De deltavariant is 60 procent besmettelijker dan de Britse variant, die al 30 tot 50 procent besmettelijker is dan het oorspronkelijke coronavirus. „Extreem zorgelijk”, zegt de vooraanstaande Britse epidemioloog prof. Andrew Hayward tegen de BBC. „Dat bepaalt de snelheid waarmee de volgende golf komt.”

Hayward is ervan overtuigd dat er een aanzienlijke nieuwe besmettingsgolf komt, ondanks het feit dat bijna 60 procent van de Britse volwassenen volledig is gevaccineerd en nog eens 20 procent één prik heeft gehad.

Vanwege de deltavariant kondigde de Britse premier Boris Johnson maandag aan dat hij versoepelingen vier weken uitstelt.

„De situatie in Engeland is een waarschuwing voor ons”, reageert immunologe prof. Marjolein van Egmond van Amsterdam UMC. „De pandemie is niet voorbij. Het virus is er nog.”

De vaccinatiegraad in Nederland is lager dan die bij de overburen. Van de 14 miljoen volwassenen zijn er 3,8 miljoen gedeeltelijk en 4,5 miljoen volledig gevaccineerd.

Toch wil het kabinet Nederland al grotendeels van het slot halen. Het maakt vrijdagavond waarschijnlijk bekend dat de mondkapjesplicht en het thuiswerkadvies vanaf volgende week zaterdag vervallen. Verstandig? „De situatie is heel lastig nu”, zegt Van Egmond. „Het kabinet moet met meer dingen rekening houden dan de gezondheidszorg, zoals de economie. Door de gunstige cijfers is de geest uit de fles. Het is heel moeilijk om die er weer in te krijgen.”

Ook zijn veel mensen volledig gevaccineerd. „Een deel van de bevolking is goed beschermd, een deel niet. Hoe moet het kabinet daarmee omgaan? Het is schipperen om iedereen tevreden te houden.”

De belangrijkste maatregel is de anderhalvemeterregel, zegt Van Egmond. „Die gaat er voorlopig nog niet uit. Dat is een verschil met Engeland, waar ze op het punt staan alle maatregelen los te laten.”

Ziekenhuisopnames

De deltavariant is in het Verenigd Koninkrijk inmiddels verantwoordelijk voor 90 procent van de besmettingen, blijkt uit gegevens van Public Health England. Ook het aantal ziekenhuisopnames is in Engeland sinds een maand aan het toenemen, tonen cijfers van Our World in Data.

In Nederland is de variant nog zeldzaam. Het RIVM trof het virus tot nu toe 27 keer aan, op een totaal van 26.000 onderzochte monsters. „We zien wel een lichte toename”, zegt woordvoerder Geert Westerhuis. „Van 0,4 in week 19 naar 1,1 procent twee weken later.”

Arts-microbioloog Bert Mulder van het Nijmeegse CWZ is bang dat het RIVM geen goed beeld heeft van de snelheid waarmee de deltavariant zich verspreidt. Hij denkt dat de variant in Gelderland al verantwoordelijk is voor 9 procent van de besmettingen.

De RIVM-steekproeven zijn echter representatief voor de situatie in Nederland, stelt Westerhuis. „Wekelijks bepalen we de genetische volgorde van zo’n 1500 monsters. Dat is een aanzienlijk deel van het totaalaantal besmettingen in een week. De monsters komen bovendien uit het hele land.”

Rond Rotterdam en Nijmegen zijn grote clusters met de mutant gevonden. Besmettingen zijn niet altijd meer te herleiden tot het buitenland, wat betekent dat het virus zich al in Nederland heeft gevestigd.

RIVM-woordvoerder Westerhuis verwacht dat de deltavariant na verloop van tijd dominant wordt in Nederland. „De besmettelijkste variant gaat de overhand krijgen. Dat zagen we ook bij de Britse variant. Alleen is het uitgangspunt nu beter door het seizoenseffect en door vaccinatie.”

De deltavariant is behalve besmettelijker ook minder gevoelig voor vaccinatie. Eén prik van de vaccins van AstraZeneca en Pfizer beschermt slechts voor 33 procent tegen besmettingen met klachten, blijkt uit een artikel in de British Medical Journal. Deskundigen wijzen daarom op het belang van volledige vaccinatie.

Een andere voorlopige publicatie laat echter zien dat één prik wel goed tegen ziekenhuisopname beschermt: 71 procent bij het AstraZenecavaccin en maar liefst 94 procent bij het Pfizervaccin. Na een tweede prik is dat zelfs respectievelijk 92 en 96 procent.

Van Egmond verwacht dat er in het najaar lokaal uitbraken zullen ontstaan op plekken met een lage vaccinatiegraad. Toch gaat ze er vanuit dat de situatie landelijk beheersbaar blijft. „Het vaccinatieprogramma verloopt heel goed en de vaccins werken uitstekend. Er is daarom absoluut reden tot optimisme. Maar we moeten wel waakzaam blijven. Er kunnen steeds weer nieuwe varianten opduiken. Of de vaccins raken uitgewerkt.”