Dat paus Franciscus de straffen voor priesters die zich schuldig maken aan seksueel misbruik van kinderen vorige week aanscherpte is in Rusland niet onopgemerkt gebleven. Ook de Russische kerkleiding besloot een aantal wijzigingen aan te brengen in het canonieke recht.

Woordvoerder van de Russisch-Orthodoxe Kerk (ROK), bisschop Savva (Toetoenov) van Zelenograd, legde deze week uit hoe de Russische kerk omgaat met misbruik in de kerk: „Het systeem van kerkelijke tucht in de Rooms-Katholieke Kerk is altijd gedetailleerder en juridisch fijnmaziger geweest dan in de orthodoxe kerk. En onze terminologie verschilt.” Toch is het ook in de Russische Kerk volgens Savva nu duidelijk dat misbruik onverenigbaar is met het priesterschap.

Toch blijft het vooralsnog alleen bij woorden, vindt priester Andrej Koerajev, die begin dit jaar uit de ROK werd gezet vanwege kritiek op het kerksysteem. Volgens hem zit pedofilie en homoseksualiteit tot in de hoogste kringen van de kerk. Er zijn de afgelopen jaren enkele strafzaken geweest, maar volgens Koerajev is dat slechts het topje van de ijsberg. „Voor mannen is het altijd psychologisch moeilijker om te vertellen dat ze slachtoffer zijn van verkrachting”, stelt de kerk-dissident. „Verder is het heel moeilijk om tegen het systeem in te gaan. Het is het woord van een tiener tegen een priester die vaak onderdeel is van de lokale elite. Dat is zwaar.” Dan zijn er ook nog het corrupte politiesysteem en de banden met de elite. Dus er is angst en schaamte, verklaarde Koerajev.

Tucht

Lange tijd waande de Russisch kerk zich immuun voor onzedelijke praktijken in de kerk. In tegenstelling tot de RKK is het celibaat veel minder belangrijk voor Russische geestelijken en zijn veel priesters gewoon getrouwd, wat de drang tot misdaden verkleint. Althans, dat was de theorie: de laatste jaren komen er ook in de Russische kerk steeds vaker tuchtzaken aan het licht.

Er zijn voorbeelden te over. In 2018 werd Andrej ”Meletius” Tkatsjenko, priester en directeur van het St. Innocentius-gymnasium in Jakoetsk, veroordeeld tot zeventien jaar streng regime. Hij zou 87 jongens hebben verkracht, voor 46 gevallen was er bewijs. De geestelijke werd uit zijn ambt gezet.

In datzelfde jaar werd in de regio Leningrad een priester van de ROK, Gleb Grozovski, veroordeeld tot veertien jaar gevangenisstraf in een strafkolonie vanwege pedofilie. De rechtbank vond hem schuldig aan het plegen van seksuele handelingen met drie meisjes onder de veertien jaar in een orthodox vakantiekamp. Toch ontnam de kerk hem de kerkelijke waardigheid niet. Volgens het bisdom van Sint-Petersburg was er „nog geen definitieve beslissing en er zal nog beroep worden aangetekend.”

Bescherming

Het gebeurt vaker dat de kerk priesters beschermt die verdacht worden van pedofilie of seksueel misbruik met kinderen, in plaats van de kinderen. Een priester uit de Oeral, Nikolai Stremski, die zo’n zeventig kinderen opvoedde, werd in 2019 beschuldigd van het verkrachten van zes minderjarigen. De kerk drong er bij de media op aan om de aartspriester Stremski geen pedofiel te noemen tot de rechtbank een uitspraak had gedaan.

Metropoliet Hilarion, hoofd externe kerkrelaties van het patriarchaat van Moskou, zei dat beschuldigingen kunnen worden gebruikt om geestelijken te manipuleren: „Ik denk dat de kerk genoeg heeft gedaan om de misdaden van een aantal van haar ministers die in het verleden zijn begaan te erkennen, maar we moeten niet vergeten dat dit onderwerp nu wordt gebruikt tegen de katholieke kerk, inclusief bepaalde avonturiers die gewoon proberen hier geld aan te verdienen.”

De meest recente zaak was een abt van een kerk in de Joods-autonome regio. De priester Spiridon (Abramov) zou schuldig zijn aan het maken van porno en het seksueel misbruiken van kinderen onder de veertien jaar. Er zijn in totaal 53 jongens betrokken in de zaak. Bovendien gebruikten de kinderen onder dwang alcohol en drugs. Bij zijn arrestatie in 2019 werd een verzameling „voorwerpen met een verre van spiritueel doel” in beslag genomen.