weer terug.”

De internationale coalitie had moeten blijven totdat Afghanistan een stabiel leger, politiemacht en rechtssysteem had opgebouwd. „Dan was de inzet voor de Afghaanse bevolking misschien meer waard geweest. Dan had het zin gehad. Nu is het sneuvelen van 25 Nederlandse militairen en het leed van heel veel gewonden zinloos. Afghanistan is weer terug bij af.”