Maar liefst 200 van de 800 bezoekers liepen corona op na een feestavond op 26 juni bij feestcafé Aspen Valley in Enschede. Na feestjes vorige week op Hotelschool The Hague bleken 50 studenten besmet. En na een surfkamp op Ameland zijn 36 deelnemers positief getest, meldde GGD Fryslán vrijdag.

Bewijzen dergelijke grote uitbraken dat aerosolen, de ultralichte deeltjes die lange tijd in de lucht kunnen blijven hangen, een rol hebben gespeeld? Nee, zegt RIVM-woordvoerder Harald Wychgel. „Wel laten ze zien dat de kans op verspreiding groter is als er veel mensen in een ruimte bijeen zijn.”

De grotere druppels zijn belangrijker dan aerosolen, stelt Wychgel. „Corona geldt als een druppelinfectie, waarbij overdracht vooral binnen de 1,5 meter plaatsvindt. Daar is internationaal consensus over. Bij mazelen, een ziekte met een veel hoger reproductiegetal, ligt dat anders. Zou corona zich net als mazelen via aerosolen verspreiden, dan zouden de hygiënemaatregelen in ziekenhuizen –denk aan het gebruik van mondkapjes en handschoenen– niet werken. Dat is gelukkig niet aan de orde.”

In uitzonderlijke situaties zijn besmettingen via aerosolen wel mogelijk, vermoedt de RIVM-woordvoerder. „Zoals tijdens medische handelingen waarbij veel fijne druppeltjes vrijkomen. Of situaties waarbij veel mensen bij elkaar zitten in een slecht geventileerde ruimte. Daarom geven wij ook het advies goed te ventileren.”

Toch vindt de „hoofdmoot” van de besmettingen via de grotere druppels plaats, stelt Wychgel. „Hoe groter een druppel, hoe meer virusdeeltjes die kan bevatten en hoe groter de kans op een infectie.”

Spectrum

Medisch virologe dr. Mariet Feltkamp van het Leids UMC ziet meer ruimte voor de rol van aerosolen. „Beide routes, zowel de aerosolen als de grotere druppels, spelen een rol.” Strikt scheiden van beide type druppeltjes heeft volgens haar weinig zin. „Je moet ze als een spectrum zien. Mensen scheiden zowel de kleine als de grote druppels uit. Bij het praten zijn het vooral de kleine druppels; bij hoesten komen er ook grotere druppels vrij.”

Welke besmettingsroute de belangrijkste is, hangt af van de omstandigheden, zegt Feltkamp. „In een kleine ruimte met veel mensen en een gebrekkige ventilatie, kunnen aerosolen een rol spelen. Maar als een besmet persoon moet hoesten, zijn vooral de grote druppels van belang.”

Er zijn inmiddels allerlei aanwijzingen dat aerosolen een rol spelen bij de verspreiding van corona, stelt de Leidse virologe. Als voorbeeld noemt ze uitbraken tijdens kooruitvoeringen, waarbij de koorleden zeggen op afstand te zijn gebleven. „Dan ligt het voor de hand dat besmettingen via aerosolen plaatsvonden. Belangrijk is de tijd die mensen in dezelfde ruimte doorbrengen. Hoe langer samen, hoe hoger de concentratie aan aerosolen. Op een gegeven moment overstijgt die concentratie de infectiedrempel en raken mensen besmet. Voor een infectie zijn meerdere virusdeeltjes nodig; hoeveel precies weten we niet.”

Aerosolen kunnen via inademen rechtstreeks in de longen terechtkomen. Bij grotere druppels werkt dat anders. Die komen via de slijmvliezen in de neus, mond of ogen in contact met het lichaam. Feltkamp: „Corona begint meestal in de keelholte en de bovenste luchtwegen, en kan dan afzakken, zoals we dat noemen. Hoe meer virus iemand oploopt, hoe meer nakomelingen er worden gevormd en hoe groter de kans dat het virus zich naar de longen verspreidt en longontsteking veroorzaakt. Gelukkig krijgt lang niet iedereen dat.”