Hoe moet het verder met Jeruzalem?
Dinsdagavond was het zover. De jaarlijkse Vlaggenmars naar de Damascuspoort in Jeruzalem vond plaats. Deze werd in mei uitgesteld omdat de gemoederen toen te verhit waren geraakt.
De politie bracht scheiding aan tussen de jonge Palestijnen die naar de Damascuspoort waren gestroomd om te demonstreren en de nationaal-religieuze Joden die aan de tocht meededen om te voorkomen dat er doden en gewonden zouden vallen.
Voorstanders van de mars zeggen dat de wandeling bedoeld is om de hereniging van Jeruzalem in 1967 te vieren. Critici stellen dat het om een onnodige provocatie gaat, bedoeld om de Palestijnen te laten zien wie er de baas is. Dat er aan de eenheid van Jeruzalem veel schort, blijkt duidelijk bij de vlaggenmars.
Wat kan er gedaan worden om de situatie in Jeruzalem te verbeteren? De mogelijke oplossingen zijn grofweg in drie categorieën onder te verdelen.
De eerste: Jeruzalem blijft onder Israëlisch bestuur, maar gaat meer doen om de Arabische wijken te ontwikkelen op alle gebieden waar dat nodig is. Dit is de officiële positie van de gemeente Jeruzalem.
De tweede: Israëliërs en Palestijnen gaan in het kader van een politieke regeling de stad verdelen én openhouden en waar nodig samen besturen.
De derde: Israël en de Palestijnen splitsen de stad op, ongeveer conform de wapenstilstandslijnen tussen Israël en Jordanië tussen 1948 en 1967. Israël dient zich dan terug te trekken uit een groot gedeelte van de stad. Misschien zijn er nog westerse politici met een rijke fantasie die denken dat dit een realistisch scenario is.
Loco-burgemeester Fleur Hassan-Nahoum spant zich in voor de eerstgenoemde oplossing. Ze vertelt dat de gemeente vijf jaar geleden een programma is begonnen om de sociale kloof te dichten.
Nu zijn er plannen voor de aanleg van een hightechpark, hotels en commerciële centra in Oost-Jeruzalem om het welvaartspeil omhoog te stuwen. Verder is de gemeente bezig om met de traditionele Arabische leiders grond te registreren, zodat er meer bouwvergunningen kunnen worden afgegeven.
Maar emeritus politicoloog prof. Menachem Klein van de Bar Ilan Universiteit denkt in de lijn van de tweede oplossing. Israël en de Palestijnen kunnen in het kader van een tweestatenregeling beide van Jeruzalem de hoofdstad maken. Joodse wijken aan beide kanten van de grens van voor 1967 komen bij Israël als gemeente „Yerushalayim” en Arabische wijken bij Palestina als „al-Quds”. Het Jeruzalem Coöperatie en Ontwikkeling Comité overziet de samenwerking tussen beide stadsdelen.
Dat laatste is nu in elk geval niet reëel. De Palestijnen en Israël zijn verder van een politieke oplossing verwijderd dan pakweg tien of twintig jaar geleden. De vraag is dan ook of de kans op vrede nog wel terugkomt. Wat Israël ondertussen wél kan doen, is dat wat het op dit moment ook doet: Oost-Jeruzalem ontwikkelen.